İsrail’de Ben-Gvir çatlağı: Ulusal Güvenlik Bakanı’nın görevden alınması çağrıları artıyor

Uzmanlar, Netanyahu’nun ‘Şin Bet’i polis soruşturmalarına dahil etme’ yönündeki açıklamasını ‘kaçışı için bir oyun’ olarak nitelendirdi

İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir kabine toplantısına gelirken (EPA)
İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir kabine toplantısına gelirken (EPA)
TT

İsrail’de Ben-Gvir çatlağı: Ulusal Güvenlik Bakanı’nın görevden alınması çağrıları artıyor

İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir kabine toplantısına gelirken (EPA)
İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir kabine toplantısına gelirken (EPA)

İsrail’de organize suçun yaygınlaşması ve 28’i Yahudi, 102’si Arap olmak üzere kurban sayısının 130’u aşarak ikiye katlanması ile birlikte Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir'in görevden alınması çağrıları arttı.

Birleşik Arap Listesi Başkanı Mansur Abbas, bizzat Başbakan Binyamin Netanyahu’ya istifa çağrısı yaptı. Eski hükümette Arap Toplumunda Suçla Mücadele Meclis Komisyonu Başkanı olarak görev yapan Abbas, 11 Haziran’da yaptığı açıklamada “Deneyimler, hükümette gerçek bir niyet ve tedavide profesyonellik varsa suçun geri püskürtülebileceğini doğrulamaktadır. Ancak Netanyahu, Ben-Gvir’i bu konuda bakan olarak atayarak ve Ben-Gvir’in, Netanyahu’nun direktiflerini yerine getirmemesiyle başarısızlıkla karşılaştı. Ben-Gvir, yönetimden hiçbir şey anlamadığını kanıtladı. En fazla sayıda Arap’tan kurtulmaktan yana ideolojik bir konuma sahip. Bu nedenle her ikisi de başarısızlığın bedelini ödemek zorundadır” açıklamasında bulundu.

İsrail’de Ben Gvir’i simgeleyen oyuncağın görüldüğü, koalisyon hükümetine karşı gerçekleştirilen bir gösteri (Reuters)
İsrail’de Ben Gvir’i simgeleyen oyuncağın görüldüğü, koalisyon hükümetine karşı gerçekleştirilen bir gösteri (Reuters)

Abbas, Netanyahu ve Ben-Gvir’in ‘suçla mücadele için yeterli araçlara sahip olmayan Genel İstihbarat Teşkilatı’nı (Şin Bet) polis soruşturmalarına dahil etmek için yasal önlem almayı düşündüklerini’ dile getirdikleri açıklamalara da değindi. Mansur Abbas, “Bu yanlış bir argümandır. Birincisi, tabloda Şin Bet var ve istediği zaman müdahale ediyor. İkincisi, polisin kendi gizli istihbaratı var ve Şin Bet ile koordinasyon ve işbirliği içinde çalışıyor. Üçüncü mesele ise siyasi. Öyle ki mevcut hükümetin politikası, işgal politikasına ve ayrımcılık politikasına karşı mücadele eden ulusal meselelerden uzaklaşmak için Arap toplumunu kaos yaymaktır” dedi.

Hükümet oturumu

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre, Netanyahu, dün hükümet oturumuna Bakan Ben-Gvir, Başsavcısı Gali Baharav-Miara, Şin-Bet şefi Ronen Bar, Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Tzachi Hanegbi, Polis Genel Müfettişi Yaakov Shabtai ve Adalet Bakanlığı ve diğer partilerden temsilciler başta olmak üzere ilgili yetkililerle, Şin Bet’in Arap toplumundaki suçla mücadeleye dahil edilmesi konusunda müzakereler yürüttüğünü vurgulayarak başladı.

Oturumda, Şin Bet kanununda değişikliğe gerek olup olmadığı veya (Şin Bet’in çalışmalarının amaçlarını açıklayan bu kanunun 7. maddesine dayanarak) ‘Şin Bet’e suçla mücadeleye katılma talimatı vermek için’ mevcut kanundaki bir boşluktan yararlanılıp yararlanılamayacağı ele alındı.

Netanyahu, geçen pazar günü bir bakanlar toplantısına başkanlık ediyor. Ben-Gvir, Netahyahu’nun sağında (AP)
Netanyahu, geçen pazar günü bir bakanlar toplantısına başkanlık ediyor. Ben-Gvir, Netahyahu’nun sağında (AP)

Şin Bet, önleyici bir güvenlik hizmeti olarak kabul ediliyor. 7. madde ise ‘hükümet tarafından kararlaştırılan ve Knesset Teşkilat İşleri Komitesi’nin onayıyla, amacı devletin ulusal güvenliği için önemli ulusal çıkarları korumak olan, diğer herhangi bir alandaki herhangi bir faaliyete’ odaklanıyor.

