Reuters: Türkiye, Çin ve BAE bankaları ABD yaptırımları nedeniyle temkinli davranırken, Rusya petrol ödemelerini tahsil etmekte zorlanıyorhttps://turkish.aawsat.com/ekonomi%CC%87/4935336-reuters-t%C3%BCrkiye-%C3%A7in-ve-bae-bankalar%C4%B1-abd-yapt%C4%B1r%C4%B1mlar%C4%B1-nedeniyle-temkinli
Reuters: Türkiye, Çin ve BAE bankaları ABD yaptırımları nedeniyle temkinli davranırken, Rusya petrol ödemelerini tahsil etmekte zorlanıyor
Fotoğraf: Reuters
Türkiye, Çin ve Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki (BAE) bankalar, ABD'nin ikincil yaptırımları nedeniyle işlemlerde daha temkinli davranmaya başladıkça, Rus petrol şirketlerine yapılan ham petrol ve yakıt ödemelerinde birkaç aya varan gecikmelerle yaşanabiliyor.
Ödemelerdeki gecikmeler Rusya'nın gelirlerini azaltıp düzensiz hâle getirerek ABD'nin yaptırım hedeflerine ulaşmasını sağlıyor. Bu hedeflere göre, ABD Rusya'ya giden para akışını keserek onu Ukrayna'daki savaştan dolayı cezalandırmayı isterken, bir yandan da küresel enerji akışını kesintiye uğratmaktan kaçınıyor.
Sekiz bankacılık ve ticaret kaynağının Reuters’a verdiği bilgiye göre Türkiye, Çin ve BAE'deki bazı bankalar son haftalarda yaptırımlara uyum gerekliliklerini artırarak Moskova'ya yapılan para transferlerinin gecikmesine ve hatta reddedilmesine neden oldu.
ABD'nin ikincil yaptırımlarına karşı temkinli olan bankalar, müşterilerinden ABD'nin SDN (Özel Belirlenmiş Vatandaşlar) listesindeki hiçbir kişi veya kuruluşun işleme alınan anlaşmaya dahil olmadığına veya gerçekleştirilen ödemeden fayda sağlamadığına dair yazılı garanti istemeye başladı.
Kaynaklar, konunun hassasiyeti ve medyaya konuşmalarına izin verilmemesi nedeniyle isimlerinin açıklanmasını istemediler.
İki kaynak, BAE'de First Abu Dhabi Bank (FAB) ve Dubai Islamic Bank'in (DIB) Rus mallarının ticaretiyle bağlantılı bazı hesapları askıya aldığını belirtti.
Dört kaynağın verdiği bilgiye göre, Türkiye'den Ziraat Bankası ve Vakıfbank VAKBN, BAE'nin Mashreq bankası ve Çin bankaları ICBC ve Bank of China ödemeleri hâlâ işleme koyuyor fakat bu işlemlerin tamamlanması haftalar ya da aylar sürüyor.
Mashreq bankası soruları yanıt vermeyeceğini ifade ederken, Ziraat Bankası, Vakıfbank, BAE'nin FAB ve DIB bankaları ve Çin'in ICBC ve Bank of China bankaları sorulara henüz yanıt vermedi.
Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov ise Çin'deki bankaların ödemeleri yavaşlattığına dair haberler sorulduğunda ödeme sorunlarının var olduğunu belirtti.
Peskov, "Elbette ABD ve Avrupa Birliği'nin Çin üzerindeki benzersiz baskısı devam ediyor" dedi ve ekledi:
"Bu durum, elbette bazı sorunlar yaratıyor fakat (Çin ile) ticari ve ekonomik ilişkilerimizin daha da gelişmesinin önünde bir engel olamaz" dedi.
ABD'nin yaptırım kararnamesi
Batılı devletler, Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Rusya'ya çok sayıda yaptırım uyguladı.
Bununla beraber Rus petrolünün ticareti, Batı'nın dayattığı varil başına 60 dolarlık fiyat tavanının altında satıldığı sürece yasa dışı değil.
Rus petrol ihracatı ve ödemeleri savaşın ilk aylarında sekteye uğramış fakat daha sonra Rusya'nın petrol ticaretini Avrupa'dan Asya ve Afrika'ya yönlendirmesiyle normalleşmişti.
Bir ticaret kaynağı, "Bankalar ve şirketler ABD'nin ikincil yaptırım tehdidinin gerçek olduğunu anladıktan sonra sorunlar aralık ayından itibaren tekrar başladı" dedi.
