Beyaz Saray: Trump ve Zelenskiy maden anlaşmasını imzalamadı

ABD Başkanı Donald Trump, Ukraynalı mevkidaşı Vladimir Zelenskiy ile Beyaz Saray'da bir araya geldi. (EPA)
ABD Başkanı Donald Trump, Ukraynalı mevkidaşı Vladimir Zelenskiy ile Beyaz Saray'da bir araya geldi. (EPA)
TT

Beyaz Saray: Trump ve Zelenskiy maden anlaşmasını imzalamadı

ABD Başkanı Donald Trump, Ukraynalı mevkidaşı Vladimir Zelenskiy ile Beyaz Saray'da bir araya geldi. (EPA)
ABD Başkanı Donald Trump, Ukraynalı mevkidaşı Vladimir Zelenskiy ile Beyaz Saray'da bir araya geldi. (EPA)

Reuters'a konuşan bir Beyaz Saray yetkilisi, ABD Başkanı Donald Trump ve Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy'nin maden anlaşması imzalamadığını söyledi.

Beyaz Saray yetkilisi, imza törenini iptal etme kararını Trump'ın verdiğini bildirdi.

Beyaz Saray'da Ukrayna'nın maden zenginliğinin paylaşılmasına ilişkin bir anlaşmanın imzalanacağı ve Rusya ile bir barış anlaşmasının görüşüleceği toplantıda Zelenskiy ile Trump arasında hararetli bir sözlü çatışma yaşandı.

ABD'li üst düzey yetkili Trump'ın bir anlaşmayı göz ardı etmediğini, ancak bunun Ukrayna yapıcı bir görüşme yapmaya hazır olmadan gerçekleşmeyeceğini söyledi.

Yetkili, Zelenskiy ABD'deyken iki lider arasında iptal edilen ortak basın toplantısının yeniden planlanıp planlanmayacağının Ukrayna tarafına bağlı olduğunu kaydetti.

Sözlü tartışmadan ve anlaşmanın imzalanmasının iptal edilmesinden önce Trump, Ukraynalı mevkidaşını Beyaz Saray'da kabul ederken, Kiev ile maden kaynaklarının işletilmesi konusunda ‘çok adil bir anlaşma’ olarak nitelendirdiği anlaşmayı övdü ve Rusya ile ateşkesin ‘nispeten yakın’ olduğunu açıkladı.

Ukrayna'nın Rusya ile ateşkes anlaşmasında ‘taviz’ vermesi gerektiğine inandığını belirten Trump, “Ukrayna'ya silah göndereceğiz” dedi.

Trump, ‘Ukrayna ve Rusya'nın yanında’ olduğunu ve krize bir çözüm bulmak istediğini açıklayarak, Polonya'yı destekleme kararlılığını yineledi.

ABD Başkanı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'den yana olmadığını, ancak ‘ABD ve dünyanın iyiliği için’ çalıştığını belirtti.

ABD'nin NATO'ya olan sarsılmaz bağlılığını vurgulayan Trump, Avrupa ve NATO'nun çabalarını arttırması gerektiğini ifade etti.

Trump, Ukraynalı konuğuna hitaben “Artık baskı kartınız yok” dedi ve ABD'nin kendisine karşı tutumundan dolayı minnettar olması gerektiğini söyledi.

ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray Oval Ofis'teki görüşme sırasında Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’nin gösterdiği fotoğraflara bakıyor. (EPA)ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray Oval Ofis'teki görüşme sırasında Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’nin gösterdiği fotoğraflara bakıyor. (EPA)

Zelenskiy ise Trump'a ABD ile yapılan maden anlaşmasının yeterli olmadığını belirterek, ülkesinin Rusya'ya karşı savaşta kendisine yardımcı olacak hava savunma sistemlerine ihtiyacı olduğunu vurguladı.

Ukrayna Devlet Başkanı ayrıca ABD'nin savaşın başından bu yana Ukrayna'yı desteklediğini de ifade etti.

