​ABD’ye karadan terör tehdidi gelmiyor

Meksika sınırında “duvar inşası” edilmesine yönelik gerekçeler, Lübnanlıların 1987’de Kanada sınırında kurduğu bir komployu hatırlatıyor.
Eski Ricford polis memuru Richard Goet (AP)
Meksika sınırında “duvar inşası” edilmesine yönelik gerekçeler, Lübnanlıların 1987’de Kanada sınırında kurduğu bir komployu hatırlatıyor. Eski Ricford polis memuru Richard Goet (AP)
TT

​ABD’ye karadan terör tehdidi gelmiyor

Meksika sınırında “duvar inşası” edilmesine yönelik gerekçeler, Lübnanlıların 1987’de Kanada sınırında kurduğu bir komployu hatırlatıyor.
Eski Ricford polis memuru Richard Goet (AP)
Meksika sınırında “duvar inşası” edilmesine yönelik gerekçeler, Lübnanlıların 1987’de Kanada sınırında kurduğu bir komployu hatırlatıyor. Eski Ricford polis memuru Richard Goet (AP)

ABD’nin Vermont eyaletindeki Richford kasabasındaki bir polis memuru, 1987 yılının Ekim ayında bir gece saat yaklaşık iki sularında, siyah bir torba taşıyan ve Kanada sınırındaki demiryolu hattı boyunca, sınırın güneyine yaklaşık bir mil uzaklıkta park edilmiş olan bir panelvana doğru yürüyen bir adam (Walid Nicolas Kabbani) görmüştü.
“Associated Press” (AP) haber ajansının haberine göre, daha sonra söz konusu kişinin Lübnanlı örgütle bağlantılı olduğu ortaya çıktı. Taşıdığı ve bir kanaldan çıkarılmış olan çantada ise kayakçıların taktığı bir maske ve gaz tüpünden yapılmış bir bomba bulundu.
Şu anda emekli bir polis memuru olan Richard Goet, olası bir saldırıyı önlemesi nedeniyle birçok madalya kazanması sonrasında şunları söyledi: “Bu, iki dakika sonra olsaydı, onlar arabaya binmiş olurlardı ve giderlerdi. Hiçbir şey bilmiyordum. Şansın beni bulduğuna inanıyorum.”
Bu tarihi mesele, Başkan Donald Trump’ın teröristlerin ABD’ye Meksika sınırı üzerinden sızdığını söyleyerek güney sınırında bir duvar inşa edilmesi gerektiğini savunduğu bir zamanda geliyor. Fakat gerçekler, radikallerin ABD kara sınırları yoluyla kuzey veya güneyden girdiği durumların oldukça nadir olduğunu gösteriyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın terörle ilgili raporları bile, Meksika sınırından ziyade Kanada sınırından endişe duyulması gerektiğini belirtiyor. 2017’de yayınlanan bir rapora göre Meksika’nın aksine, Kanada, El-Kaide, DAEŞ ve bunlara bağlı diğer grupların fikirlerine inanan radikal ya da şiddet yanlısı kişilere ev sahipliği yapıyor.
Associated Press’in raporuna göre, “Cato” Enstitüsü tarafından geçen ay yayınlanan bir çalışma, özel olarak sınıflandırmış ülkelerden 7 kişinin 1975-2017 yılları arasında Amerikan topraklarına yönelik terör komploları planlamaktan suçlu bulunduğunu gösterdi. Bunlardan 4’ü Kanada’dan yasadışı yollarla girmişti, ancak hiçbiri Meksika’dan girmemişti. Cato Enstitüsü’nün raporunda belirtilen süre zarfında, yani 42 yıl içinde, sadece Arnavut kökenli 3 Makedon terörist Meksika’dan yasadışı yollarla girmişti.  20’li yaşlarda olan söz konusu kişiler 1984’te aileleriyle birlikte gelmişlerdi ve 2007 yılında New Jersey’deki Fort Dix üssüne saldırı düzenlemeye yönelik bir komplonun önlenmesi sonrasında tutuklanmışlardı.