ABD Hazinesi, 22 Aralık 2023'te yayımladığı bir kararnameyle fiyat tavanı yaptırımını ihlal eden yabancı bankalara yaptırım uygulayabileceği uyarısında bulunmuştu.
Dünya Bankası, küresel zorluklara rağmen Körfez ekonomilerinin bu yıl yüzde 3,2 oranında büyümesini bekliyorhttps://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5156285-d%C3%BCnya-bankas%C4%B1-k%C3%BCresel-zorluklara-ra%C4%9Fmen-k%C3%B6rfez-ekonomilerinin-bu-y%C4%B1l-y%C3%BCzde-32
Dünya Bankası, küresel zorluklara rağmen Körfez ekonomilerinin bu yıl yüzde 3,2 oranında büyümesini bekliyor
Riyad'daki İmam Turki bin Abdullah Camii önünde yürüyen kadınlar (AFP)
Dünya Bankası'na göre Körfez İşbirliği Konseyi’ne (KİK) üye ülkelerin ekonomileri, petrolden uzaklaşma çabalarının da etkisiyle, değişken bir küresel ekonomik ortamda dayanıklılık gösterdi. Dünya Bankası, KİK ülkelerindeki ekonomik büyümenin bu yıl yüzde 3,2, gelecek yıl ise yüzde 4,5 olmasını bekliyor.
Dünya Bankası'nın bu yılki büyüme tahmini, aralık ayında yaptığı yüzde 4,2'lik önceki tahmininden daha düşük olurken, gelecek yıl tahmini yüzde 4,2'den yüzde 4,5'e yükseldi.
Dünya Bankası'nın Körfez ülkeleri için öngördüğü büyüme tahminleri
Dünya Bankası'nın ‘Akıllı Harcamalar ve Daha Güçlü Ekonomik Sonuçlar: KİK Refahı için Mali Politikalar’ başlıklı raporuna göre, bölge 2023'te yüzde 0,3 olan ekonomik büyümesini 2024'te yüzde 1,7'ye yükseltti.
Dünya Bankası, KİK ekonomilerinin, petrolden uzaklaşma çabalarının da etkisiyle, değişken bir küresel ekonomik ortamda dayanıklılık gösterdiğini belirtiyor. Küresel enerji piyasaları bölge ekonomilerinde önemli bir rol oynamaya devam ederken, petrol dışı ekonomik büyüme hızlanıyor ve daha dengeli bir kalkınma modelini besliyor.
Doha'daki Sûk Vâkıf'ta açık dükkanların önünden geçen bir adam (AFP)
Dünya Bankası Körfez Bölge Direktörü Safaa El Tayeb El-Kogali, “KİK ülkelerinin küresel belirsizlik karşısında gösterdikleri direnç ve ekonomilerini çeşitlendirmeye devam etmeleri, uzun vadeli refaha olan güçlü bağlılıklarını gösteriyor. Stratejik mali konsolidasyon politikaları, hedefe yönelik yatırımlar, inovasyon ve girişimciliğe güçlü bir şekilde odaklanma ve gençler için istihdam yaratma, büyüme ve istikrarın sürdürülmesi açısından kritik önem taşıyor” ifadelerini kullandı.
Petrol dışı sektörde rekor büyüme
Petrol dışı sektör, yüzde 3,7 oranında büyüme göstererek dayanıklılığını göstermeye devam etti. Dünya Bankası'na göre KİK ülkelerinde uygulanan özel tüketim, yatırım ve yapısal reformlar bu büyümeye önemli katkı sağladı.
Dünya Bankası, küresel enerji fiyatlarını istikrara kavuşturmayı amaçlayan OPEC+ üretim kesintileri nedeniyle KİK ekonomilerinin 2024 yılında petrol sektöründe yüzde 3'lük bir daralma gördüğünü belirtiyor. Ancak bu daralma bölgedeki genel büyümeyi durdurmadı ve genel büyüme oranı yüzde 1,8'e yükseldi. Banka bu artışı büyük ölçüde yüzde 3,9 gibi etkileyici bir oranda büyüyen petrol dışı sektördeki dirençli genişlemeye bağladı. Suudi Arabistan, Bahreyn, Umman, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) bu büyümeye katkıda bulundu. Petrol dışı faaliyetlerdeki bu genişlemenin yüzde 50'sinin özel tüketimden, diğer yarısının ise kamu tüketimi ve sabit yatırımlardan kaynaklandığı tahmin ediliyor.
