Trump Suriye'de denklemi değiştirebilir mi?

‘Sezar’ ve ‘normalleşme karşıtı’ yasaların uygulanmasının askıya alınması beklentileri

İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)
İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)
TT

Trump Suriye'de denklemi değiştirebilir mi?

İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)
İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)

Konuyu daha sonraki bir aşamaya bırakmayı tercih eden Trump, diğer ayrıntıları açıklamadan, ilgili taraflardan ‘derhal ateşi kesmelerini ve müzakere masasına oturmalarını’ isteyeceğini söyledi. Ayrıca İran'a milislerini finanse etmeyi durdurması için doğrudan uyarılarda bulunacağını bildirdi.

Tüm gözler ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin Ortadoğu'da uygulamak istediği politikalara çevrilmişken ve Demokrat Parti adayı Kamala Harris'in şansının da yüksek olduğu düşünüldüğünde, Donald Trump'ın zaferinin ardından durum tersine döndü.

Washington Post'ta yer alan bir köşe yazısına göre Biden yönetimi, İran'ın kontrolünden kurtulmak için Suriye'ye yardım sağlamaya çalışıyordu. Yazıda hem İsrail'in hem de ABD'nin, İran'ın İsrail'e karşı savaşta Suriye sınırından Hizbullah'ı beslemeye devam etmesini önlemek için Şam'a yardım etmek istediği belirtiliyor.

frgth5y
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed, Mayıs 2023'te Cidde'de düzenlenen Arap Birliği Zirvesi'nde (Reuters)

ABD'li ve İsrailli yetkililer, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in bu tür kontrolleri destekleyebileceğini, çünkü İran'ın Şam'daki ağırlığından rahatsız olduğunu düşünüyor. Esed, İran'ın ikmal operasyonlarını sınırlandırmayı başarırsa, Biden yönetimi ‘olumlu adımlara karşılık olumlu adımlar’ temelinde karşılıklı jestlere hazır görünüyor.

Yazar İsrailli bir kaynağın şu sözlerini aktardı: “Esed'in en azından Suriye üzerinden Hizbullah'a silah akışını durdurmasını ve belki de daha fazlasını sağlayabileceğini umuyoruz. ABD, Suriyeliler bu yolu seçerse onlara bazı avantajlar sağlamaya hazır.”

Muhalefet temasları

Washington'da Suriye krizi dosyasında aktif olan Suriyelilere göre bu eğilim yeni değil ve geçen yıl başladı. Kendileriyle temas kuranlar arasında sadece Biden yönetiminin temsilcileri değil, aynı zamanda Suriye krizi dosyasında sahada bir fark yaratmaya yönelik devam eden çabalar ışığında eski Başkan Trump da vardı.

Muhalif bir siyasi aktivist olan Eymen Abdunnur, Cumhuriyetçi Senatör Ben Cardin'in yardımcılarının yaklaşık bir yıl önce Esed rejimiyle normalleşmenin durdurulmasını öngören yasanın dondurulacağı ve bunun da Suriye rejimiyle yeniden bağlantı kurulmasına olanak sağlayacağı konusunda kendilerini bilgilendirdiğini söyledi.

Şarku’l Avsat'a konuşan Abdunnur, Demokratların da, özellikle Cumhuriyetçiler bu konuda kendileriyle hemfikir olduğu için, bu dondurma işlemini bozmaya yönelik her türlü girişimin reddedileceği tehdidinde bulunduğunu belirtti.

scdf
Suriye'nin batısındaki Lazkiye'de meydana gelen depremin ardından yıkılan bir binanın enkazında çalışan arama kurtarma görevlileri (Reuters)

Abdunnur, aynı durumun Şubat 2023'te Suriye'yi vuran depremin ardından bazı maddeleri dondurulan ve Suriye toprakları üzerinden Lübnan'a doğalgaz boru hattı ve Suriye'ye petrol boru hattı anlaşmasının geçirilmesi de dahil olmak üzere birçok konunun geçirilmesi için sürdürülen bir ‘geleneğe’ dönüşen Sezar Yasası için de geçerli olacağını belirtti. Bu durum, Sezar Yasası ile çelişmesine rağmen Birleşmiş Milletler'in (BM) Suriye'de bir dizi projeyi hayata geçirmesine ve bütçesini arttırmasına olanak sağlayarak genişletildi.

