Çin’in okyanus araştırmaları, rakiplerinde endişe yaratıyor

2022'de Sri Lanka açıklarındaki bir Çin araştırma gemisi (AFP)
2022'de Sri Lanka açıklarındaki bir Çin araştırma gemisi (AFP)
TT

Çin’in okyanus araştırmaları, rakiplerinde endişe yaratıyor

2022'de Sri Lanka açıklarındaki bir Çin araştırma gemisi (AFP)
2022'de Sri Lanka açıklarındaki bir Çin araştırma gemisi (AFP)

Çin, ülke sınırlarının ötesindeki sularda okyanus araştırmalarının kapsamını hızla genişletiyor.

Wall Street Journal, Çin’in sivil gemilerle Hint Okyanusu’na kadar ilerleyip deniz tabanının haritasını çıkarmak amacıyla uzun araştırma görevleri düzenlediğini yazıyor.

Bu verilerin yeni gelişen derin deniz madenciliği de dahil birçok farklı alanda kullanılabileceğine dikkat çekiliyor.

Deniz tabanının detaylı şekilde taranmasının, deniz mayınlarının görünürlüğüne ve sonarların isabetli çalışmasına dair bilgiler sağlayabileceğine işaret ediliyor.

Benzer şekilde deniz tabanında sesin hareketlerinin incelenmesi, denizaltıların daha iyi gizlenmesine olanak tanıyacak ileri teknolojilerin geliştirilmesinde de önemli rol oynayabilir.

Washington merkezli Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi (CSIS), Çin’deki kurumlar, kolluk kuvvetleri ve üniversiteler tarafından işletilen 64 araştırma ve inceleme gemisi üzerinde bir çalışma yaptı.

Araştırmada, gemilerin en az yüzde 80'inin “Pekin'in jeopolitik hedeflerini geliştirme” hedefine göre hareket ettiği, bazılarının da askeri limanlara yanaştığı savunuluyor.  

CSIS’ten araştırmacı Matthew Funaiole şu yorumları paylaşıyor:

Bu verilerin Çin ordusu için bir değeri varsa ve bunlara erişmek istiyorlarsa, bunu yaparlar.

Hindistan’ın şikayetleri üzerine Sri Lanka, yabancı araştırma gemilerinin sularına girmesini yasaklamıştı fakat sözkonusu kararın süresi Aralık 2024’te sona erdi. Böyle bir kararın tekrar yürürlüğe konup konmayacağı henüz belli değil.

Hindistan donanması da 2019'da bir Çin araştırma gemisini uzaklaştırmıştı. Ancak geçen yıl Çin'in en gelişmiş araştırma gemilerinden ikisi, Şiang Yang Hong 01 ve daha yeni olan Dong Fang Hong 3, Hint Okyanusu'nun doğusundaki geniş bölgelerde farklı taramalar yapmıştı.

Hindistan ve Sri Lanka’ya ek olarak Japonya, ABD ve Yeni Zelanda da Çin’in araştırma faaliyetlerinden rahatsızlık duyduğunu bildirmişti. Pekin yönetimiyse deniz araştırma çalışmalarının, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'ne tamamen uygun olduğunu savunuyor.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, Newsweek



Tayvan’da Çin alarmı: Askeri mahkemeler geri geliyor

Çin, geçen yıl mayıs ve ekimde, Tayvan'ın etrafında kapsamlı askeri tatbikatlar düzenlemişti (AFP)
Çin, geçen yıl mayıs ve ekimde, Tayvan'ın etrafında kapsamlı askeri tatbikatlar düzenlemişti (AFP)
TT

Tayvan’da Çin alarmı: Askeri mahkemeler geri geliyor

Çin, geçen yıl mayıs ve ekimde, Tayvan'ın etrafında kapsamlı askeri tatbikatlar düzenlemişti (AFP)
Çin, geçen yıl mayıs ve ekimde, Tayvan'ın etrafında kapsamlı askeri tatbikatlar düzenlemişti (AFP)

Tayvan, Çin'i "yabancı düşman güç" diye niteleyerek güvenlik önlemlerini artırdı.

