İtalya'da ırkçılığa karşı protesto

İtalyanlar Milano'da ırkçılığa karşı protesto düzenledi (AFP)
İtalyanlar Milano'da ırkçılığa karşı protesto düzenledi (AFP)
TT

İtalya'da ırkçılığa karşı protesto

İtalyanlar Milano'da ırkçılığa karşı protesto düzenledi (AFP)
İtalyanlar Milano'da ırkçılığa karşı protesto düzenledi (AFP)

İtalya'nın Milano kentinde geçtiğimiz hafta sonu, Popülist Koalisyon hükümetinin geçen yazın başından beri aldığı kararları protesto etmek için çeyrek milyondan fazla insan sokağa çıktı. Gösteride ırkçılığa karşı sloganlar dikkati çekti.
Eski İtalyan Başbakanı Romano Prodi, İtalya'da partilerin, derneklerin veya sivil toplum kuruluşlarının böyle bir topluluğu bir araya getiremediğine dikkati çekerek, "İtalya böyle bir kalabalık görmedi. Bu insanlar, "Başka bir İtalya olduğunu ve hükümetin makul sınırların ötesine geçtiğinde vicdanların uyanarak halkın harekete geçtiğini ettiğini" ifade etti. Prodi, gösterinin boyutunun tüm beklentileri aştığını kaydetti.
Gösteride her yaştan katılımcının attığı slogan şuydu: "Irkçılık, bütün aptalların ortak paydasıdır." Protestoların hedefinde, göreve geldiğinden bu yana göçmenlere karşı bir dizi önlen alarak limanları Akdeniz'den gelen göçmen kurtarma ekiplerine kapatan İtalya Başbakan Yardımcısı ve yazın başında İçişleri Bakanlığı'nı devralan aşırı sağcı partinin lideri Matteo Salvini vardı. Salvini'nin bu adımları, Avrupa Komisyonu ile ve bazı Avrupalı müttefikleri ile daha önce benzeri görülmemiş krizleri de beraberinde getirdi.
Salvini'nin gösteriye tepkisi gecikmedi. "Duruşum değişmeyecek" diyen Salvini, son anketlere göre partisinin popülaritesini ilk sırada olduğunu savunarak, başarılı adayların oyların yüzde 30'undan fazlasını kazanacağını iddia etti. Salvini, önümüzdeki Mayıs ayının sonlarında yapılacak olan Avrupa seçimlerinde 40 yıldır hakimiyetini sürdüren aşırı sağın merkezinde yer alacaklarını söyledi.
Kuzey İtalya'nın merkezi Milano'da düzenlenen gösteri tüm kente yayılırken, haftalık L'Espresso dergisi, Salvini'nin ülkenin iç politika arenasında dayandığı temelleri baltalayacak ve Salvini'nin Avrupa projesini çökertecek bir dosya hazırladı.
Derginin kaynağını açıklamadığı dosyasında, Salvini'nin liderlik ettiği partinin son seçim kampanyasından bu yana Rusya tarafından finanse edildiği ortaya atıldı. Salvini'nin bir yıldan az bir sürede 4 kez Rusya'ya gittiğini, geçen yılın başından bu yana ise Kremlin'e yakın yetkililer sürekli temas halinde olduğunu aktaran dergi, en az 2 defa da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüştüğünü kaydetti.
Dosyaya göre, iki taraf arasında 18 Ekim'de kapsamlı bir toplantı düzenlendi. Rusya'nın başkentinde yapılan görüşmeye, Salvini ve 2 danışmanı ile Rusya lideri Putin'in yakınındaki yetkililer ve iş adamları katıldı. Görüşmede, Kremlin'in Fransa'daki Ulusal Cephe, Macaristan, Polonya ve Avusturya'daki iktidar partilerine karşı sağcı partileri finanse ettiği gibi Salvini'nin partisine de fon sağlayacağı konusunda anlaşma sağlandı.
Dergi, Salvini'nin danışmanı ve eski sözcüsü Gianluca Savoini'nin şöyle dediğini aktardı: "Rusya'ya yakın olmayan bir Yeni Avrupa düşünülemez. Brüksel ve Washington'dan bize dayatılan kararlara uymak zorunda değiliz.
Avrupa’yı Avusturya, Almanya, İsveç, Fransa’daki Marin-Le Pen ve Macaristan’daki Victor Urban gibi müttefiklerimizle birlikte değiştirmek istiyoruz."
İki tarafın Salvini'nin partisini finanse etmek için imzaladığı anlaşma ise meşru bir ticari anlaşma üzerinden yapıldı. Rus petrol şirketi Rosneft ile İtalyan petrol şirketi Eni arasında Rus ham petrolünün ihracatı için %4'lük piyasa fiyatının düşürülmesini içeren ticari bir sözleşme imzalandı.
Öte yandan, İtalyan ve Rus tarafı haberde yer alan bilgileri reddetti. Salvini ise konuyla ilgili ilk yorumunda, "Bu toplantılarla ilgili bir bilgim yok" diye konuştu. 
Şarkul Avsat, pazar sabahı meslektaşı Stefano Virgini ile birlikte araştırma-haberi yazan gazeteci Giovanni Teziane ile temasa geçti. Teziane, kendisinin ve meslektaşının elinde çok sayıda fotoğraf olduğunu ifade ederek, İtalyan ve Rus tarafının Moskova'daki tüm toplantılarının geçen ayın ortasına kadar gerçekleştiğini doğruladı. Teziane, toplantılara ilişkin ses kayıtlarının da ellerinde olduğunu duyurdu.
Bu bilgilerin, İtalya iç politikasında, İtalya ve Fransa arasındaki "yüksek hızlı tren tüneli" anlaşma taslağı üzerindeki fikir ayrılıklarının baş gösterdiği bir dönemde ortaya çıkması dikkati çekti. Salvini'nin partisi ve Beş Yıldız Partisi, bu konuda ortak bir paydada buluşamadı. Söz konusu dosyanın, bu yılın başından beri büyüme oranının üçüncü kez beklentilerin altında gerçekleştiği İtalyan ekonomisinin kötüye gittiği sırada ortaya çıkması dikkati çeken bir diğer unsur.



