Ruhani: Irak, bölge ülkelerinin yakınlaşması rolünü üstlenecek potansiyele sahip

Ruhani: Irak, bölge ülkelerinin yakınlaşması rolünü üstlenecek potansiyele sahip
TT

Ruhani: Irak, bölge ülkelerinin yakınlaşması rolünü üstlenecek potansiyele sahip

Ruhani: Irak, bölge ülkelerinin yakınlaşması rolünü üstlenecek potansiyele sahip

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Bağdat ziyaretinde, Irak’ın bölge ülkelerinin yakınlaşması rolünü üstlenecek potansiyele sahip olduğunu söyledi.
Ruhani, Pazartesi Bağdat Havalimanı’na indikten sonra resmi protokol ve karşılama törenine geçmeden Irak’ın Kazımiye şehrindeki İmam Kazım türbesini ziyaret etti.
İran Cumhurbaşkanı Ruhani daha sonra Iraklı mevkidaşı Berhem Salih tarafından Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda resmi törenle karşılandı.
Irak Cumhurbaşkanı Salih, ikili görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında, Irak’ın bölgede ve uluslararası alanda yaşanan çatışmalarda tarafsız bir konumda olduğunu vurguladı. Salih ayrıca DEAŞ'la mücadelede Irak'a desteğinden dolayı İran'a teşekkür etti.
“Irak bölge ülkeleriyle işbirliği yapmakta kararlı”
Salih, “DEAŞ'a karşı kazanılan zafer henüz tamamlanmadı. Bunun gerçekleşmesinde bölge ülkelerinin iş birliği gerekli” diyerek, Irak’ın bölge ülkeleriyle daha fazla iş birliği yapmakta kararlı olduğunu ifade etti.
Bağdat’ın bölge ülkeleri için buluşma noktasını temsil ettiğini belirten Salih, “Irak'ın bölgesel ve uluslararası hesaplaşma alanı olmasını istemiyoruz. Bölge ülkeleri Irak'ın istikrarının önemi ve bunun desteklenmesinin gerekliliğini idrak ediyor. Bundan dolayı da ümitvarım. İran ile iki halkın yararına olacak önemli anlaşmalar yapmayı temenni ediyoruz” diye konuştu.
Irak Cumhurbaşkanlığı Ofisinden yapılan yazılı açıklamada, Ruhani ve Salih arasında gerçekleşen ikili görüşmede, bölgede ve uluslararası alanda yaşanan son gelişmelerin ve DEAŞ terör çetelerine karşı mücadelenin ele alındığı bildirildi.
Ruhani de basın toplantısında yaptığı açıklamada, Irak’ın bölge ülkelerinin yakınlaşması rolünü üstlenecek potansiyele sahip olduğunu söyledi.
Irak Cumhurbaşkanı Salih ile verimli bir görüşme gerçekleştirdiğini belirten Ruhani, “Irak ile olan ilişkilerimizden vazgeçmeyeceğiz ve bu ilişkileri daha fazla geliştirmek istiyoruz. İki ülke arasındaki ortak işbirliği geniş bir yelpazeyi kapsamakta” dedi.
İran’ın DEAŞ’la mücadelesinde Irak’a verdiği desteğe değinen Ruhani, ülkesinin terörle mücadelede Irak ordusu ve halkının yanında durmaktan memnuniyet duyduğunu kaydetti.
İran Cumhurbaşkanı Ruhani, “Irak, bölgede önemli bir ülke. Irak'ın güvenliği bölgenin güvenliği ve istikrarı demek. Irak'ın yanında durmamız başka ülkeleri karşımıza aldığımız anlamına gelmiyor. Irak'ın güvenliği, istikrarı ve demokrasisi bizim için önemlidir. Irak, bölge ülkelerinin yakınlaşması rolünü üstlenecek potansiyele sahip” açıklamasında bulundu.
Ruhani, Iraklı mevkidaşı Salih ile yaptığı görüşme sonrasında gazetecilere yaptığı açıklamada, “Ticaret ve yatırım dahil tüm alanlarda işbirliği için elverişli koşullara sahibiz” dedi.
İran ekonomik yaptırımları Irak üzerinden aşmaya çalışacak
Reuters’in haberine göre, Ruhani’ye eşlik eden heyetteki İranlı bir yetkili, ABD’nin İran’a yönelik ekonomik yaptırımları delmek için Irak’ın bir başka kanal olduğunu ve söz konusu ziyaretin İran ekonomisine fırsatlar sağlayacağını söyledi.
Öte yandan İranlı yetkililerin, Ruhani’nin Bağdat temasları kapsamında Iraklı Şiilerin en büyük dini otoritesi kabul edilen Ayetullah Ali es-Sistani ile görüşeceği yönündeki açıklamasına, Sistani’nin ofisi tarafından resmi olarak henüz doğrulanmış değil.
Ruhani, Cumhurbaşkanı olarak 2013’ten bu yana Irak'a ilk ziyaretini gerçekleştiriyor.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe