Lübnan: İsrail bombardımanında ölü sayısı 2 bin 367'ye yükselirken, yaralı sayısı 11 bini geçti

İsrail'in Lübnan'ın kuzeyindeki Aytu kasabasına düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenlerin tabutlarını taşıyan insanlar (EPA)
İsrail'in Lübnan'ın kuzeyindeki Aytu kasabasına düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenlerin tabutlarını taşıyan insanlar (EPA)
TT

Lübnan: İsrail bombardımanında ölü sayısı 2 bin 367'ye yükselirken, yaralı sayısı 11 bini geçti

İsrail'in Lübnan'ın kuzeyindeki Aytu kasabasına düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenlerin tabutlarını taşıyan insanlar (EPA)
İsrail'in Lübnan'ın kuzeyindeki Aytu kasabasına düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenlerin tabutlarını taşıyan insanlar (EPA)

İsrail'in 8 Ekim 2023'ten bu yana Lübnan'a düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 2 bin 367'ye, yaralı sayısı ise 11 bin 888'e yükseldi. Şarku’l Avsat’ın Alman haber ajansı DPA’dan aktardığına göre salı günü 17 kişi hayatını kaybederken, 182 kişi de yaralandı.

Lübnan Sağlık Bakanlığı’na bağlı Halk Sağlığı Acil Durum Operasyon Merkezi tarafından dün (Çarşamba) yapılan açıklamada, “İsrail'in Lübnan'a yönelik salı günkü saldırıları 17 şehit ve 182 yaralıyla sonuçlandı. Böylece saldırının başladığı günden salı gününe kadar şehit olanların sayısı 2 bin 367'ye, yaralıların sayısı ise 11 bin 888'e ulaştı” denildi.

Lübnan Eğitim ve Yükseköğretim Bakanlığı ise devlet okullarının yüzde 77'sinin ya toplu sığınak olarak kullanıldıkları için ya da doğrudan etkilenen bölgelerde bulundukları için eğitim hizmeti veremediğini bildirdi. Buna ek olarak, kamu teknik ve mesleki eğitim öğrencilerinin yüzde 40'ı, Lübnan Üniversitesi öğrencilerinin yüzde 57'si ve özel yükseköğretim kurumlarının yüzde 32'si doğrudan etkilenen bölgelerde yer alıyor.

Konuyla ilgili olarak Hizbullah, savaşçılarının Safed şehrini roketle, Hunin Vadisi'nde İsrail askerlerinin toplandığı bir yeri füzeyle hedef aldığını ve Güney Lübnan üzerinde iki İsrail insansız hava aracını (İHA) karadan havaya füzelerle vurarak geri çekilmeye ve Lübnan hava sahasını terk etmeye zorladığını birkaç ayrı açıklamayla duyurdu.

Hizbullah ayrıca, savaşçılarının İsrail'in Safed şehrini, Yiftah yerleşim birimini ve Dalton ve Dishon'daki iki İsrail topçu silosunu roket ateşiyle hedef aldığını duyurdu. Güney Lübnan'daki Ramiya kasabası yakınlarında bir İsrail Merkava tankını güdümlü füzeyle hedef aldılar. Ayrıca İsrail'in Karmiel yerleşim birimini de roketlerle hedef aldılar. Hizbullah militanları ayrıca İsrail'in Misgav Am yerleşiminde ve Lübnan'ın güneyindeki el-Adise ve Markaba kasabaları arasında İsrail askerlerinin toplandığı yerleri füzelerle vurdu.

Bu arada Lübnan Ulusal Haber Ajansı NNA’ya göre İsrail savaş uçakları dün öğleden sonra Lübnan'ın doğusundaki Bekaa Vadisi'nde yer alan Şaat ve Yunin kasabaları arasındaki Sarain kasabası ovasını ve el-Fayda mahallesini hedef alan iki hava saldırısı gerçekleştirdi. İsrail ayrıca, Güney Lübnan'daki Cebşit, Aba, Ayta eş-Şaab, el-Adise, Mervahin, el-Kuzeh kasabasının etekleri, Nebatiye el-Fevka ve Mayfadun kasabaları arasındaki bölge, Nakura kasabasının etekleri, Lebbune Dağı ve Alma eş-Şaab kasabasını hedef alan bir dizi hava saldırısı düzenledi.

