Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

İran'ın uluslararası arenadaki izolasyonunu azaltmak ve ABD yaptırımlarının ülkesinin ekonomisi üzerindeki etkisini en aza indirmek için çalıştı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)
TT

Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)

İran'ın kuzeybatısında pazartesi günü meydana gelen helikopter kazasında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile birlikte hayatını kaybettiği açıklanan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran'ın İsrail ve Batı karşıtı politikalarının ateşli bir savunucusuydu.

Reisi, 60 yaşındaki Abdullahiyan’ı Ağustos 2021'de atadı.

2013'ten 2021'e kadar bu görevi yürüten Muhammed Cevad Zarif'in yerine geçmek gibi zor bir görevi vardı; Zarif, önde gelen aktif bir diplomat, akıcı bir İngilizce konuşan, uluslararası çevrelerde tanınan bir yüz ve İran'ın dış politikasını yöneten deneyimli bir isimdi.

İran devlet televizyonu Emir Abdullahiyan'ı, Tahran tarafından yönetilen ve Lübnan Hizbullah'ı, Filistinli Hamas ile İslami Cihad hareketleri ve Iraklı silahlı gruplar gibi İran'ın ezeli düşmanı İsrail karşıtı grupların yer aldığı "Direniş Ekseni'nden üst düzey bir diplomat" olarak tanıttı.

Emir Abdullahiyan atandığı gün yaptığı açıklamada, bu grupların "İran'ın müttefikleri" olduğunu ve "onları güçlendirmenin hükümetin gündeminde olduğunu" söyledi.

Kapsamlı geziler

Ekim 2023'te İsrail ile Hamas arasında Gazze'de savaşın başlamasından beri bölgeye yaptığı ziyaretleri yoğunlaştırdı. Tahran, İsrail'e karşı Filistin hareketini ve savaşın çıkmasına yol açan 7 Ekim 2023 operasyonuna desteğini gizlemedi, ancak aynı zamanda bu operasyonun içinde yer almadığını da vurguladı.

Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)

Geçtiğimiz nisan ayında, Tahran'ın Yahudi devletini sorumlu tuttuğu ve Şam'daki İran konsolosluk binasını yerle bir eden hava saldırısına karşılık olarak, İran'ın İsrail'e 300'den fazla insansız hava aracı ve füzeyle gerçekleştirdiği benzeri görülmemiş saldırıyı savundu.

İran'ın tepkisinin "meşru savunma ve uluslararası hukuk çerçevesinde" gerçekleştirildiğini söyledi.

Emir Abdullahiyan daha sonra İsrail'in İran'ın orta kesimindeki İsfahan eyaletine bir misilleme amaçlı saldırı düzenlediğine dair haberleri "çocuk oyuncağı" diyerek küçümsedi.

İzolasyonun Azaltılması

Mesleki kariyeri boyunca Devrim Muhafızları ile olan yakın ilişkileriyle tanınan Emir Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu olan Kudüs Gücü'nün komutanı ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan kariyeri boyunca Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu. Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü'nün komutanı olan ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan, üç yıl boyunca İran'ın uluslararası sahnedeki izolasyonunu azaltmak ve ABD yaptırımlarının ülkesinin ekonomisi üzerindeki etkisini azaltmak için çalıştı.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Çin'in himayesindeki bir anlaşma çerçevesinde Mart 2023'te Suudi Arabistan ile uzlaşmaya varılmasına yol açan süreçte kilit bir figür olmasa da İran'ın Arap komşularıyla ilişkilerin geliştirilmesinde rol oynadı.

1964 yılında Tahran'ın doğusundaki Damgan şehrinde doğan Abdullahiyan, 1991 yılında Tahran Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu.

1997-2001 yılları arasında Irak'ta ve 2007-2010 yılları arasında ise Bahreyn'de görev yaptı.

2011'den bu yana Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Bu görevinde, Ali Ekber Salihi (Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ikinci hükümetinde) ve Zarif (Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ilk hükümetinde) gibi iki farklı bakanla çalıştı.

Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri) Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri)

Ancak 2016 yılında Zarif onu görevden aldı. Bu hareket muhafazakârlar tarafından, Ruhani ve bakanına yönelik büyük eleştiriler yapılmasına neden oldu.

