Tanrı Dağları'ndaki çiftçiler iklim kriziyle baş etmenin yolunu buldu

Yapay buzulların sayısı 24'e ulaştı

Yapay buzullar ilk kez 2014'te Himalayalar'da oluşturulmuş daha sonra Şili ve İsviçre'de de benzer yöntemler ortaya çıkmıştı (AFP)
Yapay buzullar ilk kez 2014'te Himalayalar'da oluşturulmuş daha sonra Şili ve İsviçre'de de benzer yöntemler ortaya çıkmıştı (AFP)
TT

Tanrı Dağları'ndaki çiftçiler iklim kriziyle baş etmenin yolunu buldu

Yapay buzullar ilk kez 2014'te Himalayalar'da oluşturulmuş daha sonra Şili ve İsviçre'de de benzer yöntemler ortaya çıkmıştı (AFP)
Yapay buzullar ilk kez 2014'te Himalayalar'da oluşturulmuş daha sonra Şili ve İsviçre'de de benzer yöntemler ortaya çıkmıştı (AFP)

Kırgızistan'da Tanrı Dağları'nda yer alan köylerdeki çiftçiler, kuraklıktan etkilenen tarlalarını kurtarmak için yapay buzullar oluşturmaya başladı.

Köylüler tarafından oluşturulan buzulun şu anda 5 metre uzunluğa ve 20 metre genişliğe sahip olduğu, kışın en çetin zamanlarındaysa buzulun 12 metre yüksekliğe kadar eriştiği ifade edildi.

AFP'ye konuşan çiftçi Erkinbek Kaldanov, "Buzul eridiği zaman hyavanlara ve toprağa yetecek kadar su olacak" diye konuştu.

Buzulun bölge halkı tarafından sonbaharda iki hafta boyunca Tanrı Dağları'nın zirvesinde gelen suyun yönünün değiştirilerek oluşturulduğu belirtildi.

Köylüler, bölgenin doğal su kaynağı olan buzulların yok olmasından dolayı böyle bir çözüme gittiği aktarıldı.

Orta Asya'da artan sıcaklıklar nedeniyle son yıllarda kış aylarında artık buzullar oluşmuyor. Bilimsel dergi Science'ta yayımlanan bir çalışmada, bölgedeki buzulların erime hızının 2035-2055 periyodunda zirve yapacağı belirtilmişti.

Kırgız çiftçilerin sözcülüğünü yapan Aido İzmanaliyev, "Her yıl daha az su var. Yeraltı suları boşalıyor, baharlar kurak geçiyor. Otlaklarla ilgili problem yaşıyoruz" diye konuştu.

Oluşturdukları yapay buzulla ilgili konuşan İzmanaliyev şunları söyledi:

Su, üç kilometredeki bir dağ kaynağından yeraltı borusuyla geliyor. Bir noktada toprağın üstüne fışkırıyor ve burada buzul oluşuyor. Eridiğinde su sağlamanın yanı sıra oluşturduğumuz buzul ortam sıcaklığını da düşürüyor ve nem yaratuyor. Bu da çevredeki bitki örtüsünün gelişmesine yardım ediyor. Böylece ilkbahardan sonbahara kadar hayvanları otlatabiliyoruz.

Yapay buzulların tanesinin yaklaşık 6 bin 200 dolara mal olduğu ve ülke genelinde 24 yapay buzul oluşturulduğu belirtildi.

Kırgızistan nüfusunun üçte ikisi kırsalda yaşarken, ekonomisinin yüzde 10'unu tarım oluşturuyor. Orta Asya'da giderek artan kuraklık problemi Kırgızistan'ın yanı sıra Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan'da da ülkelerde etkisini gösteriyor.