Zelenskiy, Rusya Devlet Başkanı’nı kastederek Ukrayna'nın ‘bir katille pazarlık yapmayacağı’ konusunda Trump'a güvence verdi. Zelenskiy, “Savaşı Putin başlattı ve bedelini ödemek zorunda… Başkan Trump'ın bizim tarafımızda olduğunu düşünüyorum” ifadelerini kullandı.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre Zelenskiy günün erken saatlerinde Washington'da ABD Senatosu heyetiyle Ukrayna'ya askeri yardımın devamı, barış çabaları ve ülkesinin Rusya ile savaşı sona erdirme vizyonunu görüştü.

Diğer yandan ABD Enerji Bakanı Chris Wright da maden anlaşmasının Ukrayna'nın yararına olacağını söyledi. “Barış için bir kazan-kazan anlaşması yapmalıyız” diyen Wright, Trump'ın duruşunu överek şunları söyledi: “Nasıl müzakere edeceğini ve aldatıldığında ne zaman çekip gideceğini bilen bir başkana sahip olmak harika.”



21'inci yüzyılda sınırlı savaş ve kapsamlı savaş

İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
TT

21'inci yüzyılda sınırlı savaş ve kapsamlı savaş

İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)

Bazı uzmanlar ister sınırlı ister kapsamlı (topyekun) olsun, savaşların biçim ve türlerinin uluslararası sistemin şekli, yapısı (çok taraflı, iki taraflı veya hatta tek taraflı) ve güç dengesiyle doğrudan ilişkili olduğuna inanırken bunun yanında savaşta, askeri stratejilerin oluşturulmasında teknolojinin rolü göz ardı edilemez.

Telgraf ve demiryolu ağları 20’nci yüzyılda savaşların yapılış şeklini değiştirmedi mi? Evet, elbette değiştirdi. Demiryolları, Birinci Dünya Savaşı'nda milyonlarca askerin cepheye taşınmasına yardımcı olsa da aynı zamanda savaşın 10 milyon asker ve 7 milyon sivilin hayatına mal olan dört buçuk yıllık bir insanlık eziyetine dönüşmesine de doğrudan katkıda bulundu.

21’nci yüzyıl, bir güç çarpanı haline gelen teknolojinin yatay ve dikey olarak yayılmasıyla öne çıkıyor. Birinci Dünya Savaşı sırasında makineli tüfekler, kurbanların yüzde 20 ila 40'ının ölümüne katkıda bulundu. Peki yapay zekanın savaşlardaki rolü, özellikle de etkisi nükleer düzeye ulaşırsa ne olacak hiç düşündünüz mü? İçinde bulunduğumuz yüzyılda belki de en tehlikeli olan durum, savaşmanın maliyetinin herhangi bir devlet dışı aktörün (non state actor) savaşabileceği bir seviyeye düşmüş olmasıdır.

Soğuk Savaş sırasında, nükleer silahlar büyük güçler arasında dünya sahnesinde önemli bir caydırıcı unsur oluşturuyordu. Her zaman karşılıklı yıkım korkusu (MAD) vardı. Bundan dolayı söz konusu güçler vekalet savaşlarına (by proxy) başvurdular. Bu nedenle Soğuk Savaş döneminde sadece sınırlı (limited) savaşlar yaşandı. Sınırlı savaştan bahsederken, bu savaşın hedefleri, kullanılan araçlar ve dolaylı olarak bu savaşın süresi kastediliyor. 1950 yılındaki Kore Savaşı, İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra, küresel düzeyde gerçek anlamda kapsamlı bir savaş olan ilk sınırlı savaştı.

fghyu
Geçtiğimiz haziran ayında 12 gün süren İran-İsrail savaşı sırasında ABD tarafından bombalanan Fordo Nükleer Tesisi’nin çevresinin uydu görüntüsü (Reuters)

Yazar Andrew Davidson, Soğuk Savaş sırasında süper güçlerin olası savaşlar için çeşitli senaryolar hazırladığını söylüyor. Ancak insanlığın şansına, bu savaşlar gerçekleşmedi. Zira bu senaryoların güç ölçütü, hassasiyet değil, büyüklüğe dayanıyordu. Başka bir deyişle, ölçünün temelinde büyük güçlerin sahip olduğu uçak, tank, denizaltı ve diğer askeri araçların sayısı yer alıyordu. Nükleer silahlar, geleneksel silahların en büyük koruyucusu konumundaydı.

