Colorado Yüksek Mahkemesi'nin "Trump seçime giremez" kararı ne anlama geliyor?

İsyan ve başkaldırı maddesi tarihte ilk kez başkan adayı için uygulandı

Donald Trump, 4 yıllık başkanlığının ardından 2020'deki seçimleri Joe Biden'a kaybetmişti (Reuters)
Donald Trump, 4 yıllık başkanlığının ardından 2020'deki seçimleri Joe Biden'a kaybetmişti (Reuters)
TT

Colorado Yüksek Mahkemesi'nin "Trump seçime giremez" kararı ne anlama geliyor?

Donald Trump, 4 yıllık başkanlığının ardından 2020'deki seçimleri Joe Biden'a kaybetmişti (Reuters)
Donald Trump, 4 yıllık başkanlığının ardından 2020'deki seçimleri Joe Biden'a kaybetmişti (Reuters)

ABD'de Colorado Yüksek Mahkemesi, Cumhuriyetçilerin başkan adayı olmasına kesin gözüyle bakılan Donald Trump'ın oy pusulalarında yer alamayacağına hükmetti.

Üçe karşı 4 oyla Trump'ın Colorado'da seçime giremeyeceğine karar veren mahkeme, buna gerekçe olarak eski ABD liderinin "isyan ve başkaldırı" suçu işlemiş olmasını gösterdi.

Daha önce eyaletteki bir alt mahkeme, 6 Ocak 2021'deki Kongre baskınında Trump'ın eylemlerinin "başkaldırı" anlamına geldiğine hükmetmiş ancak ilgili maddenin başkanlara uygulanamayacağını gerekçe göstererek Trump'ın seçime katılmasını engelleyecek bir karar almamıştı.

Colorado Yüksek Mahkemesi'nin aldığı kararda Trump lehine oy kullanan üç yargıç, kararın sanık hakkında yeterli hukuki süreç yürütülmeden en temel haklardan birinden mahrum bırakılması anlamına geldiğini savundu.

ABD'de şok etkisi yaratan kararın dayanak gösterildiği "isyan ve başkaldırı" maddesi, Amerikan İç Savaşı'nın ardından anayasaya eklenen ve daha önce nadiren uygulanmış bir yasa.

ABD tarihinde ilk kez anayasanın söz konusu "başkaldırı ve isyan" maddesi, bir başkan aday adayının yarışa giremeyeceğine ilişkin bir gerekçe olarak kullanıldı.

Söz konusu fıkra, "bir federal veya eyalet yetkilisinin devlete karşı kalkışma veya ayaklanmaya katılamayacağını ve devletin düşmanlarına yardım ve rahatlık sağlayamayacağını” belirtiyor.

Colorado Yüksek Mahkemesi'nin aldığı kararın, ABD Yüksek Mahkemesi'nde incelenmesi ve burada son hükmün verilmesi bekleniyor.

Trump kararla ilgili ne dedi?

Eski ABD Başkanı Donald Trump, konuyla ilgili henüz bir yorum yapmazken, Trump'ın seçim kampanyası ekibi mahkeme kararının demokratik olmadığını savundu.

Kampanya sözcüsü tarafından yapılan açıklamada, "Colorado Yüksek Mahkemesi tamamen kusurlu bir karar verdi. Dosyayı hızlı bir şekilde ABD Yüksek Mahkemesi'ne taşıyacağız" dendi.

Sosyal medyaya yansıyan ilk değerlendirmelerde Cumhuriyetçiler, bu kararın Trump'a siyasi olarak yarayacağına dikkat çekerken, Demokrat eğilimlilerse 6 Ocak Kongre baskını dolayısıyla Trump'ın bu tür bir cezayı hak ettiği yorumunu yaptı.

Karar başkanlık seçimlerini nasıl etkileyecek?

Colorado'daki mahkemenin verdiği karar, ABD Yüksek Mahkemesi tarafından onaylanmadan geçerli olmayacak. 

Yüksek Mahkeme'de de üçü Trump başkanlığı döneminde atanmış, muhafazakar yargıçların çoğunlukta olduğu bir dağılım olduğu biliniyor.

Buna rağmen Colorado Yüksek Mahkemesi'nin kararı onaylansa bile, hükmün Kasım 2024'te yapılacak başkanlık seçimlerinin sonuçlarına doğrudan etki etme ihtimali düşük.

Zira ABD'de seçimi kazanacak ismin 270 seçmen delegesinin oyunu alması gerekiyor. Colorado eyaletininse 9 delegesi bulunuyor. 

Zaten Demokrat eğilimli bir eyalet olan Colorado'da, Trump'ın seçimi kazanması beklenmiyordu. Bir önceki seçimlerde Biden, eyaleti 13 puan farkla kazanmayı başarmıştı.

Ancak rekabetin daha yoğun olduğu eyaletlerde de benzer kararların çıkması, Trump'ın kazanma şansını ciddi şekilde etkileyebilir. Bu durumda da Colorado'da alınan kararın diğer eyaletler için herhangi bir bağlayıcılığı bulunmuyor.

