İran’ın ‘Türkiye’nin Suriye’den çekilmesine’ yönelik planının içeriği ne?

Suriye’nin kuzeyinde Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) ait zırhlı araç (AFP-Arşiv)
Suriye’nin kuzeyinde Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) ait zırhlı araç (AFP-Arşiv)
TT

İran’ın ‘Türkiye’nin Suriye’den çekilmesine’ yönelik planının içeriği ne?

Suriye’nin kuzeyinde Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) ait zırhlı araç (AFP-Arşiv)
Suriye’nin kuzeyinde Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) ait zırhlı araç (AFP-Arşiv)

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Şam’ın sınır güvenliğini sağlaması karşılığında, Türk kuvvetlerinin Suriye’den çekilmesi yönünde ülkesinin hazırladığı bir planı açıkladı.

Abdullahiyan dün yaptığı açıklamada, “Suriye, İran’a Türkiye ile sınır güvenliğini kendi topraklarından sürdürmeye tamamen hazır olduğu konusunda güvence verdi” dedi.

Türkiye’nin Suriye ile sınır güvenliğine ilişkin endişelerini anladığını belirten Abdullahiyan Tahran’ın, İran, Suriye, Türkiye ve Rusya dışişleri bakanları arasında Moskova’da yapılan son dörtlü toplantıda söz konusu planı önerdiğini söyledi.

Abdullahiyan’a göre İran, Suriye’nin, Türk topraklarının tehdit edilmemesi için güçlerini sınırlara yerleştirmesi karşılığında, Türk askeri kuvvetlerinin Suriye’den çekilmesini, İran ve Rusya’nın da bu konuda garantör taraf olmasını önerdi.

İran’ın bu teklifi, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un, Moskova’nın Şam ve Ankara’ya, Türk kuvvetlerinin Suriye topraklarındaki varlığını ‘meşrulaştırmaya’ yönelik bir anlaşma yapılması yönünde teklif sunduğunu söylemesinden yaklaşık iki hafta sonra yapıldı.

Lavrov, bu ayın başında Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (MGİMO) öğrencileri ve öğretim üyelerine hitaben yaptığı konuşmada, Rusya’nın Türkiye ve Suriye’ye 1998 tarihli Adana Mutabakatı’na dönmelerini önerdiğini dile getirdi.

Abdullahiyan’ın açıklamalarına ilişkin Ankara’dan resmi bir yorum yapılmadı.

Şarku’l Avsat’a konuşan konuya yakın kaynaklar ise Türkiye’nin siyasi çözüm tamamlanmadan güçlerini Suriye’nin kuzeyinden çekmeme yönünde defalarca beyan ettiği tutumunu değiştirmeyeceğine vurgu yaptı.



Şarku’l Avsat kaynakları: Hamas Türkiye'den anlaşmayı Trump'a iletmesini istedi

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan pazar günü Hamas liderleriyle bir araya geldi (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan pazar günü Hamas liderleriyle bir araya geldi (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)
TT

Şarku’l Avsat kaynakları: Hamas Türkiye'den anlaşmayı Trump'a iletmesini istedi

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan pazar günü Hamas liderleriyle bir araya geldi (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan pazar günü Hamas liderleriyle bir araya geldi (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)

Şarku’l Avsat’a konuşan iki kaynak, Hamas’ın Gazze Şeridi'nde yeni bir ateşkes için girişimde bulunmaya çalıştığını ve ateşkes önerisini ABD Başkanı Donald Trump yönetimine iletmek için Türkiye'den destek talep ettiğini söyledi.

Kimliklerinin gizli kalması koşuluyla ayrı ayrı konuşan iki kaynak, Hamas yönetiminin, Hamas Hareketi tarafından önerilen ‘kapsamlı anlaşma’ ya da diğer adıyla ‘paket anlaşmasının’ Türkiye ile ABD arasındaki ’iyi ilişkilerden’ dolayı Türk yetkililer tarafından Trump yönetimine iletilebileceğine inandığını söyledi.

Hamas'ın önerisi, üzerinde mutabık kalınan sayıda Filistinli mahkûmun salıverilmesi karşılığında tüm İsrailli rehinelerin serbest bırakılmasını, savaşın durdurulmasını ve İsrail'in Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinden çekilmesini öngörüyor.

Hamas Liderlik Konseyi Başkanı Muhammed Derviş başkanlığındaki heyet, pazar günü Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile görüştü. Derviş, Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın ile de bir araya gelerek savaşın durdurulmasıyla ilgili görüşün yanı sıra, Filistin'in iç durumuna ve diğer konulara değindi.

Kaynaklardan biri Hamas'ın Türkiye'nin desteğini istemesiyle ilgili tutumunu, Hamas'ın tüm İsrailli rehineleri teslim etmesi halinde savaşın durmasını garanti edeceğini söyleyen ABD Rehine İşleri Özel Temsilcisi Adam Boehler’in açıklamalarına dayandırdığını, ancak İsrail'in bu girişimi reddettiğini açıkladı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve hükümetindeki bazı bakanlar tarafından yapılan açıklamalar da bu tutumu teyit ediyor.

Kaynaklardan diğeri ise şunları söyledi:

“Türkiye'deki görüşmeler, Türk yetkililere, Hamas’ın vizyonunu Washington'a iletmek için mevcut ABD yönetimiyle olan iyi ilişkilerini kullanmaları gerektiği mesajını vermeyi amaçlıyordu.”

İki kaynak da ABD'nin bu öneriyi kabul etmesi için İsrail'e baskı yapılmasında daha büyük bir rol oynaması amacıyla, arabulucu Katar da dahil olmak üzere Donald Trump yönetimindeki yetkililere mesajın iletilmesi için şimdiye kadar başka araçların da kullanıldığı konusunda hemfikir.

Kaynakların aktardıklarına göre Hamas, Gazze'deki savaş devam ederken gerçekleşmesini istediği anlaşılan Trump'ın bölgeye yapacağı ziyaret öncesinde bir anlaşmaya varılması için ABD’nin tutumuna güveniyor. Kaynaklardan biri Trump'ın İran ile nükleer programı konusunda geçici de olsa bir çözüme ulaşmayı istediğini söyledi.

Hamas’tan kaynakların birkaç gün önce Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamaya göre Hamas’ın vizyonu ‘bölgesel ve uluslararası garantilerle beş yıl sürecek uzun bir ateşkese’ hazır ve açık olmasına dayanıyor.

Hamas, herhangi bir ateşkes anlaşmasının İsrail güçlerinin Gazze'den çekilmesini ve belirli bir insani protokol uyarınca insani yardımların Gazze Şeridi’ne girişini de kapsamasını istiyor. Hamas ayrıca Arap, Müslüman ve Avrupa ülkelerinin desteğini alan Mısır'ın önerisi doğrultusunda, Gazze'yi tam yetki ile yönetecek, bağımsız ve fraksiyona bağlı olmayan kişilerden oluşan bir Filistin komitesinin kurulmasını kabul ettiğini de açıkladı.