İki taraf arasındaki farklı pozisyonlar

Ancak Abdunnur, Biden yönetimi ve aday Kamala Harris ile temasların Donald Trump ile yapılan görüşmelerle aynı düzeyde olmadığını ifade etti. Harris ile Engagement Foundation tarafından düzenlenen bir Zoom toplantısına karşılık, Trump Suriyeliler ve Lübnanlılarla dört doğrudan kişisel görüşme gerçekleştirmiş, ayrıca danışmanları, aile üyeleri ve Lübnanlı kayınpederi ile bölgedeki savaşların nasıl durdurulacağına ilişkin görüşlerini sundukları 15 toplantı yapmış.

th5y
Suriye'deki İranlı milisler (Arşiv - SOHR)

Suriyeli muhalif Abdunnur, Trump'ın diğer ayrıntıları açıklamadan, konuyu daha sonraki bir aşamaya bırakmayı tercih ederek, ilgili taraflardan ‘derhal ateşi kesmelerini ve müzakere masasına oturmalarını’ isteyeceğini açıkça söylediğini belirtti. Abdunnur’un ifade ettiğine göre Trump ayrıca, İran'a milislerini finanse etmeyi durdurması için doğrudan uyarıda bulunacağını ve bunu başarmak için Tahran'ın mali kaynaklarına kısıtlamalar getireceğini doğruladı.

Suriyeli Kürtler

Buna karşılık Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) siyasi kanadı Suriye Demokratik Konseyi'nin Washington'daki temsilcisi Bessam İshak, Demokratlardan ve Cumhuriyetçilerden duyduklarının şu ana kadar ‘sözlü vaatlerden’ öteye geçmediğini söyledi. İshak Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, özellikle de Trump kazandıktan sonra, ihtiyatlı olmanın çok önemli olduğunu vurguladı.

xcvf
Türkiye'den Suriye'nin doğusundaki SDG mevzilerine bombardıman (Arşiv - AFP)

İshak, kuzeydoğu Suriye'ye yönelik projelerini ve bu bölgedeki yaklaşık 900 kişilik ABD kuvvetlerinin geleceğini bilmek istediklerini, zira Trump'ın 2019'da bu kuvvetleri geri çekme emri verdiğini, ancak danışmanlarının ve ABD Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) baskısı üzerine bu kararından vazgeçtiğini belirtti.

İshak, Trump'ın Türkiye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ilişkilerinin nasıl olacağını henüz bilmediklerini ve Ankara ile yapılacak herhangi bir anlaşmanın kendi zararlarına olmasından korktuklarını ifade etti.

Bu yazının sonunda birçok kişi Suriye krizinde ‘durgun suları’ hareketlendirmek için geri sayımın başlayıp başlamadığını ve Trump'ın seçim vaatlerini bölgedeki birçok dosya ve savaşın çözümüne yol açacak şekilde hayata geçirip geçirmeyeceğini merak edebilir. Bunlar, Trump 20 Ocak'ta Beyaz Saray'a resmen dönene kadar cevaplanması için biraz beklemesi gereken sorular.



Trump rüzgarı bahisçilerin de yüzünü güldürdü

Cumhuriyetçi Parti, Trump'ın zaferiyle başkanlığı kazanırken, Kongre'yi de ele geçirdi (Reuters)
Cumhuriyetçi Parti, Trump'ın zaferiyle başkanlığı kazanırken, Kongre'yi de ele geçirdi (Reuters)
TT

Trump rüzgarı bahisçilerin de yüzünü güldürdü

Cumhuriyetçi Parti, Trump'ın zaferiyle başkanlığı kazanırken, Kongre'yi de ele geçirdi (Reuters)
Cumhuriyetçi Parti, Trump'ın zaferiyle başkanlığı kazanırken, Kongre'yi de ele geçirdi (Reuters)

ABD'de 5 Kasım'da yapılan başkanlık seçimlerinde, Cumhuriyetçi lider Donald Trump'ın kazanma ihtimaline bahis oynayan yatırımcıların yüzü güldü. 