Tayvan Devlet Başkanı Lai Ching-te, dün düzenlenen ulusal güvenlik toplantısının ardından yaptığı açıklamada, Pekin yönetimine dair şu iddiaları paylaştı:  

Çin, demokratik Tayvan'ın özgürlüğünden, çeşitliliğinden ve açıklığından faydalanarak çeteleri, medyayı, yorumcuları, siyasi partileri ve hatta silahlı kuvvetlerin ve polisin muvazzaf ve emekli mensuplarını bizi içten bölmek, yok etmek ve yıkmak için devşiriyor.

Lai, Çin’e karşı güvenlik önlemlerinin artırılması gerektiğini belirterek askeri mahkemelerin yeniden kurulacağını açıkladı. Tayvan lideri “isyan, düşmana yardım, gizli bilgilerin sızdırılması, görevi ihmal veya itaatsizlik gibi askeri suçlarla” ilgili hukuki süreçlerin bu mahkemelerde görüleceğini söyledi. 

Çin adına casusluk yaptığı gerekçesiyle geçen yıl 64 Tayvanlı hakkında hukuki işlem başlatıldığını belirten Lai, bu sayının 2021’e kıyasla üç kat arttığını ifade etti.

1980’lerin sonuna kadar sıkıyönetim altına olan Tayvan, askeri mahkeme sistemini 2014’te sonlandırmıştı.

Lai’nin askeri mahkemeleri geri getirme planı muhalefetin tepkisini çekti. Merkez sol Tayvan Halk Partisi (TPP), bu hamlenin Tayvan’ı insan hakları alanında geriye götüreceğini söyledi.

Tayvan yasama meclisinde çoğunluğu elinde bulunduran Çin Milliyetçi Partisi’nden (Kuomintang -KMT) Wang Hung-wei ise plana “tamamen karşı çıkmadıklarını” belirtirken, iktidardaki Demokratik İlerici Parti’yi (DPP) çizgisini değiştirmekle eleştirdi. 

Tayvan lideri, yeni güvenlik önlemleri kapsamında Çin, Hong Kong ve Makao’dan Tayvan’da oturma izni başvurusu yapanlara yönelik işlemlerin sıkılaştırılacağını da duyurdu. 

Çin doğumlu bir Tayvan vatandaşı, Çin işgalini destekleyen içerikler paylaştığı nedeniyle bu hafta ülkeden sınır dışı edilmişti.

Pekin’in Tayvan vatandaşlarına ikamet hakkı ya da pasaport teklifi yaptığına dikkat çeken Lai, bunları “Tayvan halkının ulusal kimlik duygusunu bulandırma girişimi” diye niteledi. 

Lai'nin açıklamasına Çin'den yanıt gecikmedi. Pekin’in Tayvan İşleri Ofisi sözcüsü Chen Binhua, açıklamasında şu ifadelere yer verdi: 

Tayvan’ın bağımsızlığını savunan ayrılıkçı güçler kırmızı çizgiyi aşmaya cüret ederse, kararlı tedbirler almaktan başka çaremiz kalmaz. Ateşle oynayanlar mutlaka yanar.

Çin - Tayvan gerginliği

II. Dünya Savaşı sonrasında Çin'de Milliyetçi Parti ve Komünist Parti arasındaki iç savaş Komünist Parti'nin zaferiyle sonuçlanmıştı. Mağlubiyetin ardından Milliyetçi Parti liderleri Tayvan'a sığınmıştı.

Soğuk Savaş nedeniyle Batı'yla ilişkilerini koparan Çin'i 1970'lerin başına kadar Birleşmiş Milletler'de (BM) Tayvan ya da resmi adıyla Çin Cumhuriyeti temsil ediyordu.

BM'nin 1971'de aldığı Çin Halk Cumhuriyeti'ni tanıma kararı gerginliği yeni bir boyuta taşımıştı. Kararın ardından Tayvan, BM'den çıkarılmıştı.

Pekin yönetimi, "tek Çin" ilkesini benimseyerek Tayvan'ın kendi topraklarının parçası olduğunu savunuyor. Buna göre Çin, boğaz ve çevresindeki askeri varlığının yanı sıra Tayvan'ın ülkelerle diplomatik ilişkiler kurmasına, BM'de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.

Tayvan ise o günden bu yana bağımsızlık arayışını farklı biçimlerde sürdürüyor.

Independent Türkçe, Guardian, BBC