Dünya Bankası'nın Körfez ülkelerindeki petrol ve petrol dışı büyüme tahminleri
Dünya Bankası, Suudi Arabistan için petrol dışı sektör büyümesinin 2024 yılında hizmetler sektörü öncülüğünde yüzde 4,3 ile güçlü olduğunu belirtti. Vizyon 2030, tanıtılmasından bu yana petrol dışı sektörlerin GSYİH içindeki payının yüzde 45,4'ten yüzde 54,8'e yükselmesiyle çeşitlendirmeyi teşvik etmeye devam ediyor.
Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'ın havadan görünümü (AFP)
Dünya Bankası, petrol dışı sektörün orta vadede yüzde 4,97'lik istikrarlı bir büyüme oranını korumasını beklemekte; bu da ‘bölgede devam eden ekonomik çeşitlendirme çabalarının başarısını teyit ediyor.’
Küresel ticaret zorlukları
Dünya Bankası'na göre, KİK'in ekonomik çeşitlendirme çabalarının önündeki zorluklar küresel ticareti çevreleyen belirsizlikle bağlantılı. Bu etki, petrol ihracatına olan talebin yanı sıra dış kaynaklı malzeme ve malların tedariki yoluyla da kendini gösterebilir.
Küresel talep tarafında, ticaret politikaları ve gümrük tarifeleri üzerindeki belirsizlik, küresel ekonomik faaliyetlerde yavaşlamaya yol açabilir ve KİK için kilit bir ihracat ürünü olmaya devam eden petrole yönelik küresel talebi olumsuz etkileyebilir.
Çin'deki iş ve tüketici dinamiklerindeki değişiklikler, iki ülke arasındaki güçlü ticari bağlar göz önüne alındığında KİK üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Aynı zamanda belirsizlik, KİK'teki yapısal reformların hızlandırılması için bir fırsat teşkil edebilir.
Düşük enflasyon
Körfez genelinde enflasyon düşük seyretmeye devam ediyor. 2024 yılındaki faiz indirimine rağmen, 2024 yılında enflasyon ortalaması yüzde 2 civarında gerçekleşti ve 2023 yılındaki yüzde 2,2'lik ortalamaya kıyasla daha da düştü. 2024 yılında, önceki yıllardan farklı olarak, tüm KİK ülkeleri, döviz kuru dolara sabitlendiği için Fed'in kararları doğrultusunda faiz indirimi yaşadı.
Dünya Bankası raporu, makroekonomik istikrarın sağlanması ve büyümenin teşvik edilmesinde mali politikaların etkinliğini ele alıyor. Petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar bölgedeki birçok ülkede kamu bütçeleri üzerinde bir baskı kaynağı olduğundan bu konu özellikle önemlidir. Bazı KİK ülkelerinin 2025 yılında aşırı mali açıklar vermesi bekleniyor ve bu da mali politikaların etkinliğini anlama ihtiyacını vurguluyor.
Dubai’de bir yat (AFP)
Rapor, KİK bölgesinde kamu harcamalarının özellikle durgunluk dönemlerinde ekonomileri etkili bir şekilde istikrara kavuşturduğu sonucuna varıyor. Sonuçlar, mali harcamalardaki bir birimlik artışın bölgedeki petrol dışı çıktıda 0,1-0,45 birimlik bir artışa yol açtığını gösteriyor. Rapor ayrıca, kamu yatırımlarının petrol dışı üretim üzerindeki etkisinin marjinal olduğunu, yatırımdaki her bir puanlık artışa karşılık potansiyel üretimde yüzde 0,07'lik bir artış olduğunu ortaya koyuyor.
Umman Sultanlığı'nın başkenti Maskat (Dünya Bankası)
Raporda ayrıca, Umman'ın mali konsolidasyon yolculuğu, etkili ekonomik reform ve ülkenin kamu maliyesinin sorumlu yönetiminin bir örneği olarak değerlendiriliyor. Umman'ın petrole olan yüksek bağımlılığı nedeniyle karşılaştığı zorluklar, ülke bütçesini yeniden dengelemek için alınan tedbirler ve bu reformların olumlu sonuçları vurgulanıyor. Umman, 2020-2024 Orta Vadeli Mali Denge Planı programı kapsamında gelir kaynaklarını çeşitlendirmek, harcama verimliliğini artırmak ve petrol kaynaklarını ihtiyatlı bir şekilde yönetmek için geniş kapsamlı reformlar benimsedi. Umman'ın reformları, ülkenin kamu maliyesinde belirgin bir iyileşme ve kamu borcunda önemli bir azalma ile 2022'den bu yana somut sonuçlar verdi.
