Trump Suriye'de denklemi değiştirebilir mi?

‘Sezar’ ve ‘normalleşme karşıtı’ yasaların uygulanmasının askıya alınması beklentileri

İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)
İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)
TT

Trump Suriye'de denklemi değiştirebilir mi?

İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)
İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)

Konuyu daha sonraki bir aşamaya bırakmayı tercih eden Trump, diğer ayrıntıları açıklamadan, ilgili taraflardan ‘derhal ateşi kesmelerini ve müzakere masasına oturmalarını’ isteyeceğini söyledi. Ayrıca İran'a milislerini finanse etmeyi durdurması için doğrudan uyarılarda bulunacağını bildirdi.

Tüm gözler ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin Ortadoğu'da uygulamak istediği politikalara çevrilmişken ve Demokrat Parti adayı Kamala Harris'in şansının da yüksek olduğu düşünüldüğünde, Donald Trump'ın zaferinin ardından durum tersine döndü.

Washington Post'ta yer alan bir köşe yazısına göre Biden yönetimi, İran'ın kontrolünden kurtulmak için Suriye'ye yardım sağlamaya çalışıyordu. Yazıda hem İsrail'in hem de ABD'nin, İran'ın İsrail'e karşı savaşta Suriye sınırından Hizbullah'ı beslemeye devam etmesini önlemek için Şam'a yardım etmek istediği belirtiliyor.

frgth5y
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed, Mayıs 2023'te Cidde'de düzenlenen Arap Birliği Zirvesi'nde (Reuters)

ABD'li ve İsrailli yetkililer, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in bu tür kontrolleri destekleyebileceğini, çünkü İran'ın Şam'daki ağırlığından rahatsız olduğunu düşünüyor. Esed, İran'ın ikmal operasyonlarını sınırlandırmayı başarırsa, Biden yönetimi ‘olumlu adımlara karşılık olumlu adımlar’ temelinde karşılıklı jestlere hazır görünüyor.

Yazar İsrailli bir kaynağın şu sözlerini aktardı: “Esed'in en azından Suriye üzerinden Hizbullah'a silah akışını durdurmasını ve belki de daha fazlasını sağlayabileceğini umuyoruz. ABD, Suriyeliler bu yolu seçerse onlara bazı avantajlar sağlamaya hazır.”

Muhalefet temasları

Washington'da Suriye krizi dosyasında aktif olan Suriyelilere göre bu eğilim yeni değil ve geçen yıl başladı. Kendileriyle temas kuranlar arasında sadece Biden yönetiminin temsilcileri değil, aynı zamanda Suriye krizi dosyasında sahada bir fark yaratmaya yönelik devam eden çabalar ışığında eski Başkan Trump da vardı.

Muhalif bir siyasi aktivist olan Eymen Abdunnur, Cumhuriyetçi Senatör Ben Cardin'in yardımcılarının yaklaşık bir yıl önce Esed rejimiyle normalleşmenin durdurulmasını öngören yasanın dondurulacağı ve bunun da Suriye rejimiyle yeniden bağlantı kurulmasına olanak sağlayacağı konusunda kendilerini bilgilendirdiğini söyledi.

Şarku’l Avsat'a konuşan Abdunnur, Demokratların da, özellikle Cumhuriyetçiler bu konuda kendileriyle hemfikir olduğu için, bu dondurma işlemini bozmaya yönelik her türlü girişimin reddedileceği tehdidinde bulunduğunu belirtti.

scdf
Suriye'nin batısındaki Lazkiye'de meydana gelen depremin ardından yıkılan bir binanın enkazında çalışan arama kurtarma görevlileri (Reuters)

Abdunnur, aynı durumun Şubat 2023'te Suriye'yi vuran depremin ardından bazı maddeleri dondurulan ve Suriye toprakları üzerinden Lübnan'a doğalgaz boru hattı ve Suriye'ye petrol boru hattı anlaşmasının geçirilmesi de dahil olmak üzere birçok konunun geçirilmesi için sürdürülen bir ‘geleneğe’ dönüşen Sezar Yasası için de geçerli olacağını belirtti. Bu durum, Sezar Yasası ile çelişmesine rağmen Birleşmiş Milletler'in (BM) Suriye'de bir dizi projeyi hayata geçirmesine ve bütçesini arttırmasına olanak sağlayarak genişletildi.