4 soruda Los Angeles yangınlarının arkasındaki Santa Ana rüzgarları

7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
TT

4 soruda Los Angeles yangınlarının arkasındaki Santa Ana rüzgarları

7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)

ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Los Angeles'ı kasıp kavurmaya devam eden orman yangınlarını kontrol altına alma çabaları sürüyor.

5 ayrı yangında hayatını kaybedenlerin sayısı dün akşam (9 Ocak) itibarıyla 10'a yükseldi. En az 180 bin kişi tahliye edilirken, neredeyse 10 bin yapının küle döndüğü aktarılıyor.

Salı günü patlak veren en büyük iki yangın Palisades ve Eaton yangınları halihazırda 13 bin 750 hektardan fazla alanı yok ederek Los Angeles tarihindeki en yıkıcı yangınlar olarak kayıtlara geçti.

CBS'in haberine göre halihazırda Palisades yangını yüzde 6 ve Eaton yangını yüzde 0 oranında kontrol altına alındı.

En büyük yangınların nasıl ortaya çıktığı araştırılmaya devam ederken, uzmanlar Santa Ana rüzgarlarının yangını körüklediğini söylüyor. 

1) Santa Ana rüzgarları nasıl oluşuyor?

Genellikle sonbahar aylarından ocağa kadar görülen Santa Ana rüzgarları, dağlardan Güney Kaliforniya kıyılarına doğru kuru ve güçlü bir şekilde esiyor.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'ndan yangın ekolojisti Jon Keeley; Nevada, Utah, Kaliforniya ve diğer eyaletlerin bazı bölümlerine yayılan Büyük Havza'da yüksek basınç, kıyıların açıklarındaysa alçak basınç olduğunda bu rüzgarların meydana geldiğini söylüyor.

Hava kütleleri yüksek basınçtan alçak basınca doğru hareket ediyor ve basınç farkıyla birlikte rüzgarların şiddeti de artıyor.

Kaliforniya Üniversitesi Los Angeles kampüsündeki Çevre ve Sürdürülebilirlik Enstitüsü Direktörü Alex Hall, Büyük Havza'daki çöl ortamında ortaya çıktığı için Santa Ana rüzgarlarının son derecede kuru olduğunu ifade ediyor. 

Yine aynı nedenle rüzgarlar soğuk başlasa da dağ yamacından aşağı inerken sıkıştığı için genellikle ısınıyor. Hall bu durumun, bisiklet lastiklerine hava verince ısınmasıyla aynı sebepten kaynaklandığını belirtiyor.

