Reuters: Türkiye, Çin ve BAE bankaları ABD yaptırımları nedeniyle temkinli davranırken, Rusya petrol ödemelerini tahsil etmekte zorlanıyorhttps://turkish.aawsat.com/ekonomi%CC%87/4935336-reuters-t%C3%BCrkiye-%C3%A7in-ve-bae-bankalar%C4%B1-abd-yapt%C4%B1r%C4%B1mlar%C4%B1-nedeniyle-temkinli
Reuters: Türkiye, Çin ve BAE bankaları ABD yaptırımları nedeniyle temkinli davranırken, Rusya petrol ödemelerini tahsil etmekte zorlanıyor
Fotoğraf: Reuters
Türkiye, Çin ve Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki (BAE) bankalar, ABD'nin ikincil yaptırımları nedeniyle işlemlerde daha temkinli davranmaya başladıkça, Rus petrol şirketlerine yapılan ham petrol ve yakıt ödemelerinde birkaç aya varan gecikmelerle yaşanabiliyor.
Ödemelerdeki gecikmeler Rusya'nın gelirlerini azaltıp düzensiz hâle getirerek ABD'nin yaptırım hedeflerine ulaşmasını sağlıyor. Bu hedeflere göre, ABD Rusya'ya giden para akışını keserek onu Ukrayna'daki savaştan dolayı cezalandırmayı isterken, bir yandan da küresel enerji akışını kesintiye uğratmaktan kaçınıyor.
Sekiz bankacılık ve ticaret kaynağının Reuters’a verdiği bilgiye göre Türkiye, Çin ve BAE'deki bazı bankalar son haftalarda yaptırımlara uyum gerekliliklerini artırarak Moskova'ya yapılan para transferlerinin gecikmesine ve hatta reddedilmesine neden oldu.
ABD'nin ikincil yaptırımlarına karşı temkinli olan bankalar, müşterilerinden ABD'nin SDN (Özel Belirlenmiş Vatandaşlar) listesindeki hiçbir kişi veya kuruluşun işleme alınan anlaşmaya dahil olmadığına veya gerçekleştirilen ödemeden fayda sağlamadığına dair yazılı garanti istemeye başladı.
Kaynaklar, konunun hassasiyeti ve medyaya konuşmalarına izin verilmemesi nedeniyle isimlerinin açıklanmasını istemediler.
İki kaynak, BAE'de First Abu Dhabi Bank (FAB) ve Dubai Islamic Bank'in (DIB) Rus mallarının ticaretiyle bağlantılı bazı hesapları askıya aldığını belirtti.
Dört kaynağın verdiği bilgiye göre, Türkiye'den Ziraat Bankası ve Vakıfbank VAKBN, BAE'nin Mashreq bankası ve Çin bankaları ICBC ve Bank of China ödemeleri hâlâ işleme koyuyor fakat bu işlemlerin tamamlanması haftalar ya da aylar sürüyor.
Mashreq bankası soruları yanıt vermeyeceğini ifade ederken, Ziraat Bankası, Vakıfbank, BAE'nin FAB ve DIB bankaları ve Çin'in ICBC ve Bank of China bankaları sorulara henüz yanıt vermedi.
Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov ise Çin'deki bankaların ödemeleri yavaşlattığına dair haberler sorulduğunda ödeme sorunlarının var olduğunu belirtti.
Peskov, "Elbette ABD ve Avrupa Birliği'nin Çin üzerindeki benzersiz baskısı devam ediyor" dedi ve ekledi:
"Bu durum, elbette bazı sorunlar yaratıyor fakat (Çin ile) ticari ve ekonomik ilişkilerimizin daha da gelişmesinin önünde bir engel olamaz" dedi.
ABD'nin yaptırım kararnamesi
Batılı devletler, Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Rusya'ya çok sayıda yaptırım uyguladı.
Bununla beraber Rus petrolünün ticareti, Batı'nın dayattığı varil başına 60 dolarlık fiyat tavanının altında satıldığı sürece yasa dışı değil.
Rus petrol ihracatı ve ödemeleri savaşın ilk aylarında sekteye uğramış fakat daha sonra Rusya'nın petrol ticaretini Avrupa'dan Asya ve Afrika'ya yönlendirmesiyle normalleşmişti.
Bir ticaret kaynağı, "Bankalar ve şirketler ABD'nin ikincil yaptırım tehdidinin gerçek olduğunu anladıktan sonra sorunlar aralık ayından itibaren tekrar başladı" dedi.
