Tayvan yönetimi, adanın eski lideri Çan Kay Şek'e ait yaklaşık 800 heykel ve büstün kaldırılacağını bildirdi.
İktidardaki liberal Demokratik İlerici Parti (DPP) liderliğinde dün düzenlenen kabine toplantısında, İçişleri Bakanlığı'nın talimatıyla Çan'a ait yaklaşık 770 büst ve heykelin yıkılacağı belirtildi.
Tayvan yönetimi, 1949-1992'de adayı tek parti olarak yöneten Çin Milliyetçi Partisi'nin (Kuomintang -KMT) insan hakkı ihlallerinin araştırılması için 2018'de İnsan Hakları ve Geçiş Adaleti Komisyonu'nu kurmuştu.
Komisyonun aynı yıl yayımladığı raporda, 1950-1975'te Tayvan'ın lideri olan Çan'ın heykellerinin kaldırılması önerilmişti. Ülkede resmi rakamlara göre Çan'a adanan 934 heykel var.
Bunun üzerine Tayvan Devlet Başkanı Tsai Ing-wen, heykel ve büstlerin kaldırılması için belediyelere ve ilgili kuruluşlara devlet tarafından maddi destek sağlanacağını duyurmuştu.
Ancak DPP'li parlamenter Huang Jie, geçen ayki açıklamasında, bu karara rağmen sadece 165 heykelin kaldırdığını belirterek, sürecin neden yavaş işlediğini sormuştu.
Komisyonun yardımcı direktörü Şi Pu, pazartesi günkü kabine toplantısında Huang'ın sorusuna cevaben açıklama yaptı.
Şi, Savunma Bakanlığı ve ordunun heykellerin yıkılması sürecini yavaşlattığını belirterek, işlemlerin hızlandırılacağı teminatını verdi.
Savunma Bakanı Chiu Kuo-cheng, geçen haftaki açıklamasında, Çan'ın modern Tayvan ordusunun kurucusu olduğunu hatırlatıp, ona saygısızlık edilmemesi gerektiğini savunmuştu.
Tayvan'daki Tamkang Üniversitesi'nden James Yifan Chen, Hong Kong merkezli İngilizce yayın yapan South China Morning Post'a (SCMP), DPP'nin heykellerin yıkılması için baskıyı artırmasının, Beyaz Terör olayıyla ilgili olduğunu söyledi.
Tayvan yönetimi, cuma günü aldığı bir kararla 19 Mayıs'ın Beyaz Terörü Anma Günü olarak belirlenmesi için çalışma başlatılmasını onaylamıştı.
28 Şubat olayı diye de bilinen Beyaz Terör, Tayvan'da iktidarı ele geçiren Çan liderliğindeki KMT'nin, halk ayaklanmasını bastırdığı ve sıkıyönetim ilan ettiği 1949-1992 dönemine ithafen kullanılıyor. Bu dönemde yaklaşık 30 bin kişinin öldürüldüğü düşünülüyor.
Tayvan'da bazı kesimler Çan ve KMT'nin, Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisi'ne (ÇKP) karşı savaşarak Tayvan'ın kuruluşuna öncülük ettiğini savunurken, diğerleriyse Çan ve KMT'nin tek parti yönetimini diktatörlük diye niteliyor.
Çin - Tayvan gerginliği
II. Dünya Savaşı sonrasında Çin'de KMT ve Komünist Parti arasındaki iç savaş Komünist Parti'nin zaferiyle sonuçlanmıştı. Mağlubiyetin ardından KMT liderleri Tayvan'a sığınmıştı.
Soğuk Savaş nedeniyle Batı'yla ilişkilerini koparan Çin'i 1970'lerin başına kadar Birleşmiş Milletler'de (BM) Tayvan ya da resmi adıyla Çin Cumhuriyeti temsil ediyordu.
BM'nin 1971'de aldığı Çin Halk Cumhuriyeti'ni tanıma kararı gerginliği yeni bir boyuta taşımıştı. Kararın ardından Tayvan, BM'den çıkarılmıştı.
Pekin yönetimi, "tek Çin" ilkesini benimseyerek Tayvan'ın kendi topraklarının parçası olduğunu savunuyor. Buna göre Çin, boğaz ve çevresindeki askeri varlığının yanı sıra Tayvan'ın ülkelerle diplomatik ilişkiler kurmasına, BM'de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.
Tayvan ise o günden bu yana bağımsızlık arayışını farklı biçimlerde sürdürüyor.
Independent Türkçe, Guardian, SCMP, Taipei Times