Sınırlı savaş ile kapsamlı savaş

İsrail'in İran'a karşı başlattığı Yükselen Aslan Operasyonu, süresi (sadece 12 gün sürdü), kullanılan araçlar ve hatta hedefler açısından sınırlı bir savaş olarak nitelendirilebilir. İsrail, bu savaşta elindeki en iyi silahları kullandı, ancak sahip olduğu tüm silahları (örneğin nükleer silahlar) kullanmadı. İran ise sahip olduğu en iyi füzeler ve insansız hava araçlarıyla (İHA) karşılık verdi. Öte yandan İsrail, Gazze Şeridi'nde Arap-İsrail çatışmasının tarihindeki en uzun savaşı sürdürüyor. Savaş 21 aydır devam ediyor. İsrail bu savaşta ise sahip olduğu en iyi silahları her boyutta kullandı. Peki bu savaş kapsamlı mı yoksa sınırlı mı olarak sınıflandırılabilir? Eğer savaşlar havadan sonuçlanmıyorsa, İsrail ordusunun bu savaşı sonuçlandıramamasını nasıl açıklayabiliriz? Oysa İsrail ordusu şimdiye kadar kara, hava ve deniz kuvvetlerini kullandı. Ayrıca siber savaş yönetimini ve dolayısıyla yapay zekayı da kullandı.

Birçok uzmana göre bu sorunun cevabı şu şekilde olabilir:

21’inci yüzyılda savaşın özellikleri değişti ve bu durum, birçok ülkenin, özellikle de büyük ve güçlü ülkelerin askeri doktrinlerinde bir dönüşüme (doctrinal shift) yol açacak.

Öte yandan asimetrik savaş, 21’inci yüzyılda büyük güçler için en büyük ve en tehlikeli zorluk olarak öne çıkıyor.

Teknoloji, özellikle İHA’lar, coğrafi derinliği değersizleştirirken siber savaş ve elektronik savaş lehine büyüklük ve kitle değerini de ortadan kaldırdı.

tyu7ı8
Tayvan’ın başkenti Taipei'deki bir Patriot bataryası... Tayvan, ABD ile Çin arasında bir çatışmaya neden olabilir (EPA)

ABD’li komutan Douglas MacArthur, “Asya'da asla kara savaşı yapılmamalı” diye meşhur bir sözü vardır. Peki, özellikle Washington'ın Pekin'in önümüzdeki yıllarda Tayvan'ı kontrol altına almaya çalışacağından endişe duyduğu bir ortamda, ABD-Çin çatışması nasıl olacak? Bu çatışma nasıl gerçekleşecek, askeri mi olacak? Nerede yapılacak? Kapsamlı mı, sınırlı mı, yoksa vekiller aracılığıyla mı olacak?

Bugün bu sorular, uzmanların Çin ve ABD arasında bir savaşın kaçınılmaz olduğunu teyit etmesiyle birlikte güçlü bir şekilde gündemde yer tutuyorlar. ABD’li düşünür Graham Allison, görüşünü ‘Tukidides tuzağı’ olarak bilinen teoriye dayandırarak, dünya düzenine hakim olan güç (ABD) ile bu hegemonyayı tehdit eden yükselen güç (Çin) arasında çatışmanın kaçınılmaz olduğunu savunuyor.

Bu analizŞarku'l Avsat için bir askeri analist tarafından yapıldı