ABD Hazinesi, 22 Aralık 2023'te yayımladığı bir kararnameyle fiyat tavanı yaptırımını ihlal eden yabancı bankalara yaptırım uygulayabileceği uyarısında bulunmuştu.
Suudi Arabistan-Türkiye ilişkilerinde ekonomik ısınmahttps://turkish.aawsat.com/k%C3%B6rfez/5051837-suudi-arabistan-t%C3%BCrkiye-ili%C5%9Fkilerinde-ekonomik-%C4%B1s%C4%B1nma
Suudi Arabistan-Türkiye ilişkilerinde ekonomik ısınma
Görsel: Shutterstock
Turki el-Harbi
Suudi Arabistan-Türkiye ilişkilerinde son yıllarda yaşanan soğukluk, iki ülke arasındaki ticaret hacmini kısıtladı. Ancak 2023 yılına gelindiğinde ilişkiler eski haline dönerken daha da iyiye gitmesi için bir başlangıç noktası oluşturdu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki hükümet, iki ülke arasındaki ihracat hacminin azalmasının ardından özellikle yükselen enflasyon ve Türk lirasındaki gerileme çerçevesinde Suudi Arabistan'a yönelik düşmanca tutumunu bir kenara bıraktı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan geçtiğimiz yıl Riyad'a yaptığı ziyaret sırasında, iki ülke arasındaki bağların güçlendirilmesinde en önemli faktör olan ekonomik faktörü temel alarak ilişkileri güçlendirmeye çalıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu girişiminde, Türk milliyetçiliğinin ve Araplar üzerindeki üstünlüğünün geri gelmesinin yanı sıra Türkiye'yi turizm ya da iş için ziyaret eden Arapları, özellikle de Körfez ülkelerinden gelenleri dışlama çağrısında bulunan aşırı sağcı partilerin yönlendirdiği ırkçı bir akımla karşı karşıya.
Pozitif iş birliği ve iyimserlik
Dünya son aylarda münferit olaylara tanık oldu. Türkiye’deki bu aşırı sağcı partiler, Türkiye'nin Suudi Arabistan ile kısa sürede inşa ettiği güven ve dayanışmayı yok etme riski oluşturuyor.
Riyad, döviz rezervlerini arttırmak amacıyla geçtiğimiz yıl TCMB’ye 5 milyar dolarlık bir mevduat sağlayarak Türkiye'nin ekonomik toparlanmasına katkıda bulundu.
Ankara, gerek Suudi Arabistan'ın stratejik konumuna duyduğu ihtiyaçtan gerek Ortadoğu ve Afrika'nın en zengin ülkelerinden biri ve güvenilir bir dost olmasından dolayı Riyad'ın Türk ekonomisinin gidişatı üzerindeki etkisinin boyutunu, özellikle de bu yıl yavaş yavaş toparlanmaya başladığı ekonomik kriz sırasında net bir şekilde anladı.
Riyad, döviz rezervlerini arttırmak amacıyla geçtiğimiz yıl Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na (TCMB) 5 milyar dolarlık bir mevduat sağlayarak Türkiye'nin ekonomik toparlanmasına katkıda bulundu. TCMB, 24 Temmuz'da söz konusu mevduatı kapatarak Suudi Arabistan Kalkınma Fonu'na iade etti.
Suudi Arabistan, Türkiye'nin ilişkileri geliştirme girişimini olumlu karşıladı. Sonuncusu geçtiğimiz temmuz ayında Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan'ın ziyareti olmak üzere, aralarında bakan ve yatırımcıların da bulunduğu kalabalık bir heyeti Türkiye'ye gönderdi. Ziyaret sırasında, iki ülke arasında çeşitli alanlarda ve bölgesel ve uluslararası konularda iş birliğini derinleştirmek amacıyla bir koordinasyon konseyi kurulmasına yönelik bir mutabakat zaptı imzalandı.
