Netanyahu’nun Gazze açmazı: Tam işgal planı devreye girecek mi?

İsrail ordusunun saldırılarında 7 Ekim 2023'ten beri öldürülen kişi sayısı 61 bini geçti (AP)
İsrail ordusunun saldırılarında 7 Ekim 2023'ten beri öldürülen kişi sayısı 61 bini geçti (AP)
TT

Netanyahu’nun Gazze açmazı: Tam işgal planı devreye girecek mi?

İsrail ordusunun saldırılarında 7 Ekim 2023'ten beri öldürülen kişi sayısı 61 bini geçti (AP)
İsrail ordusunun saldırılarında 7 Ekim 2023'ten beri öldürülen kişi sayısı 61 bini geçti (AP)

İsrail yönetiminde Gazze planlarına dair anlaşmazlık sürüyor. 

İsrail ve Amerikan medyasındaki haberlerde, Başbakan Binyamin Netanyahu'nun "tam işgal" planını devreye sokmak istediği fakat İsrail Savunma Kuvvetleri'nden (IDF) üst düzey yetkililerin buna yanaşmadığı belirtiliyor. 

Adının paylaşılmaması şartıyla İsrailli medya kuruluşu Ynet'e konuşan bir yetkili, Netanyahu'nun "Zarlar atıldı. Gazze Şeridi'nin tam işgali ve Hamas'ın yenilgiye uğratılması planını devreye sokuyoruz" dediğini aktarıyor. 

Diğer yandan İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir'in planı "tuzak" diye nitelediği ifade ediliyor. Zamir'in, salı günkü kabine toplantısında böyle bir planın Gazze'deki rehineleri de tehlikeye sokacağını söylediği belirtiliyor. Buna ek olarak ordunun da kapasite açısından zorlanacağı uyarısında bulunduğu ifade ediliyor.

Zamir'in kapsamlı işgali planı yerine Gazze Şeridi'nin orta bölümünün tamamen kuşatılmasını ve buradan kademeli saldırılar düzenlenmesini önerdiği aktarılıyor.

Netanyahu'nun işgali planına karşı çıkanlar, İsrail'in uluslararası imajını yeniden inşa edebilmesi ve rehineleri kurtarabilmesi için savaşın müzakere yoluyla sonlandırılmasını talep ediyor.

Ancak Times of Israel, Netanyahu'nun radikal sağcı koalisyonunun isteğini yerine getirmek için plandan geri adım atmadığını yazıyor. Ayrıca Netanyahu'nun ofisinden Zamir'e planı desteklemiyorsa istifa etmesi gerektiği mesajı gönderildiği de aktarılıyor. 

İsrail ordusu halihazırda Gazze Şeridi'nin yüzde 75'ini ele geçirmiş durumda. Netanyahu'nun tam işgal planı ekonomik açıdan da zorlayıcı olabilir. Kudüs'teki İbrani Üniversitesi'nden Esteban Klor'un yaptığı araştırmaya göre, İsrail'in Gazze'deki askerlerin maaşlarını ödemek ve sivil hizmetleri finanse etmek için yaklaşık 10 milyar dolar harcama yapması gerekecek. Bu rakam Gazze'nin altyapısını yeniden inşa etmenin maliyetini içermiyor. Potansiyel bağışçı ülkeler İsrail'le işbirliği yapmayı reddederse bu masrafları Tel Aviv'in üstlenmesi gerekebilir.

Tel Aviv yönetiminin tam işgali planını başlatması halinde Washington'ın nasıl bir strateji izleyeceği henüz netleşmedi. ABD Başkanı Donald Trump, dünkü açıklamasında İsrail'in Gazze Şeridi'ni tamamen işgal etme planı hakkında yorum yapmayacağını ancak bu meselede son kararın İsrail'e ait olduğunu söylemişti. 