Adalet Bakanı Yariv Levin, Şin Bet yasasının ‘geçici bir olağanüstü hâl düzeni ekleyerek’ değiştirilmesine verdiği desteği dile getirdi. Ancak Adalet Bakanlığı yetkilileri ve hükümetin adli danışmanı, Şin Bet’in hedeflerini genişletmeye yönelik böyle bir hamle konusunda, demokrasiye zarar vereceği düşüncesiyle çekincelere sahip. Şin Bet’in kendisinin bile bu konuda çekinceleri var. Levin’e yakın taraflar, “Şin Bet artık Arap bölgelerindeki suçlarla ilgili her konuda polise yardım sağlıyor. Buna rağmen Şin Bet’in Arap bölgesinde suçları rutin olarak takip etme ve deşifre etme sürecine dahil etme konusunda çekinceleri var. Bunun nedeni, çalışma yöntemlerini ifşa etme beklentisiyle, Arap bölgesinde polis gücü olarak kullanılmak istememesidir. Polise yardım etmesi için Şin Bet’i görevlendirmek yerine, yetenekleri ve profesyonel insan gücü güçlendirilmelidir” dedi.

Emekli polislerden itiraz

Öte yandan 6 eski polis müfettişi ve yüzbaşı rütbesindeki 42 emekli subay, Netanyahu’ya açık bir mektup yazarak, ‘İsrail polisinin beklenen bir şekilde çökmesine neden olduğu’ gerekçesiyle Bakan Ben-Gvir’in görevden alınmasını ve başka bir bakanlığa nakledilmesini talep etti.

Mesajda “Bakan Ben-Gvir çözüm değil, sorunun merkezi bir parçasıdır. Pozisyonundaki varlığı, İsrail Devleti’nin güvenliği için somut ve yakın bir tehlike oluşturmaktadır. Derhal, tercihen mümkün olan en kısa sürede ve çok geç olmadan Ulusal Güvenlik Bakanlığı’ndan uzaklaştırılmalıdır” ifadelerine yer verildi.

Haftalık cumartesi protestoları sırasında kullanılan bayraklar ve pankartlar (AFP)
Haftalık cumartesi protestoları sırasında kullanılan bayraklar ve pankartlar (AFP)

Söz konusu mesaj, günlük olarak gerçekleştirilen suç faaliyetlerinin ardından yayınlandı. Öyle ki polisin verilerine göre bu suçlarda öldürülen insan sayısı yılın başından bu yana 130’a ulaştı. Bunların 28’i Yahudi (geçen yılın tamamında öldürülen 11’e kıyasla) ve 102’si ise Arap (geçen yılın tamamında öldürülen 101’e kıyasla).

Öte yandan Ben-Gvir, rütbeli güvenlik görevlilerini sosyal paylaşım sitelerinde polisin kendisine karşı bir savaş yürütmekle suçlayarak, sorumluluğu altındaki güvenlik yetkilileri ile yeni bir çatışmaya girdi.

Polis, kendi adına suçlamaları çürüten resmi bir bildiri yayınlayarak, ‘yargı reform planı’ karşıtlarına işaret ederek, Ben-Gvir’in suçlamalarını düzeltti.

Polis tarafından yayınlanan bildiride, “Güvenlik makamlarının incelemesine göre, ‘son saatlerde sosyal medya organlarında yayılan, polis personeline ilişkin detayları ortaya çıkarmış binlerce tweeti ve haklarında eylem çağrısını içeren’ yayınların devamı olarak, bunun yabancı bir ülke tarafından halkla arayı bozmak amacıyla yürütülen bir kampanya olma ihtimalinin yüksek olması şüpheyi güçlendiriyor” denildi.

Üst düzey bir polis kaynağı, “Bu kampanya bölgedeki büyük bir ülke (İran’a atıfta) tarafından yürütülüyor” dedi.



Suriye-İsrail görüşmelerinde “büyük uçurum”

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)
TT

Suriye-İsrail görüşmelerinde “büyük uçurum”

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)

Şam ve Tel Aviv'den Bakü'de yapılacak Suriye-İsrail görüşmesi hakkında çelişkili haberler çıkarken, Şarku’l Avsat’a konuşan siyasi kaynaklar, iki ülke arasındaki ön görüşmelerin pozisyonlar arasında “büyük bir uçurum” olduğunu ve Şam'ın İsrail’in işgali altındaki Suriye toprakları Golan Tepeleri’nden tamamen çekilmesi talebinden vazgeçmediği sürece İsrail'in derin bir normalleşme konusunda istekli olmadığını ortaya koyduğunu söyledi.

Aynı kaynaklar, İsrail'in Suriye’nin normalleşmenin ‘bir miktar’ olması ve Beşşar Esed rejiminin düşüşünden sonra işgal ettiği bölgelerden çekilmesiyle sınırlı kalması yönündeki tutumunu reddettiğini ve bu bölgelerin büyük bir kısmında kalmak karşılığında daha fazla normalleşme istediğini söyledi. Kaynaklar, İsrail'in Şeyh dağlarının zirvelerinde ve Golan Tepeleri’nin doğusunda işgal ettiği 9 bölgede kalmakta ısrar ettiğini vurguladı.