Manhattan merkezli tahmin platformu Kalshi'nin verilerine göre yaklaşık 28 bin kişi Harris'e, 40 bin kişi de Trump'a bahis oynadı. Bu platform üzerinden sadece ABD yurttaşları bahis oynayabiliyor.

Yabancı ülke vatandaşlarının bahis oynamasını sağlayan Manhattan merkezli Polymarket ise kişi sayılarına dair bilgi paylaşmadı. İki firmanın açıkladığı verilere göre Trump'a oynayan bahisçiler toplamda 450 milyon dolara yakın para kazandı.  

Kimliğinin gizli tutulmasını isteyen ve kendisini "Theo" olarak tanıtan Fransız yatırımcı, Manhattan merkezli tahmin piyasası platformu Polymarket üzerinden Trump'a 30 milyon dolar bahis oynamıştı. 

Amerikan gazetesi Wall Street Journal'ın (WSJ) aktardığına göre yatırımcı, bahsinden yaklaşık 50 milyon dolar kazandı.

Yatırımcı, Trump'ın ülke geneli oy oranında rakibi Kamala Harris'i geçeceğine bahis oynadı. Birçok siyasi analist, böyle bir sonucu çok düşük ihtimal olarak görüyordu. 

Henüz oy sayımları tamamlanmadı fakat son verilere göre Trump ülke genelinde 72,5 milyon oy alırken, ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris 68 milyon oyda kaldı. Böylelikle Cumhuriyetçi Parti, 20 yılın ardından ilk kez ülke geneli oy oranı bakımından yarışı önde bitirdi. Diğer yandan Harris, ABD Başkanı Joe Biden'ın 2020'deki seçimlerde kazandığı 81 milyon oyun çok altında kaldı.

Gizemli yatırımcı "Theo", Trump'ın Pensilvanya, Michigan ve Wisconsin gibi kritik "salıncak" eyaletleri de kazanacağına bahis oynadı. Bir önceki seçimlerde Demokratların kalesi olarak görüldüğünden bu eyaletlere "mavi duvar" adı da veriliyor. 

Fransız yatırımcı, seçim sonuçları açıklanırken heyecandan uyuyamadığını belirterek şunları söyledi: 

Böyle bir bahis oynadığımı için çok mutluyum, bahsimin sonuna kadar arkasındayım!

WSJ'nin seçim öncesinde iletişime geçtiği yatırımcı, Polymarket'taki 4 hesap üzerinden girdiği bahislerin finansmanını kendi cebinden karşıladığını belirtmişti. Ancak WSJ, bunun bağımsız olarak doğrulanamadığını ve Trump'a bağlı siyasi kuruluşlarla Theo arasında herhangi bir bağ olup olmadığının tespit edilemediğini aktarmıştı.

Theo, Amerikan ana akım medyasında anketlerin çoğunun Demokrat Harris lehine çarpıtıldığını savunmuştu. Yatırımcı ayrıca "utangaç Trump seçmeni etkisi" adını verdiği bir durumun anketleri etkilediğini de ileri sürmüş ve "Trump'a oy verecek ama bunu çevresindekilere söylemeyecek birçok Amerikalı tanıyorum" demişti.

Fransız yatırımcı, 2016 ve 2020'deki seçimler öncesinde yapılan anketlerde Trump'ın gerçek oy potansiyelinin doğru yansıtılmadığını düşündüğünü, bu yüzden Cumhuriyetçi liderin kazanma ihtimaline bahis oynadığını söylemiş ve eklemişti: 

Hiçbir siyasi amacım yok. Hedefim sadece para kazanmak.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, Reuters