NNA, İsrail savaş uçaklarının dün öğleden sonra Güney Lübnan'daki Hula, Marub, Tayr Debba, el-Mervaniye ve Tul kasabalarına saldırdığını ve ayrıca Lübnan'ın doğusunda bulunan Bekaa Vadisi'ndeki el-Yammune kasabasına bir saldırı düzenleyerek kasabanın eteklerindeki bir evi hedef aldığını, iki kişinin öldüğünü ve 15 kişinin yaralandığını bildirdi.

cxsdfv
İsrail'in Lübnan'ın güneyindeki Nebatiye'ye düzenlediği hava saldırısının yol açtığı hasar (Reuters)

Lübnan Sağlığı Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, İsrail savaş uçaklarının dün öğleden sonra Lübnan'ın doğusundaki Bekaa Vadisi'nde bulunan Rayak-Baalbek otoyolunun batı şeridine düzenlediği saldırıda iki kişi öldü, dokuz kişi de yaralandı.

Lübnan'ın güneyindeki sınır bölgeleri, İsrail'in Gazze Şeridi'ne savaş ilan etmesi ve Hizbullah'ın Gazze Şeridi sakinlerine destek verdiğini açıklamasının ardından 8 Ekim 2023'ten bu yana İsrail ordusu ile Hizbullah arasında karşılıklı bombardımana sahne oluyor.



İşte İran!

Vladimir Putin ile İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan Aşkabat'ta düzenlenen uluslararası bir forumun oturum aralarında görüştü (AFP)
Vladimir Putin ile İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan Aşkabat'ta düzenlenen uluslararası bir forumun oturum aralarında görüştü (AFP)
TT

İşte İran!

Vladimir Putin ile İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan Aşkabat'ta düzenlenen uluslararası bir forumun oturum aralarında görüştü (AFP)
Vladimir Putin ile İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan Aşkabat'ta düzenlenen uluslararası bir forumun oturum aralarında görüştü (AFP)

Hasan Fahs

1991 yazı, İran'ın Ortadoğu ve Batı Asya bölgesi meseleleri ile ilişkilerinde bir dönüm noktası oldu. Bu aşama genel olarak küresel düzeyde, özel olarak ise Ortadoğu'da önemli bir geçişi temsil ediyordu çünkü Sovyetler Birliği'nin yakında çökeceğine dair açık belirtiler taşıyordu. Nitekim çok geçmeden 28 Aralık 1991'de dağıldığı deklare edildi. Bundan önce iki önemli olay yaşandı; bunlardan ilki Ocak 1991'deki Kuveyt’i Kurtarma Savaşı veya Çöl Fırtınasıydı. Bu operasyon Irak'taki Saddam Hüseyin rejiminin Ağustos 1990'ın başlarında  yaptığı Kuveyt'i işgal etme hatasını düzeltmek için düzenlendi. İkincisi, ABD'nin 30 Ekim 1991'de “Madrid Barış Konferansı”nın düzenlenmesi için baskı yapmasıydı.

Bu tarihin Tahran açısından bir dönüm noktası olduğunu söylememizin nedeni ise başından beri Filistin davasının İslam dünyasının temel davası olarak benimsenmesi sloganını öne süren İran rejiminin bu arenaya girme ve istediği alanı işgal etme konusunda zorlanmasıydı. Zira kendisi ile Arap halkları arasında güvenin tesis edilmesi sürecinde olumsuz bir etken olan Irak ile savaşının üzerinden henüz çok uzun bir süre geçmemişti. Dolayısıyla, Kuveyt'in işgali ona, bölgesel ve uluslararası düzeyde saldırıya uğramış bir devlet olarak imajını onarmak için çalışma olanağı sundu. Savaşın ardından Ortadoğu'da Arap-İsrail çatışmasını sona erdirecek, İsrail'in tanınmasının ve onunla normalleşmenin önünü açacak bir barış sürecinin zeminini hazırlamayı amaçlayan Madrid Konferansı geldi.

