Washington savaşın süresine ilişkin tutumunu değiştiriyor, Filistin Otoritesi'ni "ertesi gün"e dahil etmekte ısrar ediyor

Sullivan, Lübnan'la kuzey sınırında barışçıl bir çözüm konusunda iyimser, ancak İsrailliler başka bir yolu tercih ediyor

(AA)
(AA)
TT

Washington savaşın süresine ilişkin tutumunu değiştiriyor, Filistin Otoritesi'ni "ertesi gün"e dahil etmekte ısrar ediyor

(AA)
(AA)

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan'ın, Gazze'deki savaşın zaman dilimine ilişkin Washington ile İsrail arasında mutabakata varıldığını ifade etmesine, zaman diliminin ayrıntılarını ve kararda üzerinde mutabakata varılan hususları açıklamayı reddetmesine rağmen, İsrail'deki karar vericiler, bunun Hamas hareketinin yararına olduğunu iddia ederek, İsrail'in Gazze'de uzun süre savaşması gerektiğine ilişkin derin anlaşmazlıkların ortasında İsrail'deki toplantılarını sonlandırdı.

İsrail güvenlik yetkilileri, Amerika'nın Gazze Şeridi'ne yönelik gelecekteki çözümlere ilişkin planlar geliştirme talebini kabul ederken, Başbakan Binyamin Netanyahu hâlâ savaşın "ertesi günü"ne ilişkin herhangi bir müzakere yapmayı reddediyor.

Bazıları, Amerikalılar İsrail'in yararına olacak değişiklikler ve başarılarla ilgili bir soruşturma başlatsa bile Netanyahu'nun onları engellemeye çalışacağına inanıyor.

Sullivan'ın askeri kabine ile yaptığı görüşmeler ve Hamas'ın ortadan kaldırılmasının gerekliliği konusunda Washington'la aynı fikirde olduklarını öne sürmek isteyen kabine üçlüsü Netanyahu, Savunma Bakanı Yoav Galant ve kabine üyesi Benny Gantz'ın yaptığı açıklamalar sonrasında bu durum netleşti. Bu daha sonra Sullivan tarafından da doğrulandı. 

Ancak ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı, Gantz'ın durumun sadece aylar değil yıllar alacağını açıklamasının ardından Gazze'deki kara operasyonunun gidişatına açıklık getirdi.

Sullivan, Tel Aviv'deki karar vericilere, yoğun çatışmalarla devam eden ve aynı zamanda sivilleri de hedef alan çatışmaların mevcut aşamasını sona erdirmek için hızlı bir şekilde çalışmaya çağrıda bulundu.

Sullivan, şu sözleri dile getirdi:

Şu anda Gazze'nin kuzey yarısı ve güney yarısında askeri kara operasyonlarının devam ettiği yüksek yoğunluklu bir aşamanın ortasındayız. Bu savaşın, daha kesin yollarla liderliği hedef almaya ve Hamas'ın oluşturduğu süregelen tehditle mücadele etmeye devam eden istihbarat operasyonlarına odaklanan başka bir aşamasına geçiş olacak.

Farklı bir pozisyon

Bu bağlamda Sullivan, ABD'nin daha önceki açıklamalarının aksine, savaşın aylarca sürmesi konusunda hemfikir olunduğunu açıkladı.

"Ertesi gün" konusuna gelince Sullivan, "Filistin Yönetimi'nin merkezi bir rolü olmadan çözüm olmayacağını" vurguladı.

Sullivan sözlerini şöyle sürdürdü:

Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nin yönetiminin, Filistin yönetimi altında köklü bir reform sürecinden geçtikten sonra bağlanmasına acil ihtiyaç var. Nihayetinde Batı Şeria ve Gazze yönetiminin yenilenmiş ve canlandırılmış bir Filistin Yönetimi altında birbirine bağlanması gerekiyor. Böyle bir konu öncelikle Filistinlilerle ve İsrail hükümetiyle kapsamlı istişareleri gerektirir. Ancak bu, reform gerektirecek ve Filistin Yönetimi'nin yönetişimle nasıl ilgilendiğine ilişkin bir güncellemenin yanı sıra, bölgedeki diğer ülkelerin mali kaynaklara ve diğer destek biçimlerine katkıda bulunmak üzere katılımını gerektirecek.