İki taraf arasındaki farklı pozisyonlar

Ancak Abdunnur, Biden yönetimi ve aday Kamala Harris ile temasların Donald Trump ile yapılan görüşmelerle aynı düzeyde olmadığını ifade etti. Harris ile Engagement Foundation tarafından düzenlenen bir Zoom toplantısına karşılık, Trump Suriyeliler ve Lübnanlılarla dört doğrudan kişisel görüşme gerçekleştirmiş, ayrıca danışmanları, aile üyeleri ve Lübnanlı kayınpederi ile bölgedeki savaşların nasıl durdurulacağına ilişkin görüşlerini sundukları 15 toplantı yapmış.

th5y
Suriye'deki İranlı milisler (Arşiv - SOHR)

Suriyeli muhalif Abdunnur, Trump'ın diğer ayrıntıları açıklamadan, konuyu daha sonraki bir aşamaya bırakmayı tercih ederek, ilgili taraflardan ‘derhal ateşi kesmelerini ve müzakere masasına oturmalarını’ isteyeceğini açıkça söylediğini belirtti. Abdunnur’un ifade ettiğine göre Trump ayrıca, İran'a milislerini finanse etmeyi durdurması için doğrudan uyarıda bulunacağını ve bunu başarmak için Tahran'ın mali kaynaklarına kısıtlamalar getireceğini doğruladı.

Suriyeli Kürtler

Buna karşılık Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) siyasi kanadı Suriye Demokratik Konseyi'nin Washington'daki temsilcisi Bessam İshak, Demokratlardan ve Cumhuriyetçilerden duyduklarının şu ana kadar ‘sözlü vaatlerden’ öteye geçmediğini söyledi. İshak Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, özellikle de Trump kazandıktan sonra, ihtiyatlı olmanın çok önemli olduğunu vurguladı.

xcvf
Türkiye'den Suriye'nin doğusundaki SDG mevzilerine bombardıman (Arşiv - AFP)

İshak, kuzeydoğu Suriye'ye yönelik projelerini ve bu bölgedeki yaklaşık 900 kişilik ABD kuvvetlerinin geleceğini bilmek istediklerini, zira Trump'ın 2019'da bu kuvvetleri geri çekme emri verdiğini, ancak danışmanlarının ve ABD Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) baskısı üzerine bu kararından vazgeçtiğini belirtti.

İshak, Trump'ın Türkiye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ilişkilerinin nasıl olacağını henüz bilmediklerini ve Ankara ile yapılacak herhangi bir anlaşmanın kendi zararlarına olmasından korktuklarını ifade etti.

Bu yazının sonunda birçok kişi Suriye krizinde ‘durgun suları’ hareketlendirmek için geri sayımın başlayıp başlamadığını ve Trump'ın seçim vaatlerini bölgedeki birçok dosya ve savaşın çözümüne yol açacak şekilde hayata geçirip geçirmeyeceğini merak edebilir. Bunlar, Trump 20 Ocak'ta Beyaz Saray'a resmen dönene kadar cevaplanması için biraz beklemesi gereken sorular.



Ukraynalı liderler: Hayatta kalmamız ABD yardımına bağlı

ABD Başkanı Donald Trump ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Trump Tower'daki bir buluşma sırasında el sıkışıyor (AP)
ABD Başkanı Donald Trump ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Trump Tower'daki bir buluşma sırasında el sıkışıyor (AP)
TT

Ukraynalı liderler: Hayatta kalmamız ABD yardımına bağlı

ABD Başkanı Donald Trump ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Trump Tower'daki bir buluşma sırasında el sıkışıyor (AP)
ABD Başkanı Donald Trump ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Trump Tower'daki bir buluşma sırasında el sıkışıyor (AP)

Vladimir Putin'in güçleri ilerleyişini hızlandırırken Ukraynalı liderler, Donald Trump'ın Rusya'ya karşı savaşa yardım göndermeyi sürdürmesine dair çaresizliklerini dile getirdi.

ABD'nin savaş mağduru ülkeye yardımlarının düzeyini eleştiren seçilmiş başkanın, Ukrayna'dan çekileceğine dair yaygın korkular var.

Ukrayna Parlamentosu'nun Dış Politika ve Parlamentolar Arası İşbirliği Komitesi'nin başkanı Oleksandr Merezhko, Ukrinform'a şöyle dedi:

Seçimler gayet beklenen bir şekilde sonuçlandı. Amerika demokratik bir ülke ve bu tür siyasi değişiklikler olağan.