Daha önce seçmenler ve hak grupları, 12 eyalette Trump'ın oy pusulalarından çıkarılması için dava açmıştı. Ancak bu davalardan en az 7'si reddedildi.

Michigan, New Hampshire ve Florida'da açılan davalar usül ve yetkisizlik gibi gerekçelerle düşürülürken, bazı kararlarda mahkemelerin bir adayı tek taraflı olarak oy pusulasından çıkarma yetkisi bulunmadığı kaydedilmişti.

Independent Türkçe



ABD Trump kararını bekliyor... Akıbeti ne olacak?

Eski ABD Başkanı Donald Trump, dün (çarşamba) jüri müzakerelerinin başlamasının ardından mahkeme salonundan çıktı. (Reuters)
Eski ABD Başkanı Donald Trump, dün (çarşamba) jüri müzakerelerinin başlamasının ardından mahkeme salonundan çıktı. (Reuters)
TT

ABD Trump kararını bekliyor... Akıbeti ne olacak?

Eski ABD Başkanı Donald Trump, dün (çarşamba) jüri müzakerelerinin başlamasının ardından mahkeme salonundan çıktı. (Reuters)
Eski ABD Başkanı Donald Trump, dün (çarşamba) jüri müzakerelerinin başlamasının ardından mahkeme salonundan çıktı. (Reuters)

Eski ABD Başkanı Donald Trump, New York Ceza Mahkemesi’ndeki jürinin, pornografik film oyuncusu Stormy Daniels ile yaşadığı iddia edilen kısa süreli ilişkiyi gizlemek için 2016 seçimleri sırasında iş kayıtlarında tahrifat yaptığına dair iddialarla ilgili kritik bir karar vermek üzere dün (Çarşamba) görüşmelere başlamasıyla, seleflerinin hiçbirine benzemeyen bir kader anıyla karşı karşıya.

‘Sus parası’ davasında haftalarca süren tanık çağırma ve incelemeler sunma sürecinin ardından Trump'ın kaderi, New York'tan 12 üye ve 6 yedek üyeden oluşan ve her an karar verebilecek olan jürinin elinde. ABD'nin eski başkanının cezai suçlamalarla yargılanmasıyla sonuçlanacak bu tarihi görev haftalar da sürebilir.

dferrfbfrtb
Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın dünkü (çarşamba) duruşmaya katılırken çizilmiş bir resmi (Reuters)

Trump, 2016 seçimleri sırasında gerçek adı Stephanie Clifford olan Daniels'ı susturmak için kendisine yapılan 130 bin dolarlık ödemeyi gizlemek amacıyla şirketi Trump Organization'ın kayıtlarında tahrifat yaptığı gerekçesiyle 34 suçlamayla karşı karşıya. O yıl Trump, Demokrat rakibi Hillary Clinton'ı mağlup etmişti.

7 erkek ve 5 kadın

Yargıç Juan Merchan'ın 7 erkek ve 5 kadından oluşan jüriye müzakerelerle ilgili talimatlar ve usul kuralları hakkında bilgi vermesinin ardından, jüri, dün yerel saatle 11:30'dan kısa bir süre önce kararı değerlendirme sürecine başlamak üzere özel bir odaya girdi. Jürinin tartışmaları gizli olacak, ancak Yargıç Merchan'a ifadeleri yeniden dinlemek veya kanıtları görmek için not gönderebiliyorlar. Ayrıca karara varmaları ya da varamamaları halinde mahkemeyi bu şekilde bilgilendirecekler. Diğer yandan Merchan jüriye, “Buradaki kanıtları değerlendirmek benim sorumluluğum değil, bu sizin işiniz” mesajını verdi.

Manhattan'da ikamet eden ve profesyonel geçmişleri olan jüri üyeleri, Avukat Cohen ve Daniels'ın ifadeleri de dahil olmak üzere sık sık duruşmadaki ifadelerle meşgul görünüyorlardı. Birçoğu notlar aldı ve tanıkların, Manhattan savcılarının ve Trump'ın avukatlarının sorularını yanıtlamalarını dikkatle izledi.

sdfvbgrntyhumı
Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın destekçileri dün (çarşamba) Manhattan'daki adliye binasının önünde toplandı. (AFP)

Trump'ın mahkûm edilebilmesi için jüri üyelerinin makul bir şüphenin ötesinde, ticari kayıtlarda tahrifat yaptığına ya da bu kayıtların yanlış girilmesine neden olduğuna ve bunu aldatma niyetiyle ve başka bir suç işleme ya da gizleme niyetiyle yaptığına kanaat getirmeleri gerekiyor. Yasaya göre, savcıların bu unsurlardan birini ya da ikisini kanıtladığını tespit edemezlerse, Trump'ı beraat ettirmeleri gerekiyor.

Savcılar, Trump'ın kampanya finansmanı yasası ihlallerini gizlemek için ticari kayıtlarda tahrifat yaptığını ve seçimi teşvik etmek veya engellemek için komplo kurduğunu iddia ederek eyalet seçim yasasını ihlal ettiğini iddia ediyor.