Gantz yıllar süren savaş bekliyor

Askeri kabineye katıldığından bu yana her görünümünde İsrail'de özellikle rehine dosyasında kamuoyunun ve çoğunluğun arzusu doğrultusunda dengeli bir duruş sergilemeye özen gösteren ve rehinelerin bir an önce geri getirilmesi konusunda büyük bir istek gösteren Gantz'a gelince, askeri personelin kendisinin çizdiği kırmızı çizgileri aştığını ifade ettiği açıklamalarda bulunarak, İsrail'in Gazze'de bir bölge üzerinde güvenlik kontrolünü garanti altına alacağını duyurdu ve savaşın uzun bir süre daha devam edeceğini değerlendirdi.

Gantz, yaptığı açıklamada şu sözlere dikkat çekti:

Bu savaş uzun sürecek ve devam edecek. İsrail, Hamas'ın liderliğini ortadan kaldırmadan ve kendi uygun göreceği şekilde güvenliğini sağlamadan Gazze'den çekilmeyi kabul etmeyecektir. Mücadele etmeye devam edeceğiz ve aynı zamanda mücadelenin meşruiyetini ve hareket özgürlüğünü koruyacağız ve bu savaşın amacına ulaşana kadar devam etmesini planlayacağız.

Öncekinin aksine, savaşı sükunet-sakinlik denklemiyle bitirmeyeceğiz ve ertesi gün de olmayacak, aksine değişen güçlerle uygulanması gereken uzun ve zorlu bir yol olacak.

Günlere, aylara ve yıllara ihtiyacımız olabilir ve Gazze'nin güneyindeki mevcut misyonun tamamlanmasının ardından, savaşı sürdürmemize yardımcı olacak bir alanın muhafaza edilmesi de dahil olmak üzere bölge üzerinde tam bir güvenlik kontrolü sağlayacağız.

İsrail bunu güvenlik açısından kontrol edecek, ordusunun hareket özgürlüğünü koruyacak ve gerektiğinde bunu bölge genelinde uygulayacaktır.

Güneyde güvenliği ve sivil istikrarı sağlayacak çerçevenin temeli, İsrail toplumunun çoğu kesiminin yanı sıra Amerikalı ortaklarımızın büyük bir kısmı tarafından da kabul ediliyor.

Otoriteyi dahil etmeyi reddetme

Filistin Yönetimi'nin hükümeti yönettiği veya Sullivan'ın söylediği gibi, "Batı Şeria ile Gazze arasında bir birleşme olacağı" herhangi bir çözümü reddetmesine atıfta bulunan Gantz, şöyle konuştu:

İsrail güvenlik durumunu kontrol edecek, hareket özgürlüğünü koruyacak ve bunu tüm bölgelerde (Batı Şeria ve Kudüs) uygulayacak. Han Yunus ve Şucaiya'nın durumu Nablus'taki Kasbah'ın durumu gibi olacak. Oradaki durumu yönetmeye yönelik planımız şudur: Sivil düzeyde çoğunlukla ılımlı Arap ülkelerinden oluşan ve bazıları bu çabalara katılmaya istekli olduklarını zaten göstermiş olan bir yönetimin desteğiyle, sanitasyon, sağlık durumu ve sivil konularla ilgilenecek yerel birimleri belirlemek için çalışacağız. Hepsinden önemlisi normalleşme süreçlerini ileriye taşımak ve bunları uzun vadede Gazze'deki gerçekliği değiştirecek şekilde kullanmak istiyoruz.

Lübnan'a yönelik durum

Kuzeydeki Lübnan bölgesine gelince Sullivan, İsrail'in askeri operasyonla ilgili konuşmalarına değinmedi.

Bunun yerine, diplomatik bir çözüm sağlamak için yürütülen müzakerelerdeki ilerlemenin kendisini kuzey sınırlarında sükuneti ve kuzeydeki yerleşim yerlerinde yaşayanların kasabalarına dönüşünü garanti altına alacak bir anlaşmaya varılması konusunda iyimser kıldığını vurguladı.

