Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Hiçbir resmi rolü yok ama ülkenin en etkili figürlerinden biri

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe



Ukrayna'nın kuzeyinde bir otobüse düzenlenen Rus saldırısında 9 kişi öldü

Ukrayna'nın Sumi kentine düzenlenen Rus füze saldırısının ardından otobüsün önünde ağlayan bir adam (AP)
Ukrayna'nın Sumi kentine düzenlenen Rus füze saldırısının ardından otobüsün önünde ağlayan bir adam (AP)
TT

Ukrayna'nın kuzeyinde bir otobüse düzenlenen Rus saldırısında 9 kişi öldü

Ukrayna'nın Sumi kentine düzenlenen Rus füze saldırısının ardından otobüsün önünde ağlayan bir adam (AP)
Ukrayna'nın Sumi kentine düzenlenen Rus füze saldırısının ardından otobüsün önünde ağlayan bir adam (AP)

Yerel yetkililerin bugün yaptığı açıklamaya göre Rus hava kuvvetlerinin Ukrayna'nın kuzeyinde sivilleri taşıyan bir minibüse düzenlediği saldırıda 9 kişi öldü, 4 kişi yaralandı.

Şarku’l Avsat’ın AFP'den aktardığına göre Sumi sınır bölgesi askeri yönetimi Telegram üzerinden yaptığı açıklamada, "Düşmana ait bir insansız hava aracı, bir otobüse saldırdı, 9 kişi öldü, 4 kişi yaralandı" bilgisini paylaştı.

Kaynak, aracın Rusya sınırındaki Sumi'ye doğru ilerlediğini belirtti.

Bu şehir, mart ayında Ukrayna güçlerinin, 2024 yazından beri küçük bir bölümünü işgal ettiği karşıdaki Rus bölgesi Kursk'tan çıkarılmasından bu yana artan Rus bombardımanına maruz kalıyor.

Rusya ve Ukrayna, 2022 baharından bu yana ilk kez İstanbul'da yapılan doğrudan görüşmelerde, her iki tarafın da bin kişiyi kapsayan geniş çaplı esir takası konusunda anlaştıklarını açıkladı.

Ancak toplantı, Kiev ve müttefiklerinin ilan ettiği "öncelik" olan ateşkes duyurulmadan sona erdi.

Rus müzakereci, düzenlediği basın toplantısında, iki tarafın ateşkes vizyonunu "detaylandırmak" için birlikte çalışacaklarını doğruladı.

Ukrayna müzakere heyeti başkanı Rustam Umerov, Ukrayna tarafının ayrıca iki ülke cumhurbaşkanları Vladimir Putin ile Volodimir Zelenskiy arasında bir görüşme fikrini de gündeme getirdiğini açıkladı.

Görüşme gerçekleşirse, Şubat 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin başlamasından bu yana ilk görüşme olacak. Rus müzakereci, Moskova'nın "talebi not aldığını" ifade etti.