Suudi Arabistan Savunma Bakan Yardımcısı Halid bin Hüseyin el-Bayari, Cidde'de Baykar Genel Müdür Haluk Bayraktar ile İHA üretimi ve teknoloji transferi anlaşmasının belgelerini değiş tokuş ederken, 18 Temmuz 2023 (Suudi Arabistan Savunma Bakanlığı)
En önemlisi geçtiğimiz şubat ayında düzenlenen ve her iki ülkeden bin 240'tan fazla işadamının katıldığı Suudi Arabistan-Türkiye İş Forumu olmak üzere, Suudi Arabistan'ın uluslararası şirketlerle yaklaşık 1 trilyon 800 milyar dolarlık yatırım fırsatları belirlediği çeşitli etkinlikler düzenlendi. Suudi Arabistan Yatırım Bakanı Halid bin Abdulaziz el-Falih, bu yatırım alanlarının en büyük faydalanıcısının Türk şirketleri olacağını söyledi.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi ve Suudi Arabistan Genel Dış Ticaret Dairesi: Türkiye'nin Suudi Arabistan'a ihracatı 2022 yılında sadece 800 milyon dolarken 2023 yılında yüzde 100'ün üzerinde bir artışla 2,6 milyar dolara ulaşırken, Riyad ile Ankara arasındaki ticaret hacmi 7 milyar dolara yükseldi.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat tarafından gelecek yılın ‘Suudi Arabistan'la altın yıl’ olarak nitelendirdiği açıklamalarından da anlaşıldığı üzere Ankara, Riyad'la ilişkilerin gelecekte daha da güçleneceği konusunda iyimser. Bolat'a göre iki ülke, ticaret hacmini kısa vadede 10 milyar dolara, uzun vadede ise 30 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor.
Türkiye ile iş birliğinin güçlendirilmesi sadece Suudi Arabistan ile sınırlı kalmayıp, Türkiye ile stratejik ortaklık geliştirme sürecine katılan komşu Körfez ülkelerini de kapsıyor. Bu çerçevede ilk adım olarak geçtiğimiz temmuz ayında iki ülke arasında serbest ticaret anlaşması için müzakereler başlatıldı. Anlaşmanın başarılı olması halinde hem mal hem de hizmetlerden oluşan yerli ürünler için ek bir avantaj sağlayacak ve bunların hem Türkiye hem de Körfez ülkelerindeki yerel pazarlara akışı kolaylaşacak. Ayrıca yatırımların teşvik edilmesine ve korunmasına katkıda bulunacak ve böylece iki taraf arasındaki ticari alışveriş oranı da aratacak.
Bayraktar, iki ülke arasındaki bağları güçlendiriyor
Ankara son yıllarda insansız hava aracı (İHA) sektöründe uzmanlaştı ve Bayraktar İHA üretimi Türkiye'nin en önemli sektörlerinden biri haline geldi. Baykar şirketi tarafından üretilen Bayraktar İHA’nın etkinliği, birden fazla alanda test edildi.
Suudi Arabistan Savunma Bakanlığı geçtiğimiz yıl Baykar şirketi ile İHA üretiminde kullanılan sistemlerin ve teknolojinin transfer edilerek İHA endüstrisinin yerelleştirilmesini içeren bir satın alma sözleşmesi imzaladı.
İki ülke arasında derinleşen ilişkiler çerçevesinde Suudi Arabistan Savunma Bakanlığı ve Baykar şirketi, geçtiğimiz yıl, İHA üretiminde kullanılan sistemlerin ve teknolojinin Suudi Arabistan devletine ait savunma şirketi Suudi Arabistan Askeri Sanayii’ne (SAMI) transfer edilerek İHA endüstrisinin yerelleştirilmesini içeren bir satın alma sözleşmesi imzaladı. Sözleşmeye iki ülke arasında savunma alanında yapılan diğer anlaşmalar eşlik etti.
Görsel: Al Majalla
SAMI CEO’su Velid Ebu Halid'e göre bu tür sözleşmeler, Suudi Arabistan 2030 Vizyonu çerçevesindeki savunma harcamalarının yüzde 50'sinin yerelleştirilmesi hedefine katkıda bulunuyor.
Türkiye'de bir milyon Suudi turist
Diğer taraftan turizm, özellikle Türk lirasının değer kaybettiği bir dönemde Türkiye’nin gelirlerinin büyük bir bölümünü oluştururken turistler ülkeye döviz girişinin önemli bir kaynağı olmaya devam ediyor.
Suudi Arabistan dünyada Türkiye'ye en çok turist gönderen ülkeler arasında birinci sırada, Arap dünyasında ise ikinci sırada yer alıyor. Türkiye Turizm ve Kültür Bakanlığı'na göre Türkiye'ye gelen Suudi turist sayısı geçtiğimiz yıl yüzde 70 artışla 784 bini geçti.
*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.