Sullivan, "Mümkün olduğu kadar çabuk bir anlaşmaya varılmasını sağlamak için çabaların devam ettiğini ve yoğun olduğunu" ifade etti.

Tünellere su pompalama

İsrail'in geri dönüp Gazze tünellerini deniz suyuyla doldurma planını uygulamaya başladığını doğrulaması dikkat çekici.

İsrail radyosu da ordunun gerçekleştirdiği girişimleri başarılı olarak nitelendirdi.

Rehine ailelerinin protestosu ve tünellerde İsrailli rehinelerin bulunduğu yönündeki korkuları üzerine İsrail ordusu sözcüsü Daniel Hagari, ordunun rehine dosyasından sorumlu merkezden aldığı istihbarat bilgilerine dayanarak çalıştığını dile getirdi:

Elimizde istihbarat bilgileri var ve mümkün olduğu kadar yerlerini biliyoruz. Rehinelerin zarar görmemesi için elimizden geleni yapıyoruz ama bu çok önemli bir operasyon, çünkü Hamas'a aralarında hiç kimsenin, hatta yeraltında bulunanların bile güvende olmayacağına dair açık bir mesaj veriyor.

Independent Arabia - Independent Türkçe



Bankalar, petrol ve izolasyon: Washington'un Bağdat'taki İran kilidini açma anahtarları

Görsel: Sarah Padavan
Görsel: Sarah Padavan
TT

Bankalar, petrol ve izolasyon: Washington'un Bağdat'taki İran kilidini açma anahtarları

Görsel: Sarah Padavan
Görsel: Sarah Padavan

Tarihin kritik bir anında, Tahran destekli Iraklı milisler yakın geçmişlerinden bir hayalet gibi göründüler. Bir yanda İran, diğer yanda ABD ve İsrail arasındaki son savaşta kenarda kaldılar. Çatışmadaki bu belirgin yoklukları yalnızca taktiksel bir karar değildi; İran'ın Irak içindeki nüfuz yapısındaki derin bir çatırdamayı, banka kasalarından Bağdat'taki siyasi ve güvenlik karar alma merkezlerine kadar uzanan ince ipler üzerinden uygulanan Amerikan baskısının artan etkinliğini yansıtıyordu.

200'den fazla İsrail savaş uçağı ve yaklaşık 300 balistik füze, İran içindeki hedeflerini vurmak için Irak semalarından geçti, ancak Iraklı milisler yine de müttefiklerini savunmak için karşılık vermediler. Buna karşılık küçük Yemenli Husi milis grubu, kimsenin beklemediği garip bir sahneyle gemilere saldırmaya ve İsrail'e füze fırlatmaya devam etti.

Onlarca yıldır milisler, İran'ın bölgedeki en önemli kollarından birini oluşturdu. Bu gruplar, 2003'ten sonra ABD'nin Irak işgali altında kuruldular ve finansman, eğitim ve danışmanlık yoluyla gelişerek bölgesel çatışmalarda ileri roller oynadılar. Suriye, Yemen ve Irak'taki çatışmalar, bu grupların Velayet-i Fakih’e mutlak sadakatlerini gösterdikleri ve “direniş ekseni"nin merkezi bir unsuru haline geldikleri arenalardı.

Ancak dönüm noktası, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'e düzenlediği saldırı sonrasında yaşandı. O dönemde, Hizbullah Tugayları ve Asaib Ehli’l Hak da dahil olmak üzere Iraklı milis gruplar, ABD'nin İsrail'in yanında savaşa girmesi halinde askeri müdahalede bulunacaklarını duyurdular. Washington'un fiilen dahil olmasıyla birlikte de bu milisler, insansız hava araçlarıyla Amerikan ve İsrail üslerini hedef almaya başladılar. Ancak, çok geçmeden liderlerini ve silah depolarını hedef alan yoğun ve ölümcül Amerikan saldırılarına maruz kaldılar ve bu da onların net bir şekilde gerilemelerine ve Mart 2024'te saldırılarını durdurmalarına neden oldu.