Tahran o aşamada, bu konferansın, özellikle de Filistin davası kartının elinden çekip alınması durumunda kendisini kuşatma ve tecrit çemberine sokabilecek olumsuz göstergeler taşıdığını gördü. Bu da stratejik düzeyle ilgilenen ve denklemlerini çizen karar alıcı çevreleri ve derin devleti, Tahran'ın çıkarları ve bölgedeki rolünün geleceği pahasına olacak Madrid Süreci’ni bitirmek için enerjilerini ve çabalarını seferber etmeye yöneltti.

Buradan hareketle Temmuz 1993'te Hizbullah ile İsrail arasında yaşanan Yedi Gün Savaşı veya İsrail'in kendisine verdiği ad ile Hesaplaşma Operasyonu, Tahran'ın bölgesel denklemler hattına ciddi girişinin, kendisini dışlayan veya kendi çıkarlarını dikkate almayan herhangi bir bölgesel çözümü hayata geçirmenin zorluğunu vurgulama çabasının ilk pratik göstergesi olarak değerlendirilebilir. İran’ın bu korkuları, Filistin Kurtuluş Örgütü'nün İsrail ile yürüttüğü ve Eylül 1993'te Oslo Anlaşması’nın imzalanmasıyla sonuçlanan gizli müzakere sürecinin ortaya çıkmasıyla daha da güçlendi. Ardından, İsrail'de “Gazap Üzümleri Operasyonu” olarak bilinen ve Tahran'ın kendisini içermeyen veya kendi ve müttefikleri pahasına olacak herhangi bir çözümü reddetme konusundaki ısrarını teyit eden 1996 savaşı geldi. Suriye ile koordineli olarak İran, Tel Aviv ile Hizbullah arasında temel bir caydırıcılık denklemi oluşturmayı veya özellikle sivillere zarar veren veya hedef alan ihlaller karşısında her bir tarafın yanıt verme hakkını garanti eden Nisan Anlaşması olarak bilinen anlaşmayı sağlamayı başardı.

ABD'nin  “tek kutuplu” dünyayı kontrol eden hakim güç haline geldiği gerekçesiyle Ortadoğu'da başlattığı siyasi ve stratejik gelişmelerin dayattığı bu meydan okumalar karşısında, Tahran ve rejimi, bilhassa Nisan Anlaşması ile Lübnanlı müttefikini güvenlik, siyasi ve askeri açıdan Lübnan denkleminde kilit bir oyuncu olarak kabul ettirmeyi başardıktan sonra, bölgede kendisine bağlı ve sadık güçlerin, fraksiyonların rolünü yeniden tanımlama yoluna gitti. Tahran'ın bölgede inşa etmeye çalıştığı bu rol üç dayanağa veya unsura dayanıyordu. Birincisi, Madrid'e katılan eski cumhurbaşkanı Hafız Esed liderliğindeki Suriye rejimiyle muğlak ittifaktı. Tahran ile Şam arasındaki ilişki, Lübnan arenasındaki müttefikleri aracılığıyla birbirlerine karşı yürüttükleri ve 1980'lerin son yıllarında Emel Hareketi ile Hizbullah arasında yaşanan çatışmaların temsil ettiği uzun bir mücadelenin ardından rol dağılımı ilkesi üzerine kuruldu. Emel ve Hizbullah arasındaki çatışmalar, Lübnan sahasında Suriye kararı ile İran kararı arasındaki çatışmanın ifadesiydi ve sonunda siyasi yönü Şam'ın, ideolojik, maddi ve lojistik destek yönünü ise İran’ın üstlenmesi konusunda anlaşmaya varıldı.