ISNA'ya göre daha sonra Umman Büyükelçiliği görevini reddetti ve 2021 yılında Dışişleri Bakanlığı'na gelmeden önce, Meclis Başkanı'nın uluslararası işlerden sorumlu özel yardımcısı olarak çalışmaya başladı.

Emir Abdullahiyan, uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerini kısıtlayan 2015 anlaşmasının çökmesinin ardından, Washington'un 2018'de eski Başkan Donald Trump tarafından anlaşmadan çekilmesi sonrasında, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin yeniden başlatılması çabalarına dahil oldu.



İsrail'den Hamas’a Gazze Şeridi'nde iki aylık ateşkes karşılığında  10 esirin serbest bırakılması önerisi

İsrail bombardımanı sonucu Gazze Şeridi'nin birçok bölgesinde yangın çıktı. (Reuters)
İsrail bombardımanı sonucu Gazze Şeridi'nin birçok bölgesinde yangın çıktı. (Reuters)
TT

İsrail'den Hamas’a Gazze Şeridi'nde iki aylık ateşkes karşılığında  10 esirin serbest bırakılması önerisi

İsrail bombardımanı sonucu Gazze Şeridi'nin birçok bölgesinde yangın çıktı. (Reuters)
İsrail bombardımanı sonucu Gazze Şeridi'nin birçok bölgesinde yangın çıktı. (Reuters)

İsrail Yayın Kurumu, Doha'da görüşülmekte olan Gazze ateşkes önerisinin bir buçuk ila iki aylık ateşkes karşılığında 10 canlı esirin serbest bırakılmasını öngördüğünü bildirdi.

Şarku’l Avsat’ın Times of Israel'den aktardığına göre Tel Aviv, anlaşmanın bir parçası olarak yaklaşık 200 ila 250 Filistinli mahkûmu serbest bırakacak. Ancak kesin sayının görüşmelerde halen bir tartışma konusu olduğu ifade edildi.

İsrail Yayın Kurumu’na göre teklif, Hamas'ın ateşkesin onuncu gününde kalan tüm canlı ve ölü esirlerin durumunu detaylandıran bir liste vermesini içeriyor.

Kanal 12 televizyonu, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Doha'ya giden İsrail heyetinin şimdilik Katar başkentinde kalmasına izin verdiğini kaynak göstermeden bildirdi. Haberde adı açıklanmayan Mısırlı kaynakların Hamas yetkilisi Halil el-Hayye'nin Katar Başbakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ile görüşeceğini söylediği aktarıldı.

Yedioth Ahronoth, Kanal 12 ve Kanal 13 dün İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz'ın şu sözlerini aktardı: “Hamas, Gazze Şeridi'nde Gideon'un Savaş Arabaları Operasyonu'nun başlatılmasının ardından o ana kadar takındığı isyankâr tutumun aksine, gereksiz hiçbir insani yardım isteğinde bulunmadan ve savaşı sona erdirme yönünde hiçbir konuşma yapmadan müzakere masasına geri döndü.”

Yedioth Ahronoth kaynaklarına göre İsrail, ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff tarafından ortaya konan orijinal ana hatlarda ısrar ediyor.

Witkoff'un planı, Hamas'ın ölü ve diri mahkûmlarının yarısının tek seferde serbest bırakılmasını, ardından birkaç hafta sürecek bir ateşkes yapılmasını ve bu süre zarfında Gazze Şeridi'nde tutulan İsrailli esirlerin de serbest bırakılacağı kalıcı bir çözümün müzakere edilmesini öngörüyor.

Hamas, Witkoff'un ilk planını defalarca reddetmiş, kapsamlı bir anlaşmada ısrar etmiş ve ardından iyi niyet göstergesi olarak ABD vatandaşı İsrailli asker Edan Alexander'ı serbest bırakmıştı. Ancak İsrail'i çatışmaları durdurmaya, yardım girişine izin vermeye ya da Witkoff'un planını değiştirilmiş başka bir plan lehine geri çekmeye zorlamada başarılı olamadı.