Çin'in Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Yardımcısı Gıng Şuang ise İsrail'in Gazze Şeridi'ni tamamen işgal etme planından endişe duyduklarını dile getirmiş, derhal ateşkes ve yardımları artırma çağrısı yapmıştı.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, Times of Israel, BBC



Tayland'da uyarıcı madde kullanımına dair 4 bin yıllık kanıt bulundu

Betel cevizi, enerji ve rahatlama hissi vermesiyle biliniyor (Piyawit Moonkham)
Betel cevizi, enerji ve rahatlama hissi vermesiyle biliniyor (Piyawit Moonkham)
TT

Tayland'da uyarıcı madde kullanımına dair 4 bin yıllık kanıt bulundu

Betel cevizi, enerji ve rahatlama hissi vermesiyle biliniyor (Piyawit Moonkham)
Betel cevizi, enerji ve rahatlama hissi vermesiyle biliniyor (Piyawit Moonkham)

Bilim insanları uyarıcı bir madde olan betel cevizinin kullanımına dair en eski kanıtı buldu. Tayland'daki 4 bin yıllık insan kalıntılarında keşfedilen maddenin, ritüel amaçlar taşıdığı düşünülüyor.

Palmiye ailesinden olan betel cevizi ağacı, Güneydoğu Asya ve Pasifik Adaları'nda yetişiyor. Yaprakları ve kireçtaşı macunuyla çiğnenerek tüketilen ceviz, dişte koyu, kırmızımsı kahverengi veya siyah lekeler bırakıyor. 

Kişiye uyanıklık, enerji, öfori ve rahatlama hissi veren bu psikoaktif madde, Tayland'ın kentlerinde artık kullanılmasa da kırsal bölgelerinde hâlâ yaygın. Kafein, alkol ve nikotinden sonra dünya genelinde en çok kullanılan 4. psikoaktif madde olduğu tahmin ediliyor.

Uluslararası bir araştırma ekibi Tunç Çağı Taylandı'ndan kalma 4 bin yıllık diş örneklerini inceleyerek betel cevizinin tüketimine dair en eski kanıtları ortaya çıkardı. 

Bölgedeki arkeolojik kazı alanlarında betel cevizi kabukları, bazı iskeletlerde bu bitkiyi çiğnemenin göstergesi olabilecek kahverengi veya siyah lekeli dişler bulunmuştu. 

Ancak hakemli dergi Frontiers in Environmental Archaeology'de yayımlanan yeni çalışmada, maddenin her zaman dişlerde leke bırakmadığı tespit edildi. 

Bilim insanları kazı alanı Nong Ratchawat'taki 6 kişiye ait kalıntılardan toplam 36 diş örneği alarak bunları sıvı kromatografi-kütle spektrometrisi adlı bir yöntemle inceledi. 

Dişlerin hiçbirinde bitkinin kullanımını işaret eden koyu renkler yoktu ancak bir kadından alınan üç örnekte, betel cevizindeki ana psikoaktif bileşenler olan arekolin ve arekaidin saptandı.

Araştırmacılar diş taşında bu bileşiklerin bulunmasının, uzun süreli kullanım anlamına geldiğini belirtiyor. 

Bilim insanları maddeyi hâlâ kullanan kişilerle yaptıkları görüşmelere dayanarak betel cevizi çiğnemenin birtakım geleneksel inançla bağlantılı olabileceğini düşünüyor. 

Makalenin yazarlarından Piyawit Moonkham "İnsanlar betel cevizini özellikle hasat mevsiminde, tanrılardan pirinç ekimi ve çeltik tarlaları için yardım istemek amacıyla ruhlara adak olarak kullanıyordu" diyerek ekliyor:

Geleneksel bitki kullanımının kültürel bağlamını daha geniş bir şekilde anlamak istiyoruz. Psikoaktif, tıbbi ve törensel bitkiler genellikle uyuşturucu gibi görülse de binlerce yıllık kültürel bilgi, manevi uygulama ve topluluk kimliğini temsil ediyor.

Ağız sağlığına verdiği zarardan dolayı Tayland'da 1940'lardan itibaren yoğun bir şekilde engellenmeye çalışan betel cevizi, kırsal bölgelerde hâlâ popüler olsa da şehirlerde ve genç nesiller arasında yaygın değil. 

Chiang Mai Üniversitesi'nden Moonkham bu nedenle bitkiyle ilgili çalışmaların çoğunlukla olumsuz etkilerine odaklandığını söylüyor. Ancak yeni çalışmanın, betel cevizinin kültürel önemine ışık tutabileceğini umuyor.

Moonkham maddenin etkileri hakkında da şu ifadeleri kullanıyor:

Ben de denedim ve tüm vücudu rahatlatırken bazı duyuları harekete geçiriyor... Sanırım kahve veya tütün içtiğimizde verdiğimiz tepkiyle aynı.

Independent Türkçe, IFLScience, Scimex, CNN, Frontiers in Environmental Archaeology