İkinci unsuru ise 1983 yılında İran himayesinde kurulan Hizbullah temsil ediyor. İran sınırları dışında kendisine nüfuz alanları inşa etme projesi çerçevesinde Hizbullah’a destek verdi. Bu destek ise Filistin davasının ve Lübnanlı grubun 1982'de Lübnan'ın işgalinin sonucu olan İsrail işgaline direnme çabalarının savunulması sloganıyla tutarlı, ideolojik doktrinsel bir boyuta dayanıyordu. Üçüncü unsura gelince, 1981'de Filistin toplumu içinde kurulan ve çoğunlukla İran vizyonu ile dogmatik ve ideolojik olarak uzlaşmış İslami Cihat Hareketi tarafından temsil edilmektedir. O dönemde hareket, açık ve belirgin etkisi olan bir ağırlık oluşturmadan, Filistin denkleminde kendine bir yer edinmeye çalışıyordu. Zira özellikle Hamas Hareketi ile Tahran arasında 1987'de kurulan ilişkinin ipleri henüz örülmemişti çünkü Tahran bu hareketin yönelimleri, dahası İhvancı (Müslüman Kardeşler) doğası ve onu İran’ın yönelimlerinden ayıran ideolojik ihtilaf nedeniyle kendisine daha güvenmiyordu.

İsrail'in Güney Lübnan'dan çekilmesi ya da 2000 yılında güneyin özgürleştirilmesinin yanı sıra bu gelişmeler ve bilhassa bu kurtuluşun, Suriye devlet başkanı Hafız Esed'in bölgesel ve uluslararası siyasi sahneden ayrılması ve oğlu Beşşar'ın Suriye'de liderliği üstlenmesiyle aynı zamana denk gelmesi, Tahran'ı bölgeye yönelik stratejik görüşünü geliştirmeye sevk etti. Suriye yönetimindeki değişiklik, her iki tarafı da ilgilendiren denklemde, babanın zamanında Tahran'ın Suriye’ye ihtiyacının, oğlunun zamanında ise Tahran’ın Suriye için bir ihtiyaç haline gelmesinin temsil ettiği bir değişiklik şeklinde ifade buldu.

İran liderliğinin bölgeyle ilişkilerinde şekillendirdiği ilk adımlar, Suriye ve Lübnan'daki müttefiklerinin askeri varlığını güçlendirmeye, İsrail'in coğrafi çevresi içinde onu kuşatan devletler ve bölgeler oluşturabilmek için içeride faaliyet gösteren Filistinli örgütler ile ilişkilerini derinleştirmeye dayanıyordu. ABD'nin Irak'ı işgal etmesinden ve buradaki Baas rejiminin devrilmesinden sonra, bu strateji, özellikle de ABD'nin İran'ın Irak arenasındaki nüfuzunu güçlendirmesinin ve Irak’ı bölgede inşa edip kurmak istediği hayati alana dahil etmesinin önünü açan performansının gölgesinde, büyük bir ivme kazandı. DEAŞ’ın bölgede ortaya çıkmasının ardından 2014 yılında Haşdi Şabi Güçleri'nin kurulması ile birlikte de bu strateji daha bütünleşmiş bir hal aldı. DEAŞ, Tahran'ın Suriye arenası ve rejimi üzerindeki hakimiyetini güçlendirmesine yardımcı olan örgüttür.

İran'ın bu hayati alanında Yemenli aktörün de görünmesinden önce, İran rejiminin bu yüzyılın ikinci on yılında Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin önderlik ettiği ve denetlediği bölgesel stratejisini inşa edebildiği söylenebilir. Söz konusu strateji, İsrail'in İran'ı hedef almayı düşünmesini engellemek, doğrudan İran’ı hedef almaya yönelmesini önlemek için çevresi ile onu oyalamak amacıyla etrafında bir “ateş çemberi” oluşturma görüşüne dayanıyordu. İran Dini Lideri’nin Şam'ı savunmanın Tahran'ı savunmak olduğunu ifade ederek Suriye'deki savaşa ilişkin deklare ettiği tutumu da bunu açıkça ortaya koyuyor.

*Bu makale Şarku'l Avsat tarafından Indepedent Arabia'dan çevrilmiştir.