Independent Türkçe, AFP, Asia-Plus

 



Ukrayna'nın başkenti Kiev'de füze saldırısının ardından şiddetli patlamalar meydana geldi

Rusya'nın Kiev'e düzenlediği önceki bir saldırıdan (Arşiv- Reuters)
Rusya'nın Kiev'e düzenlediği önceki bir saldırıdan (Arşiv- Reuters)
TT

Ukrayna'nın başkenti Kiev'de füze saldırısının ardından şiddetli patlamalar meydana geldi

Rusya'nın Kiev'e düzenlediği önceki bir saldırıdan (Arşiv- Reuters)
Rusya'nın Kiev'e düzenlediği önceki bir saldırıdan (Arşiv- Reuters)

Bu sabah Kiev'de birkaç güçlü patlama meydana geldi ve yetkililer Ukrayna başkentinin füze saldırısı altında olduğu konusunda uyarıda bulundu.

Kiev Belediye Başkanı Vitali Kliçko Telegram'da şunları yazdı: "Başkentte patlamalar oldu. Hava savunma kuvvetleri çalışıyor. Sığınaklarda kalın."

Ukrayna Hava Kuvvetleri de bu sabah ülke genelinde hava alarmı ilan etti.


ABD'den tepki çeken plan: 80 bin göçmeni "Amazon gibi" depolayacaklar

ABD Kongresi temmuzda çıkardığı yasayla en az 100 bin kişinin gözaltı merkezlerinde tutulabilmesi için 45 milyar dolarlık ekstra bütçe sağlamıştı (AP)
ABD Kongresi temmuzda çıkardığı yasayla en az 100 bin kişinin gözaltı merkezlerinde tutulabilmesi için 45 milyar dolarlık ekstra bütçe sağlamıştı (AP)
TT

ABD'den tepki çeken plan: 80 bin göçmeni "Amazon gibi" depolayacaklar

ABD Kongresi temmuzda çıkardığı yasayla en az 100 bin kişinin gözaltı merkezlerinde tutulabilmesi için 45 milyar dolarlık ekstra bütçe sağlamıştı (AP)
ABD Kongresi temmuzda çıkardığı yasayla en az 100 bin kişinin gözaltı merkezlerinde tutulabilmesi için 45 milyar dolarlık ekstra bütçe sağlamıştı (AP)

Donald Trump yönetimi, ABD'ye yasadışı yollarla giren göçmenlerin gözaltında tutulması için bir adım daha atıyor.

İç Güvenlik Bakanlığı, büyük sanayi depolarını gözaltı merkezlerine çevirmek için harekete geçti. 

Washington Post'un özel haberine göre yüklenici şirketlere çağrı yapılarak bu işi üstlenmeleri istenecek.

Bu planla toplamda 80 bini aşkın göçmenin elden geçirilecek depolarda tutulması planlanıyor.

Mevcut sistemde hangi tesiste boş yer varsa göçmenler oraya gönderiliyor. 

Yeni planla birlikte 5-10 bin kişi taşıyabilecek 7 dev tesis ya da 1500 kişi kapasiteli 16 merkezden birine hızlıca sevk edilecekler.

Planın savunucuları, yeni planın göçmenlerin daha rahat ve "verimli" bir şekilde sınır dışı edilebilmesini sağlayacağını savunuyor.

Diğer yandan bu plan eleştiri de topluyor. Depoların insanların yaşaması için planlanmadığını vurgulayan insan hakları savunucuları yapılacak tüm değişikliklere rağmen havalandırma, ısıtma, su tesisatı ve hijyende büyük sıkıntılar yaşanabileceğini işaret ediyor. 

National Immigration Project'ten Tania Wolf, göçmenlere insan gibi davranılmayacağını öne sürerek "Daha iyi bir ifade bulamadım ama insanlara sığır muamelesi yapıyorsunuz" dedi. 

ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Dairesi (ICE) Direktör Vekili Todd Lyons'un nisanda düzenlenen bir sınır güvenliği konferansında Amazon depoları örneğini verdiği hatırlatıldı:

Bunu bir iş gibi görmeyi daha iyi becermeliyiz. Prime gibi ama insanlarla yapılanı.

Amerikan gazetesi taslağın nihai halini henüz almadığını ve detayların değişebileceğini bildirdi. 

Washington Post, ay başında ICE'nin 68 bini aşkın göçmeni tesislerinde tuttuğunu ve bunlardan yüzde 48'inin herhangi bir hüküm giymediğini veya suçlamayla karşı karşıya olmadığını belirtti. 

