Yasama Konseyi’nin feshi Filistin’de tartışmaya neden oldu

Yasama Konseyi merkezinin önündeki Filistin güvenlik görevlileri (AFP)
Yasama Konseyi merkezinin önündeki Filistin güvenlik görevlileri (AFP)
TT

Yasama Konseyi’nin feshi Filistin’de tartışmaya neden oldu

Yasama Konseyi merkezinin önündeki Filistin güvenlik görevlileri (AFP)
Yasama Konseyi merkezinin önündeki Filistin güvenlik görevlileri (AFP)

Filistin’de 12 yıl önce seçilen Yasama Konseyi Başkanı Aziz Duveyk’in Konsey genel merkezi önünde düzenlemeyi planladığı basın toplantısının engellendiği bildirildi. Duveyk’in duruma yönelik soruşturma yapılması için istihbarat merkezine gelmesinin istendiği belirtilirken Filistin güvenlik hizmetlerinin dün Yasama Konseyi’nin Ramallah’taki genel merkezinin çevresinde çok sayıda personel görevlendirdiği kaydedildi.
Emniyet Teşkilatı Sözcüsü General Adnan ed-Damiri, Yasama Konseyi’nin feshedildiğine ve üyelerinin statüsünün bulunmadığına işaret ettiği açıklamasında güvenlik güçlerinin Anayasa Yüksek Mahkemesi başkanlığındaki Filistin mahkemelerinin kararlarını uyguladığını söyledi.
Ed-Damiri konuya dair şunları aktardı:
“Filistin otoritesindeki Yüksek Anayasa Mahkemesi, Yasama Konseyi’ni feshetme kararı aldı. Bu nedenle güvenlik kuvvetlerinin söz konusu kararı yerine getirmesi gerekiyor. Artık bir Yasama Konseyi veya bir Yasama Konseyi üyesi yok. Yasa dışı olması itibarıyla Yasama Konseyi üyeliği statüsü alınmış hiç kimsenin bu statüyle konuşmasına vermeyeceğiz.”
Anayasa Mahkemesi, Yasama Konseyi’nin feshedilmesine karar vermiş ve altı ay içinde seçim yapılması çağrısında bulunmuştu. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, söz konusu onaylayarak arkasında durmuştu. Ancak Hamas kararı reddetti ve Yasama Konseyi Başkan Yardımcısı Ahmed Bahar aracılığıyla Konsey’in çalışmalarının Gazze’de her zamanki gibi devam ettiğini duyurdu. Duveyk de Ramallah’tan Konsey’i tekrar aktif hale getirmeye çağırdı. Ancak söz konusu talebin ardından sorgulanmak üzere çağrıldı.
Filistin Adalet Bakanı Ali Ebu Diyak, Hamas’a Anayasa Mahkemesi kararına uyma, yasaya ve adalete karşı darbe yapmama ve mahkemenin halka ve oy sandıklarına dönme kararını uygulamaktan başka bir yol ve seçeneğin olmadığını kabul etme çağrısında bulundu.
Ebu Diyak, Hamas’ın dün sabah Gazze’deki Yasama Konseyi’nin merkezinde yaptığı toplantının akabinde şu açıklamalarda bulundu:
“Yasama Konseyi çatısı altındaki toplantıların herhangi bir yasal değeri yoktur. Seçilmiş, aktif, etkili ve yasama, denetleme ve diğer işlev ve yetkilerini kullanan bir parlamentoya sahip olmak halkımızın hakkıdır. Filistin halkımızın tüm unsurları yasamanın feshedilmesi ve seçime gidilmesi taraftarıdır.”
Ebu Diyak sözlerini şöyle sürdürdü:
“Meşruiyete ve kanuna darbe yapan, Gazze’deki Filistin Ulusal Otoritesi’nin merkezinin ve kurumlarının kontrolünü silah zoruyla ele geçiren ve 2007’deki darbesinden bu yana Gazze Şeridi’ni alıkoymaya ve bölmeye devam eden Hamas, meşruiyet ve anayasa hakkında konuşma hakkına sahip değildir. Tarihi liderliğimize yönelik hakaretlerine ihanetle kampanyalarına devam etmek boşunadır. Konsey’in olağan dışı oturumları Bakanlar Kurulu’nun veya Yasama Konseyi üyelerinin dörtte birinin talebi üzerine Konsey’in iki yıllık dönemleri arasındaki tatil döneminde yapılır. Konsey’in tatilinden ve 12 yıllık yokluğundan sonra değil. Yasama Konseyi, Anayasa Mahkemesi kararından sonra yasal, anayasal ve adli statüsünü kaybetmiştir. Herhangi bir şekilde Yasama Konseyi’ni veya üyeliği statüsünü kullanmak yasaktır.”



Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
TT

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)

Refik Huri

Ukrayna savaşı, bazen unutulmuş bir savaş gibi görünse de Gazze ve Lübnan’daki savaştan ve İran'ın başını çektiği tüm “direniş ekseninden” çok daha tehlikelidir. Burada Ortadoğu için yeni bir sahne ya da büyüklerin onayladığı bir bölgesel güvenlik sistemine götürecek beklentiler olmaksızın çok fazla gürültü, slogan ve yıkım var. Gazze, savaş bitmeden sona erdi ve kimse onu yönetmeye hazır değil. Önceki “statüko”nun geri gelmesi yönündeki bahisler arasında, herhangi bir siyasi sempati olmaksızın ya da herhangi bir ülke İsrail ile ilişkilerinin gidişatında herhangi bir değişikliğe gitmeden Lübnan neredeyse tamamen yerle bir oldu. Ama Ukrayna'da oyun daha büyük.

Bu, kıtalararası balistik füzelerle ve Rusya'nın nükleer tehdidinin eşiğinde yürütülen bir savaş. Avrupa'yı kontrol etme ve yeni bir çok taraflı dünya düzeni kurma konusunda belirleyici bir savaş. Hayati bir jeopolitik ve stratejik konum ile bağlantıyı sağlama veya koparma savaşı. Zira Başkan Carter döneminde Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Profesör Zbigniew Brzezinski'nin tekrarladığı gibi, “Ukrayna olmadan Rusya'nın imparatorluk olmaktan çıktığı” tarihsel bir gerçektir. Tıpkı Batı'nın, Moskova'nın bir imparatorluk olmasını engellemek için Ukrayna'yı Rusya'dan uzaklaştırmakta ısrar etmesi gibi, Başkan Putin de imparatorluğu kurmak için Ukrayna'yı geri almakta ısrar etti. Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel, başından beri bunu fark etmişti ve bunun nedenle anılarında Putin'i kızdırmamak için Ukrayna'nın NATO'ya katılımını ertelemeye çalıştığını söylüyor. Sovyetler Birliği ile Batı arasındaki Soğuk Savaş'ın sona ermesinden yıllar sonra, Rusya ile Batı arasında sıcak bir vekâlet savaşının yaşanması da bu nedenle kaçınılmaz.

ABD ile Çin arasında, Çin'in Tayvan'ı zorla ilhak etmeye karar vermesi durumunda daha da kızışabilecek soğuk savaşın kaçınılmazlığı da buradan kaynaklanıyor. Sahne her şeyi anlatıyor; ABD dünyanın zirvesinde endişeli ve gergin iken, Çin zirveye ulaştıktan sonra kendinden emin ve sakin. Rusya, korkutan ve korkan rolünde seferberlik halinde. NATO'nun kapısına kadar genişlemesinden korkuyor ve NATO'nun Ukrayna'yı kabul etmeyi düşünmesini engellemek için aceleyle savaşa girerek korkutuyor.

ABD, tüm uyarılara rağmen güçlünün yükselen güçten korkmasını simgeleyen “Thucydides” tuzağına düştü. Tarihçilere göre bu, Atina ile Sparta arasında yaşananların bir örneğidir. Güçlü Atina Sparta'nın artan gücünden korktuğu için kendisine savaş açmıştı. Ancak Çin, her ne kadar daha büyük, daha geniş bir tuzağa hazırlanıyor olsa da bu tuzağa düşmemeye çalışıyor.