‘Aşağılayıcı’ koşullar

Müzakerelerin başlamasına saatler kala Trump, dün sabah adliyeye gitmek üzere Trump Tower'dan ayrılmadan önce sosyal medya ağında duruşma, Yargıç Merchan ve eski avukatı Michael Cohen hakkında kapsamlı bir konuşma daha yayınladı.

New York Ceza Mahkemesi’ni ‘Kanguru Mahkemesi!’ olarak adlandıran Trump, Yargıç Merchan'ın, iddia edilen eylemlerinin o zamanki avukatı Cohen'in tavsiyesi üzerine gerçekleştirildiği gerekçesiyle kendisini savunmasını engellediğini iddia etti. Trump'ın avukatları Mart ayında mahkemeye bu savunmaya itibar etmeyeceklerini söylemişlerdi. Trump ayrıca, Cohen'i kastederek “Benden çalarken yakalanan evsiz adam dışında ortada bir suç yoktu!” dedi.

Anayasa uzmanları, herhangi bir mahkûmiyet kararının Trump'ın seçimlere adaylığını koymasını ya da seçilmesi halinde başkan olarak görev yapmasını engellemeyeceğini söyledi.

Herhangi bir jüri kararının oybirliğiyle alınması gerekiyor. Müzakereler sırasında, duruşmanın her dakikasında mahkeme salonunda oturan altı yedek jüri üyesi, hasta ya da başka bir şekilde müsait olmayan bir jüri üyesinin yerine geçmeleri gerekmesi ihtimaline karşı ayrı bir odada tutulacak. Böyle bir durumda, yedek jüri üyesi yerine oturduktan sonra müzakereler yeniden başlayacak.

Trump'ın olası mahkumiyeti, başkanlığa adaylığını koymasını veya seçilmesi halinde başkan olarak görev yapmasını engellemeyecek. (Anayasa uzmanları)

Trump suçlu bulunursa, New York Şehri Denetimli Serbestlik Dairesi'nin zorunlu mahkûm incelemesi de dahil olmak üzere, kendisi için ‘aşağılayıcı’ kabul edilen koşullarla karşı karşıya kalabilir. Mahkemenin denetimli serbestlik bürosu hakimler için sunum raporları hazırlıyor. Burada Trump'la kişisel geçmişi, akıl sağlığı ve mahkumiyetine yol açan koşullar hakkında mülakat yapılacak.

Hapse girecek mi?

Eski savcılar, Trump'ın davadaki herhangi bir suçlamadan suçlu bulunması halinde, New York'un ceza adaleti sisteminde hüküm giymiş suçlulara yapılan rutin muamele ve olası bir temyiz için zaman çizelgesi hakkında bilgilendirilmesi de dahil olmak üzere, Trump için olası deneyimlerin bir karışımını çizdiler. Trump'ın eski bir başkan ve 5 Kasım'daki başkanlık seçimlerinin muhtemel Cumhuriyetçi adayı olması nedeniyle, cezaevine gönderilmesi halinde Gizli Servis'in kendisini nasıl koruyacağı ve ev hapsine mahkûm edilmesi halinde kampanya etkinliklerine seyahat etmesine izin verilip verilmeyeceği gibi olağanüstü hususlar da söz konusu olacak.

trhyju
Eski ABD Başkanı Donald Trump, dün (Çarşamba) oturumun bitiminden sonra gazetecilere seslendi. (AP)

Merchan, Trump'ın 4 Nisan 2023'te çağrılmasının ilk gününden itibaren, Trump'ın seçim kampanyasını yürütme becerisine müdahale etmekten hoşlanmadığını söylemişti. Merchan, “O ABD Başkanlığı’na aday. Açıkçası, ABD Anayasası Birinci Değişikliği hakları çok önemli” ifadelerini kullanmıştı.

Merchan, 6 Mayıs'ta olası bir hapis cezası verme konusundaki isteksizliğini dile getirmiş ve suçlu bulunması halinde Trump'ın hapsedilmesinin yükünü taşıyacak diğer kişilerle ilgili endişelerini ifade ederek hapishaneyi ‘gerçekten son çare’ olarak tanımlamıştı. “Bu cezayı uygulamak zorunda kalacak insanlar için endişeleniyorum: Mahkeme memurları, infaz koruma memurları, Gizli Servis görevlileri ve diğerleri” şeklinde konuşan Merchan, ‘hapishanenin söz konusu olmadığı’ uyarısında bulundu.

Merchan duruşma sırasında Trump'a, “Eğer gerekli ve uygunsa bunu yapacağımı anlamanızı istiyorum” dedi.

Ancak hukuk uzmanları, sabıka kaydı bulunmayan 77 yaşındaki Trump için hapis cezasının pek olası görünmediğini söyledi. E sınıfı ağır suçlar 16 aydan dört yıla kadar hapisle cezalandırılabiliyor. Trump'ın suçlu bulunması halinde belirlenecek en önemli husus, bir devlet tesisinde ya da özel bir ortamda bir tür hapis cezasıyla mı yoksa şartlı tahliye yoluyla daha az kısıtlayıcı bir deneyimle mi karşı karşıya kalacağı.