İsrail, Suriye'deki birçok tarafın Golan Tepeleri’ndeki Yahudi yerleşimlerine saldırı düzenleme niyetinde olduğuna dair bilgilere sahip olduğunu iddia etti. Bu bilginin, İsrail ordusunun geçtiğimiz haftalarda Suriye'nin iç kesimlerinde gerçekleştirdiği tutuklamalarla doğrulandığını ve İran'a bağlı milis güçlerin üyelerinin, Suriye'nin güneyinde faaliyet gösteren cihatçı gruplarla iş birliği içinde yerleşim yerlerine saldırı düzenlemeyi planladıklarını itiraf ettiklerini öne sürdü.

cvfgh
İşgal altındaki Golan Tepeleri'ndeki bir eğitim alanında askeri eğitim sırasında ilk yardım eğitimi alan İsrail askerleri (AFP)

İsrailli bir yetkili, hükümetinin Suriye yönetimine güvenmediğini ve onun vaatlerine güvenemeyeceğini belirterek, İsrail ordusunun sadece İsraillilerin güvenliğini sağlayacak savunma önlemleri almakta kararlı olduğunu, bu nedenle sıkı güvenlik garantileri içeren tam bir barış anlaşmasının imzalanmasının bu güvenliği sağlamanın tek yolu olduğunu düşündüğünü söyledi.

İsrailli kaynaklar, Suriye yönetiminin şu aşamada İsrail ile ‘karşılıklı olarak saldırganlığı durdurma’ garantisi veren bir güvenlik anlaşması yapmakla ilgilendiğini doğruladı. Bu anlaşma, 1974 yılında imzalanan iki ülke arasındaki kuvvetlerin ayrılması anlaşmasına ve İsrail'in bu anlaşmada kabul edilen sınır hattına çekilmesine dayanıyor.

Ancak İsrail, ilişkilerin bir miktar normalleşmesi ile bağlantılı olsa bile geri çekilmeyi reddediyor. İsrail ordusu, Suriye ile birincisi İsrail sınırları içinde (yani İsrail'in Golan Tepeleri’nde işgal ettiği bölge) olup, burada İsrail ordusu büyük bir kuvvet ve ağır tahkimatlarla konuşlanacağı, ikincisi, sınır boyunca 3-5 kilometre genişliğinde bir güvenlik kuşağı oluşturulması ve bu kuşağın içinde silahlı kişilerin bulunmasının yasaklanacağı, üçüncü ise Şam'dan güney ve güneybatıya kadar silahsızlandırılacak üç bölge oluşturulmasını öngören ‘yeni bir güvenlik doktrini’ belirlemişti. Söz konusu güvenlik kuşağında 9 adet müstahkem askeri üs kuran İsrail, bu üsleri kalıcı olmasında ısrar ediyor.

vfbghyj
İsrail ordusuna ait Hummer araçları, 8 Temmuz'da işgal altındaki Golan Tepeleri'ndeki bir eğitim alanında askeri tatbikat sırasında (AFP)

İsrail'in Arapça, İbranice, İngilizce ve Fransızca yayın yapan haber sitesi I24 dün, ‘Suriyeli bir kaynağa’ dayandırdığı haberinde Şara'nın ‘cumartesi günü Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de İsrailli yetkililerle en az bir kez yüz yüze görüşme yaptığını’ bildirdi.

I24, Şara’ya yakın olduğu belirtilen kaynağın, görüşmenin iki taraf arasında Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ve Suriye hükümetinin İsrail ile güvenlik toplantılarını koordine eden Ahmed ed-Dalati'nin de katıldığı iki veya üç toplantılık görüşmelerde yer aldığını açıkladığını iddia etti.

vfgbhy
İşgal altındaki Golan Tepeleri ile Suriye arasındaki sınır yakınlarında bir İsrail askeri aracı, 4 Mayıs 2025 (Reuters)

İsrail heyetinin Başbakan Binyamin Netanyahu’nun özel temsilcisinin yanı sıra üst düzey güvenlik ve askeri yetkililerden oluştuğunu söyleyen aynı kaynağa göre toplantılar, Suriye ve İsrail arasında olası bir güvenlik anlaşmasını görüşmek ve İran'ın Suriye ve Lübnan’daki varlığı, Hizbullah'ın silahları, Filistinli silahlı gruplar, Lübnan'daki kamplar, Gazze'den gelen Filistinli mültecilerin geleceği ve Şam’da diplomatik nitelikte olmayan bir İsrail koordinasyon ofisi açılması olasılığını ele almak amacıyla gerçekleştirildi.

İsrail televizyonu KAN, cumartesi günü Bakü'de Suriye ve İsrail yetkilileri arasında bir toplantı yapıldığını ve bu toplantıda tarafların Suriye'nin güneyinden İsrail güçlerinin çekilmesi talebini ve iki taraf arasında çok sayıda ‘koordinasyon’ konusunu görüştüğünü bildirdi. KAN ayrıca Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ile İsrailli mevkidaşı Gidon Sa'ar'ın bugün Brüksel'deki Avrupa Birliği (AB) merkezinde bir araya geleceğini, ancak ayrı bir ikili toplantı konusunda kesin bir bilgi olmadığını aktardı.