Keeley, Conversation için kaleme aldığı yazıda kanyonların da rüzgarları yönlendirdiğini söyleyerek ekliyor: 

Eskiden Altadena bölgesinde yaşardım ve Santa Ana rüzgarları sırasında yaşadığımız yerde hiç rüzgar yokken birkaç blok ötede rüzgarın epey güçlü estiği günler olurdu.

Bu güçlü, kuru rüzgarlar genellikle saatte 40 ila 60 kilometre hıza ulaşırken, önceki günlerde saatte 120 kilometreyi aştıkları bildirilmişti.

2) Neden bu sefer şiddetli yangınlar patlak verdi?

Los Angeles'ta salı gününden beri devam eden yangınların bu seviyeye ulaşmasında, Santa Ana rüzgarlarının yanı sıra düşük nem oranı ve kuruyan bitki örtüsü de kritik bir rol oynuyor.

Keeley normalde Güney Kaliforniya'daki yağmurların, bitkilerin nemli kalıp yanmamasını sağladığını belirtiyor.

Ancak bölgenin bu yıl çok kuru kalması, güçlü rüzgarların bitkileri kolayca yangına katarak durumun şiddetini artırmasına yol açıyor.

Ekolojist bu şartlarda bölge halkını tahliye etmenin de epey zorlaştığını ekliyor.

Ayrıca Washington Post'un aktardığı üzere 2023 sonbaharıyla 2024 ilkbaharı arasındaki aşırı yağışlar bitki örtüsünün genişlemesine neden olarak yangınlara yakıt sağladı.

3) İklim krizi Santa Ana rüzgarlarını nasıl etkiliyor?

Uzmanlar hava sıcaklıklarının artmasının, daha büyük yangınlara zemin hazırladığını ifade ediyor.  

İklim krizinin etkisiyle Kaliforniya'nın daha az yağış alması da rüzgarların daha kuru olmasına yol açıyor ve ortamı orman yangınlarına daha uygun hale getiriyor.

Ancak Hall, çölün okyanustan daha fazla ısınması durumunda ikisi arasındaki basınç farkının zalacağını ifade ediyor. Bu durumunda Santa Ana rüzgarlarının şiddetinin azalması bekleniyor.

Hall "Bu rüzgarları basınç farkı harekete geçiriyor" diye açıklıyor. 

Bu nedenle iklim krizinin bu rüzgarlar üzerindeki etkisine dair henüz fikir birliği sağlandığı söylenemez.

Keeley de Kaliforniya'da artık daha şiddetli orman yangınları görülmesinin, iklim ve rüzgarlardaki değişimlerin yanı sıra nüfus artışından da kaynaklandığını belirtiyor.

Yerleşim alanının ormanlara yaklaşmasıyla birlikte elektrik şebekeleri de bu bölgelere kadar uzanıyor. 

Keeley bunun yangınlara zemin hazırlayabileceğini söyleyerek ekliyor: 

Aşırı hava koşullarında, elektrik iletim hatlarının düşme veya ağaç dallarına çarparak yangın çıkarma riski daha yüksek.

2021 tarihli bir araştırmada, son 10 yılda Santa Ana rüzgarları sonucu çıkan yangınlarda elektrik hattı arızalarının başlıca kaynak olduğu tespit edilmişti.

4) Yangın neden okyanus suyuyla söndürülmüyor?

Los Angeles yangınları kontrol altına alınmaya çalışılırken bazı itfaiye depolarında su kalmaması en büyük zorluklardan birini yaratıyor.

KTLA 5 News'un akardığı üzere çarşamba günü bazı itfaiyecilerin Büyük Okyanus'tan su aldığı görüldü.

Sosyal medya kullanıcıları da okyanus suyunun kullanılmasını söylerken, uzmanlar durumun daha karmaşık olduğunu belirtiyor.

Technology.org'a göre, tuzlu su yangın söndürmek için kullanılabilir ancak itfaiye ekipmanına zarar verme ihtimali var.

Ayrıca okyanus suyu, yüksek miktarda tuz içermesi nedeniyle ekosistemlere uzun süreli zarar verme ve bu bölgelerin yıllarca çorak kalmasına yol açma potansiyeline sahip.

Bu nedenle tuzlu suyun yangın söndürmede kullanılması için arıtılması gerekiyor. Ancak bu da verimsiz ve pahalı olduğu gerekçesiyle çevrecilerin önermediği bir yöntem.

Independent Türkçe, Conversation, New York Times, Washington Post, Reuters, CBS, KTLA 5 News, USA Today, Technology.org, Science Advances