Büyüme beklentileri
Dünya Bankası'nın Körfez ülkelerinin büyüme beklentilerine ilişkin görünümü şu şekilde:
* Bahreyn: Dünya Bankası, Bahreyn için büyüme tahminini iki yıllık düşüşün ardından önceki tahmini olan yüzde 3,3'ten 2025'te yüzde 3,5'e yükseltti. Yüzde 3'lük büyümenin görüldüğü 2024 yılına kıyasla kaydedilen iyileşme, Bapco Modernizasyon Projesi’nin tamamlanmasının yanı sıra petrol dışı sektördeki güçlü büyümeden kaynaklanıyor. 2026-2027 yıllarında, petrol dışı büyümenin devam etmesi ve Sitra rafinerisinin genişletilmesi sayesinde toplam büyümenin ortalama yüzde 2,9 olması bekleniyor.
Bahreyn Borsası'ndaki yatırımcılar (Reuters)
* Kuveyt: Büyümenin 2024'te yüzde -2,9 ve 2023'te yüzde -3,6'ya kıyasla 2025'te yüzde 2,2'ye (daha önce yüzde 2,6 olarak tahmin ediliyordu) önemli ölçüde toparlanması bekleniyor. Bu olumlu görünüm OPEC+ üretim tavanlarının kademeli olarak kaldırılması ve kredi büyümesi ve büyük altyapı projeleri ile desteklenen petrol dışı sektörlerdeki genişleme ile açıklanmakta. Ekonomik büyümenin 2026-2027 yıllarında yüzde 2,7'de sabit kalması bekleniyor.
Kuveyt (KUNA)
* Umman: Büyümenin kademeli olarak hızlanarak 2025'te yüzde 3'e (2024'te yüzde 1,7'den), 2026'da yüzde 3,7'ye ve 2027'de yüzde 4'e ulaşması bekleniyor. Petrol üretimindeki toparlanmanın, 2025 yılında yüzde 2,1'lik petrol GSYİH büyümesi ve yüzde 3,4'lük güçlü petrol dışı büyüme ile birlikte büyüme görünümünde daha fazla iyileşme sağlaması öngörülüyor.
* Katar: Dünya Bankası, Katar için bu yılki büyüme tahminini aralık ayındaki yüzde 3,4'ten 2025'te yüzde 2,4'e düşürdü ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) kapasitesinin genişlemesi nedeniyle 2026-27'de ortalama yüzde 6,5'e hızlanmasını bekliyor. İyileşen görünüm petrol dışı sektörlerdeki güçlü büyüme ile destekleniyor. Petrol sektörünün de 2025'te yüzde 0,9'luk hafif bir büyüme kaydetmesi beklenirken, 2026'da Kuzey LNG sahasının genişletilmesiyle LNG üretiminde yüzde 40'lık bir artış yaşanması bekleniyor.
* Suudi Arabistan: Ekonomik büyümenin 2023'te yüzde 1,3'e geriledikten sonra toparlanmaya devam etmesi ve 2025'te yüzde 2,8'e yükselmesi bekleniyor (bir önceki tahminde yüzde 4,7 idi). Bu oran 2026-27 yıllarında ortalama yüzde 4,6 olacak. OPEC+ gönüllü üretim kesintilerinin aşamalı olarak sona ermesinin petrol GSYİH büyümesini 2026'da yüzde 6,7'ye ve 2027'de yüzde 6,1'e çıkarması bekleniyor. Bu arada, Krallığın Vizyon 2030 ekonomik çeşitlendirme programının uygulanmasını tamamlamaya çalışması nedeniyle petrol dışı GSYİH'nin 2025 ve 2027 yılları arasında ortalama yüzde 3,6 oranında istikrarlı bir şekilde artmaya devam etmesi öngörülüyor.
* BAE: Dünya Bankası, BAE için ekonomik büyüme tahminini bir önceki tahmini olan yüzde 4,1'den 2025'te yüzde 4,6'ya yükseltti. Bankanın tahminlerine göre 2026 ve 2027'de yüzde 4,9'da istikrar kazanacak ve petrol dışı sektörler büyümenin temel itici gücü olmaya devam edecek. Kuveyt ekonomisinin 2025 yılında yüzde 4,9 oranında büyümesi bekleniyor.