Parlamento komitesinin başkanı "Ukrayna'ya yardımın, Cumhuriyetçileri ve Demokratları birleştirmesinin" ve iki partinin de desteğini almayı sürdürmelerinin kritik olduğunu vurgulayarak ekledi:

Artık yeni ABD Başkanı'nın ekibiyle yapıcı ilişkiler geliştirmeye yönelik oldukça zorlu bir dönem başlıyor. Bu son derece önemli çünkü hayatta kalmamız Amerikan yardımlarının sürdürülmesine bağlı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Donald Trump'ın ABD başkanlık seçimlerindeki zaferini kutlayarak şöyle dedi:

Başkan Trump'ın küresel ilişkilerde "güç yoluyla barış" yaklaşımına bağlılığını takdir ediyorum. Bu tam olarak Ukrayna'da adil barışa fiilen yaklaşmamızı sağlayacak bir ilke. Başkan Trump'ın kararlı liderliğiyle güçlü bir Amerika Birleşik Devletleri dönemini sabırsızlıkla bekliyoruz. Birleşik Devletler'de iki partinin de Ukrayna'ya güçlü desteğinin süreceğine güveniyoruz. İki ülkeye de yararlı olacak, karşılıklı fayda sağlayan siyasi ve ekonomik işbirlikleri geliştirmekle ilgileniyoruz.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sibiha de X'te (Twitter) şöyle yanıt verdi:

Başkan Zelenski ve Başkan Trump arasında uzun soluklu, yapıcı ve sonuç odaklı bir diyalog var. Ukrayna-ABD stratejik işbirliğini güçlendirmek ve kapsamlı, adil ve kalıcı barışı yaklaşmak için birlikte çalışacağız. Amerika'nın kararlı liderliğine güveniyoruz.

Ukrayna Genelkurmay Başkanı Oleksandr Sırski, Telegram'dakai açıklamasında cephedeki durumun "zorluğunun sürdüğünü" ve bazı bölgelerde "Ukrayna birimlerinin kaynaklarının sürekli yenilenmesi gerektiğini" söylemişti.

Öte yandan Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya Devlet Başkanı'nın seçim zaferini kutlamak üzere Trump'ı aramayı planlamadığını belirtmişti.

Peskov "Başkanın Trump'ı seçimlerle ilgili tebrik etme planlarından haberdar değilim" demişti.

Devletimize karşı savaşa hem doğrudan hem dolaylı yoldan dahil olan, dostça yaklaşmayan bir ülke hakkında konuştuğumuzu unutmayalım.

Donald Trump'ın zaferinin ardından Birleşik Krallık'ta Liberal Demokrat lider Sör Ed Davey, Başbakan Keir Starmer'a Avrupalı liderlerden oluşan bir "Ukrayna'yı Kurtarma" zirvesi düzenlemesi için çağrı yapmıştı.

Trump daha önce Ukrayna'nın, Vladimir Putin'le anlaşmaya, güçleri bölgeyi işgal ederek kanlı ve uzun süreli bir çatışmaya yol açmadan önce varması gerektiğini söylemişti.

Geçen ay, podcast sunucusu Patrick Bet-David'le röportajı sırasında Trump "Bunun daha başlamadan çözülmesi gerekiyordu. Çok kolay olurdu. Eğer başkanımızın azıcık beyni olsaydı çözmesi çok kolaydı" demişti.

ABD, Joe Biden'ın döneminde Ukrayna'ya hem silah hem de bütçe desteği olarak onlarca milyar dolarlık yardım yapmıştı.

CNN, Biden yönetiminin Trump başkanlığı devralmadan önce Kiev'e olabildiğince destek göndermeyi planladığını aktarıyor.
 

Görsel kaldırıldı.
Kuzey Kore birlikleri cephede görüldü (KNS aracılığıyla KCNA/AFP)

Bu durum, New York Times'ın aktardığına göre Kuzey Kore birliklerinin Rusya'nın Kursk bölgesinin büyük bir bölümünü işgal eden Ukrayna güçleriyle ilk kez çatışmasına denk düşüyor.

Ukraynalı bir yetkili, çatışmanın sınırlı olduğunu ve muhtemelen Ukrayna hatlarındaki boşlukları saptamayı amaçladığını söylemişti.

Independent Türkçe