Associated Press’in aktardığına göre, söz konusu çalışmayı hazırlayanlardan Alex Naoraste şu açıklamalarda bulundu: “Bu, sınırı geçerek terörist olarak ABD’ye girmeye çalışan kişilerin ne kadar az olduğunu gösteriyor. (Çalışma), Meksika’nın bu şahısların (yani teröristlerin) girmeye çalışırken sıklıkla kullandıkları yol olmadığını ve terörün duvarın inşası için bir gerekçe olarak kullanılmasının en zayıf gerekçe olabileceğini gösteriyor.”
Gerçekte, terör niyetiyle ABD’ye gelen çoğu insan hava yoluyla geliyor. Bunlar, 11 Eylül saldırılarını gerçekleştiren 19 kişi ve 2013 Boston Maratonu’na üç kişinin ölmesine yol açan bombalı bir saldırı düzenleyen, ABD’ye aileleriyle birlikte turist vizesiyle giren ve daha sonra sığınma izni alan iki kardeş gibi, genellikle meşru ikamete sahip kişiler.
Kanada sınırında sınır yetkilileri, Aralık 1999’da Washington’daki Port Angeles ilçesinden ABD’ye girmeye çalışması sonrasında Ahmed Ressam’ı tutuklamıştı. Söz konusu kişi, arabasının bagajında patlayıcı maddeler saklıyordu. Daha sonra Ressam’ın Los Angeles Uluslararası Havalimanı’na “milenyum kopmlosu” adı verilen bir saldırı düzenlemeyi planladığı ortaya çıktı.
AP, terör uzmanı ve Toronto Üniversitesi Kanada Araştırmaları Programı Direktörü Emily Gilbert’in şu ifadelerini aktardı: “Kanıtlar, terörden bahsedersek, dikkatle düşünmek için ABD’nin güney sınırından ziyade kuzey sınırında gerçekten bir neden olduğunu gösteriyor.”
ABD-Kanada sınırı, 8 bin 900 km'den daha fazla, yani Meksika sınırının iki katı uzunluğunda ve birçok geçit ve demiryolunun yanı sıra geniş ve açık alanlara sahip. Richford’da, sınır zemindeki bazı sınır işaretleriyle birlikte, tarım alanlarından ve ormanlardan geçiyor. Teröristlerin Kanada sınırını geçmesiyle ilgili endişeler, iki ülke arasındaki sıkı işbirliğinin ve 11 Eylül saldırılarının ardından artan güvenlik önlemlerinin sonucunda azaldı.
Richford olayına geri dönersek, Walid Nicolas Kabbani 1987’de Kanada sınırında tutuklandı. Onu otomobilde bekleyen iki ortağı ise olaydan sonraki gün yerel bir otelde tutuklandı. ABD makamları, Lübnan kökenli Kanadalılar olan üç adamın 1982’de Lübnan Cumhurbaşkanı seçilen Beşir Cemil’e suikast düzenlemekten sorumlu bir grupla bağlantılı olduğunu söylediler.
Federal yetkililer, söz konusu üç adamın hedefini tespit edemedi. Üç tutuklu, 1990’larda patlayıcı maddeler bulundurma suçundan ve göçmenlikle ilgili ihlallerden mahkum edildi ve 90’lı yıllarda serbest bırakıldı. Richard Goet, Meksika sınırına yaklaşık 2 bin mil uzaklıkta 2 bin 300 kişilik bir sınır kasabası olan Richford’a polis şefi olarak atandığı zaman terörün aklına gelen son düşünce olduğunu belirtiyor ve Goet şöyle diyor: “Sınırlarımız için koruma önlemlerinin alınmasının nedenlerini anlıyorum, ancak bunun ne olduğunu bilmiyorum, zor bir konu.”



Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
TT

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)

Refik Huri

Ukrayna savaşı, bazen unutulmuş bir savaş gibi görünse de Gazze ve Lübnan’daki savaştan ve İran'ın başını çektiği tüm “direniş ekseninden” çok daha tehlikelidir. Burada Ortadoğu için yeni bir sahne ya da büyüklerin onayladığı bir bölgesel güvenlik sistemine götürecek beklentiler olmaksızın çok fazla gürültü, slogan ve yıkım var. Gazze, savaş bitmeden sona erdi ve kimse onu yönetmeye hazır değil. Önceki “statüko”nun geri gelmesi yönündeki bahisler arasında, herhangi bir siyasi sempati olmaksızın ya da herhangi bir ülke İsrail ile ilişkilerinin gidişatında herhangi bir değişikliğe gitmeden Lübnan neredeyse tamamen yerle bir oldu. Ama Ukrayna'da oyun daha büyük.

Bu, kıtalararası balistik füzelerle ve Rusya'nın nükleer tehdidinin eşiğinde yürütülen bir savaş. Avrupa'yı kontrol etme ve yeni bir çok taraflı dünya düzeni kurma konusunda belirleyici bir savaş. Hayati bir jeopolitik ve stratejik konum ile bağlantıyı sağlama veya koparma savaşı. Zira Başkan Carter döneminde Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Profesör Zbigniew Brzezinski'nin tekrarladığı gibi, “Ukrayna olmadan Rusya'nın imparatorluk olmaktan çıktığı” tarihsel bir gerçektir. Tıpkı Batı'nın, Moskova'nın bir imparatorluk olmasını engellemek için Ukrayna'yı Rusya'dan uzaklaştırmakta ısrar etmesi gibi, Başkan Putin de imparatorluğu kurmak için Ukrayna'yı geri almakta ısrar etti. Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel, başından beri bunu fark etmişti ve bunun nedenle anılarında Putin'i kızdırmamak için Ukrayna'nın NATO'ya katılımını ertelemeye çalıştığını söylüyor. Sovyetler Birliği ile Batı arasındaki Soğuk Savaş'ın sona ermesinden yıllar sonra, Rusya ile Batı arasında sıcak bir vekâlet savaşının yaşanması da bu nedenle kaçınılmaz.

ABD ile Çin arasında, Çin'in Tayvan'ı zorla ilhak etmeye karar vermesi durumunda daha da kızışabilecek soğuk savaşın kaçınılmazlığı da buradan kaynaklanıyor. Sahne her şeyi anlatıyor; ABD dünyanın zirvesinde endişeli ve gergin iken, Çin zirveye ulaştıktan sonra kendinden emin ve sakin. Rusya, korkutan ve korkan rolünde seferberlik halinde. NATO'nun kapısına kadar genişlemesinden korkuyor ve NATO'nun Ukrayna'yı kabul etmeyi düşünmesini engellemek için aceleyle savaşa girerek korkutuyor.

ABD, tüm uyarılara rağmen güçlünün yükselen güçten korkmasını simgeleyen “Thucydides” tuzağına düştü. Tarihçilere göre bu, Atina ile Sparta arasında yaşananların bir örneğidir. Güçlü Atina Sparta'nın artan gücünden korktuğu için kendisine savaş açmıştı. Ancak Çin, her ne kadar daha büyük, daha geniş bir tuzağa hazırlanıyor olsa da bu tuzağa düşmemeye çalışıyor.

Biden yönetimi Çin ile ilişkileri üç şekilde özetliyor: rekabet, husumet ve iş birliği. Trump yönetimi ise daha büyük bir şeyden söz ediyor. Başkan Şi Cinping iş birliği arzusunu kullanıyor ancak pratikte “dünyayı yeniden oluşturmak, Batı değerlerini uluslararası kurumlardan kovmak ve doları tahtından indirmek” istiyor. Stanford Üniversitesi'nden ve “Çin'e Göre Dünya” kitabı yazarının Elizabeth Economy’nin söylediğine göre, Şi ayrıca, “Kuşak ve Yol, küresel büyüme, küresel güvenlik ve küresel medeniyet” programlarını gerçekleştirmek için uluslararası uzlaşma çağrısında bulunuyor. Bu ise kısaca, sadece çok kutuplu bir sistemden ibaret olmayan yeni bir dünya düzenidir.