Biden yönetimi Çin ile ilişkileri üç şekilde özetliyor: rekabet, husumet ve iş birliği. Trump yönetimi ise daha büyük bir şeyden söz ediyor. Başkan Şi Cinping iş birliği arzusunu kullanıyor ancak pratikte “dünyayı yeniden oluşturmak, Batı değerlerini uluslararası kurumlardan kovmak ve doları tahtından indirmek” istiyor. Stanford Üniversitesi'nden ve “Çin'e Göre Dünya” kitabı yazarının Elizabeth Economy’nin söylediğine göre, Şi ayrıca, “Kuşak ve Yol, küresel büyüme, küresel güvenlik ve küresel medeniyet” programlarını gerçekleştirmek için uluslararası uzlaşma çağrısında bulunuyor. Bu ise kısaca, sadece çok kutuplu bir sistemden ibaret olmayan yeni bir dünya düzenidir.

Ancak ABD'de ve tabii ki Avrupa'da, Çin ile anlaşmayı savunanlar da az değil. G7 ve G20 arasında ABD ve Çin’den oluşan “G2” fikrini öne sürenler var. Nitekim tarihçi Adam Tur, “Çin'in tarihsel yükselişine uyum” çağrısında bulundu. Siyaset bilimci Graham Allison, “Asya'daki Çin etkisinin” kabul edilmesi çağrısında bulundu. Ancak olumsuz dalga da artıyor. Tufts Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü Michael Buckley, “hayati çıkarların çatıştığına ve iki ülkenin sistemlerinde bunun güçlü köklere sahip olduğuna, güç dengesinde büyük bir değişiklik olmadan düşmanlığın azaltılamayacağına, düşmanlığın iki tarafın birbirini yanlış anlamasından değil, birbirini iyi tanımasından kaynaklandığına” inanıyor. Dahası eski ulusal güvenlik danışman yardımcısı Matt Pottinger ve eski kongre üyesi Mike Gallagher Çin ile rekabeti yönetmeyi reddedip, Pekin ile çatışmacı bir söylem ve böylece “rekabeti kazanmayı” talep ediyorlar.

Şi’ye gelince Çin'in yükselişte, ABD'nin ise düşüşte olduğuna inanıyor. Çin Komünist Partisi'nin 2021 yılında yayınlanan “100 Yıllık Resmi Tarihçe”sinde şu ifadelere yer verildi: “Çin, dünya sahnesinde merkeze eskisinden daha yakın. Kendi doğuşuna hiçbir zaman bugün olduğundan daha yakın olmamıştı.”  Şi'nin istediği, Çin ile savaşın üzerinde çok fazla duman görmek isteyen ABD ile “dumansız bir savaş” kazanmaktır. Gerçek şu ki her zaman soğuk savaş zihniyetinden uzaklaşma çağrısında bulunan Çin, ABD’ye karşı bir soğuk savaş başlattı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre ABD'ye karşı koymak ve dünyadaki Amerikan hegemonyasını zayıflatmak için Rusya ile “sınırsız ortaklık” kurmayı tercih etti. Her ne kadar Çin, Kuşak ve Yol çerçevesinde yüzden fazla ülke ile anlaşmalar imzalamış olsa da Pew Vakfı'nın 2023 yılında tüm kıtalardan 24 ülkede yaptığı kamuoyu yoklaması, katılımcıların yüzde 22'sinin Çin'i tercih ettiğini, yüzde 60'ının ise ABD'ye olumlu baktığını ortaya koydu.

Oyun ikili bir oyun değil, üçlü bir oyun; Çin ve Rusya, ABD'ye karşı. Sıcak arena Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa, Gazze ve Lübnan savaşları nedeniyle de Ortadoğu ise ekonomik ve jeopolitik rekabetin soğuk arenası, Küresel Güney olarak adlandırılan bölgedir. Ama bu, Hindistan, Güney Afrika, Brezilya ve Endonezya gibi rolleri olan büyük ülkeleri içerdiğinden coğrafi olarak tamamen güneyli değil. Aynı zamanda İran, Türkiye ve İsrail gibi rolleri olan bölge ülkelerini de içeriyor.

Hiç kimse bir soğuk savaşı tamamen kazanamaz. İlk soğuk savaş bile bir ölü ve bir yaralı ile sona erdi. Zafer coşkusu ve “tarihin sonu” konuşmalarının ardından yaşanan olayların da doğruladığı gibi, ölen Sovyetler Birliği, yaralı ise ABD’deydi.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.