Donald Trump'ın "sınır çarı" diye tanımladığı Tom Homan'ın 2025'te 580 bine yakın kişiyi sınır dışı ettiklerini duyurduğu da anımsatıldı. 

Independent Türkçe, Washington Post, Daily Beast


Myanmar'daki iç savaşta salgın riski: Bulaşıcı hastalıklar sınır tanımaz

Myanmar'da nisanda yaşanan depremlerde, cuntanın sağlık malzemelerinin dağıtımını engellediği öne sürülmüştü (Reuters)
Myanmar'da nisanda yaşanan depremlerde, cuntanın sağlık malzemelerinin dağıtımını engellediği öne sürülmüştü (Reuters)
TT

Myanmar'daki iç savaşta salgın riski: Bulaşıcı hastalıklar sınır tanımaz

Myanmar'da nisanda yaşanan depremlerde, cuntanın sağlık malzemelerinin dağıtımını engellediği öne sürülmüştü (Reuters)
Myanmar'da nisanda yaşanan depremlerde, cuntanın sağlık malzemelerinin dağıtımını engellediği öne sürülmüştü (Reuters)

Myanmar'daki iç savaş, sıtma ve kolera gibi hastalıkların bölgeye yayılmasına neden olabilir.

New York Times'ın haberine göre, yatırımlarda silahlara öncelik veren cunta yönetimleri tarafından Myanmar sağlık sistemi yıllardır ihmal ediliyor.

Sivil hükümet döneminde hastalık kontrolünde bazı ilerlemeler kaydedilmiş olsa da 2021'de ordunun yeniden iktidarı ele geçirmesiyle bunlar tersine döndü.

UNICEF'e göre Myanmar, hiç aşılanmamış çocukların sayısının en fazla olduğu ülkeler arasında. İç savaşla boğuşan ülkedeki doktorlara göre, boğmaca ve difteri gibi önlenebilir hastalıklar artıyor.

Cunta sağlık sistemini korumadığı gibi hastane ve tıbbi tesislere de saldırıyor.

Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre Myanmar ordusu, bu yıl sağlık tesislerine en az 67 saldırı düzenledi.

Myanmar'ın Bangladeş sınırına yakın bir bölgede isyancıların elindeki 300 yataklı hastanenin bu ay bombalanması sonucu en az 34 kişi hayatını kaybetmişti.

Köylüler ve ayrılıkçı örgütler, hava saldırılarından korunmak için sıtma gibi hastalıkları taşıyan sivrisineklerin istila ettiği ormanlarda saklanıyor. Bazı doktorlar 20 defa sıtma geçiren hastaları tedavi ettiklerini söylüyor.

Ayrıca Myanmar'da 2021'deki darbenin ardından Tayland'da da sıtma vakalarının arttığı belirtiliyor.

Çatışmalar nedeniyle, Myanmar-Tayland sınırındaki Mae Sot kasabasında yer alan Mae Sot Genel Hastanesi'ne giden hasta sayısı yaklaşık yüzde 50 arttı.

Ancak hastane müdür yardımcısı Dr. Rojanasak Thongkhamcharoen, gelen Myanmarlı hastaları tedavi etmekten başka seçenekleri olmadığını belirtiyor:

Myanmar'daki sağlık durumunu önemsemezsek, çocuk felci gibi uzun süredir görülmeyen hastalıkların yeniden ortaya çıkmasıyla karşılaşabiliriz. Bulaşıcı hastalıklar sınır tanımaz.

Tayland-Myanmar sınırında çalışan epidemiyolog Dr. Voravit Suwanvanichkij de şu uyarıları paylaşıyor:

Bu kriz insanları geceleri uykusuz bırakmalı. Myanmar'ın çoğu epidemiyolojik bir kör noktaya dönüştü.

Ülkede nisanda yaşanan  7,7 ve 6,4 büyüklüğündeki iki depremde 3 binden fazla kişi hayatını kaybetmiş, halihazırda zaten yetersiz olan sağlık sistemi de iflasın eşiğine gelmişti.

Independent Türkçe, New York Times, Think Global Health