İran'ın bölgesel nüfuzundaki azalmaya rağmen, Irak'taki grupların etkisi “kolayca azalmayacak”, dahası önümüzdeki yıllarda etkili bir rolleri olmaya devam edecektir

Sessizlik konuşuyor

Son savaşta, tüm beklentilerin aksine, Iraklı milisler harekete geçmediler. Füze fırlatmadılar veya misilleme eylemleri düzenlemediler, bunun yerine kendilerini kelimelerden ibaret ateşli açıklamalarla sınırladılar. Bu geri adım, askeri güç eksikliğinin değil, başta akıllı Amerikan baskısının yoğunlaşması olmak üzere iç ve dış değişikliklerin dayattığı zorunlu bir yeniden konumlandırmanın sonucuydu.

Nitekim Temsilciler Meclisi Başkanvekili Muhsin el-Mendelavi, “İran nüfuzunun azalmasının Irak'a zarar vermeyeceğini” vurguladı. Bağdat’ın, İran ile tarihi ve coğrafi bağlarını korurken, bağımsız bir dış politika oluşturmayı ve İran yanlısı silahlı grupların gücünü sınırlamayı hedeflediğini belirtti. Ayrıca, gücün sadece devletin kontrolünde olmasının önemine dikkat çekti ve devlet dışı silahların ortadan kaldırılması için uzun vadeli bir adımın atılmasını beklediğini ifade etti.

Milislere sempati duyan bir analist olan Kazım el-Fartuşi ise “çocukların artık büyüdüğünü” ve İran yanlısı grupların artık yerel ağlara sahip olduğunu, artık Tahran'a körü körüne itaat etmek zorunda olmadıklarını belirtti. Öte yandan, siyaset bilimi profesörü Anmar el-Saray, İran'ın bölgesel nüfuzundaki azalmaya rağmen, Irak'taki milis grupların etkisinin “kolayca azalmayacağına”, dahası önümüzdeki yıllarda etkili bir rolleri olmaya devam edeceğine inanıyor.

İran, Irak içinde hâlâ nüfuz ağlarına sahip olsa da, askeri ve siyasi araçlarını kullanma gücü açık bir ivmeyle azalıyor.

Amerikan baskı araçları

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Washington'un Irak'taki kara gücü küçük olsa da, yeni stratejisi etkili ve can yakıcı araçların bir karışımına dayanıyor. Bu araçlar, milis grupları finanse eden petrol kaçakçısı şebekeleri hedef alan mali yaptırımlar, silah satın almak için kullanılan banka havalelerine getirilen kısıtlamalar ve bu milislerin birinci kademe liderlerine yönelik can yakıcı nokta saldırılardır.

Baskılar askeri boyutla sınırlı kalmadı; Irak devletinin tüm kılcal damarlarına kadar uzandı. Nitekim 29 Haziran 2025'te, İran destekli Federal Mahkeme Başyargıcı Casim Muhammed Abbud, ulusal bir yargı komitesinin kararıyla emekliye ayrıldı. Bu eşi benzeri görülmemiş adım, İran'ın geçmişteki hegemonyası altında tamamen başarısız olurdu, ancak sessizce gerçekleşti ve bu İran'ın Irak devlet kurumları içindeki etkisinin zayıfladığının açık bir göstergesi.

Siyasi araştırmacı Hamza Mustafa, İran yanlısı milislerin son çatışma sırasındaki sessizliğinin güç dengesinde bir değişimi yansıttığı ve belki de Tahran'ın gerilimi azaltma sinyali verdiği değerlendirmesinde bulundu. Hükümetin “kriz yönetiminin tüm iplerini elinde tuttuğunu kanıtladığını” ve kendisini uzak tutma politikasını benimsediğini, bunun da  kriz yönetimi için eşi benzeri görülmemiş bir alan sağladığını belirtti.