Ancak ABD'de ve tabii ki Avrupa'da, Çin ile anlaşmayı savunanlar da az değil. G7 ve G20 arasında ABD ve Çin’den oluşan “G2” fikrini öne sürenler var. Nitekim tarihçi Adam Tur, “Çin'in tarihsel yükselişine uyum” çağrısında bulundu. Siyaset bilimci Graham Allison, “Asya'daki Çin etkisinin” kabul edilmesi çağrısında bulundu. Ancak olumsuz dalga da artıyor. Tufts Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü Michael Buckley, “hayati çıkarların çatıştığına ve iki ülkenin sistemlerinde bunun güçlü köklere sahip olduğuna, güç dengesinde büyük bir değişiklik olmadan düşmanlığın azaltılamayacağına, düşmanlığın iki tarafın birbirini yanlış anlamasından değil, birbirini iyi tanımasından kaynaklandığına” inanıyor. Dahası eski ulusal güvenlik danışman yardımcısı Matt Pottinger ve eski kongre üyesi Mike Gallagher Çin ile rekabeti yönetmeyi reddedip, Pekin ile çatışmacı bir söylem ve böylece “rekabeti kazanmayı” talep ediyorlar.

Şi’ye gelince Çin'in yükselişte, ABD'nin ise düşüşte olduğuna inanıyor. Çin Komünist Partisi'nin 2021 yılında yayınlanan “100 Yıllık Resmi Tarihçe”sinde şu ifadelere yer verildi: “Çin, dünya sahnesinde merkeze eskisinden daha yakın. Kendi doğuşuna hiçbir zaman bugün olduğundan daha yakın olmamıştı.”  Şi'nin istediği, Çin ile savaşın üzerinde çok fazla duman görmek isteyen ABD ile “dumansız bir savaş” kazanmaktır. Gerçek şu ki her zaman soğuk savaş zihniyetinden uzaklaşma çağrısında bulunan Çin, ABD’ye karşı bir soğuk savaş başlattı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre ABD'ye karşı koymak ve dünyadaki Amerikan hegemonyasını zayıflatmak için Rusya ile “sınırsız ortaklık” kurmayı tercih etti. Her ne kadar Çin, Kuşak ve Yol çerçevesinde yüzden fazla ülke ile anlaşmalar imzalamış olsa da Pew Vakfı'nın 2023 yılında tüm kıtalardan 24 ülkede yaptığı kamuoyu yoklaması, katılımcıların yüzde 22'sinin Çin'i tercih ettiğini, yüzde 60'ının ise ABD'ye olumlu baktığını ortaya koydu.

Oyun ikili bir oyun değil, üçlü bir oyun; Çin ve Rusya, ABD'ye karşı. Sıcak arena Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa, Gazze ve Lübnan savaşları nedeniyle de Ortadoğu ise ekonomik ve jeopolitik rekabetin soğuk arenası, Küresel Güney olarak adlandırılan bölgedir. Ama bu, Hindistan, Güney Afrika, Brezilya ve Endonezya gibi rolleri olan büyük ülkeleri içerdiğinden coğrafi olarak tamamen güneyli değil. Aynı zamanda İran, Türkiye ve İsrail gibi rolleri olan bölge ülkelerini de içeriyor.

Hiç kimse bir soğuk savaşı tamamen kazanamaz. İlk soğuk savaş bile bir ölü ve bir yaralı ile sona erdi. Zafer coşkusu ve “tarihin sonu” konuşmalarının ardından yaşanan olayların da doğruladığı gibi, ölen Sovyetler Birliği, yaralı ise ABD’deydi.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.