Irak halkının ruh halinin değişmesi

Irak'ı saran siyasi ve mezhepsel bölünmelere rağmen, birçok Iraklı tek bir temel talepte birleşiyor; Irak'ın, İran'ın uluslararası rakipleriyle hesaplaşacağı bir arenaya dönüştürülmesini reddetmek. Bu eğilim artık yalnızca popüler bir görüş değil; giderek daha dengeli dış politikalara ve bağımsız ulusal egemenliğe yönelen Bağdat'taki karar vericilerin yönelimlerine de yansıyor.

İran, Irak içinde hâlâ nüfuz ağlarına sahip olsa da, askeri ve siyasi araçlarını harekete geçirme kabiliyeti açıkça azalıyor. Washington'un milis grupların hareketini kısıtlamadaki başarısıyla birlikte, bir sonraki aşamada, özellikle petrol sektörü ile yönetimde İran nüfuzunun kalan kısmını zayıflatmaya yönelik Amerikan çabalarının daha da artması muhtemel.

Amerikan varlığının meşruiyet kaynağı, ABD'nin resmen varlığını sürdürmesine ve askeri ve istihbarat faaliyetlerini meşrulaştırmasına olanak tanıyan uluslararası koalisyondur

Latif el-Mahdavi ise “İran desteğinin yokluğunun, Irak'taki müttefiklerinin siyasi ve güvenlik nüfuzunun azalmasına yol açacağını, çünkü bunların Tahran'ın eseri olduğunu” düşünüyor. Ancak, bu olasılığın İran nüfuzunun tamamen sona ermesi anlamına gelmediğini, aksine mekanizmalarında niteliksel bir değişim anlamına geldiğini de sözlerine ekliyor.

Bugün tanık olduğumuz yalnızca “geçici bir sakinlik” değil, belki de Bağdat ve Tahran arasındaki ilişkinin yeniden tanımlandığı ve etki sınırlarının Irak'ın yüksek çıkarlarıyla uyumlu bir şekilde silahlar, egemenlik ve parayla çizildiği yeni bir dönemin başlangıcıdır.

ABD'nin etki araçları

Dolar, bankalar ve para transferleri:

En büyük silah, petrol satış gelirlerinin dolar cinsinden yatırıldığı New York Federal Rezerv Bankası'dır. Washington, Bağdat'a para transferini geciktirme veya engelleme yetkisine sahip ve bu da ona hükümet üzerinde güçlü bir baskı aracı sağlamaktadır

ABD Yabancı Hesaplar Vergi Uyum Yasası (FATCA)

Uluslararası finansal transferleri kontrol eden ve dolarla bağlantılı Irak bankalarının faaliyetlerini etkileyen bir yasadır.

SWIFT aracılığıyla para transferlerini kontrol etme silahı

ABD, dolar transferlerini izleyerek İran bağlantılı milislere fon akışının önlenmesine yardımcı olmuştur.

İran ile iş birliği yapan bankaların yasaklanması

Washington, 2023-2024 yıllarında 14 Irak bankasına, İran ve Suriye'ye dolar kaçakçılığı yapmakla suçlayarak kısıtlamalar getirmiştir.

Askeri silahlar: Silahlar ve üsler

Ayn el-Esed Hava Üssü (Anbar), ABD kuvvetleri için bir operasyon ve kalıcı bir mevcudiyet merkezidir. ABD tarafından İran yanlısı grupların hareketlerini izlemek için kullanılmaktadır.

ABD üslerinde konuşlandırılmış ve İran veya milislerinden gelebilecek herhangi bir tehdide karşı caydırıcılık görevi gören hava savunma sistemleri (Patriot/THAAD) bulunmaktadır.

Milislere karşı nokta saldırılar

Washington, Tahran tarafından desteklenen Şii grupların önde gelen liderlerini hedef alan birkaç hassas hava saldırısı (2020-2021-2023-2024) gerçekleştirmiştir.

Irak, Amerikalıları sınır dışı edebilir mi?

ABD varlığının meşruiyet kaynağı, ABD'nin resmen varlığını sürdürmesine ve askeri ve istihbarat faaliyetlerini meşrulaştırmasına olanak tanıyan uluslararası koalisyondur.