1,5 kilometre derinlikte görebilen balıklar bulundu

Fotoğraf: Gümüş spinyfin balığı (Alexandra Viertler - Basel Üniversitesi)
Fotoğraf: Gümüş spinyfin balığı (Alexandra Viertler - Basel Üniversitesi)
TT

1,5 kilometre derinlikte görebilen balıklar bulundu

Fotoğraf: Gümüş spinyfin balığı (Alexandra Viertler - Basel Üniversitesi)
Fotoğraf: Gümüş spinyfin balığı (Alexandra Viertler - Basel Üniversitesi)

Bilim insanları, okyanusun derinliklerinde yaşayan balıkların, karanlıkta dolaşabilmelerini sağlayan olağanüstü bir görüş yeteneği geliştirdiğini keşfetti.
Yüzeyin yaklaşık 1,5 km altında yaşayan bu yaratıklar, neredeyse tamamen karanlıkta bile renkleri görebiliyor.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre bu canlıların ışık yayan organizmaların sinyallerini (biyolüminesans) tespit etmelerini sağlayan özel genlere sahip olduğu biliniyor.
Science adlı akademik yayında yer verilen çalışmaya katılan Queensland Üniversitesi'nden Dr. Fanny de Busseroll, "Derinlikler tek renklidir ve burada çoğu balık sadece mavi ışığı algılar. İşte bu noktada olağanüstü istisnalar keşfettik” dedi.
Bu bağlamda, Basel Üniversitesi'nden Profesör Walter Salzburger başkanlığında 100'den fazla balık genomu analiz edildi.
Bunun sonucunda, söz konusu balıklarda bulunan rodopsin adındaki genin gelişerek, olağanüstü görüş yeteneği sağladığı keşfedildi.
Gün ışığı ile mümkün oluyor
Retinadaki koni hücrelerinde bulunan fotopigmentler, omurgalıların renkleri ayırt etmesini sağlıyor. Her fotopigment belli bir dalga boyuna tepki veriyor. Bu dalga boyları insanlarda kırmızı, yeşil ve mavi.
Bununla birlikte, renklerin görülebilmesi, yalnızca gün ışığıyla mümkün oluyor.
Omurgalılar, karaklıkta ışık partiküllerini tek bir rodopsin türünü içeren hücrelerle algılıyor. Bu nedenle, neredeyse tüm omurgalıların geceleri renk körü olduğu biliniyor.
Rodopsin proteinleri üzerinde fonksiyonel deneyler yapan zoologlar, bu balıkların fazladan rodopsin genine sahip olduğunu tespit etti.
38'den fazla rodopsin geni sayesinde en iyi görüşe sahip olan gümüş spinyfin balığı, karanlık sularda muhtemelen bir çok rengi görebiliyor.
Aynı zamanda bu genler, söz konusu balıkların biyolüminesansla üretilen ışığın dalga boyu aralığını algılayabilmesini sağlıyor. Bu nedenle, hayatta kalmak için bir “silah” olarak evrimleştiği düşünülüyor.
Queensland Üniversitesi'nden Dr. Fabio Cortes konuyla ilgili şu açıklamalarda bulundu:
"Karanlık sularda, biyolüminesansla üretilen birçok renk var. Ve orada hayatta kalmak istiyorsanız, gördüğünüz rengin potansiyel avcı mı potansiyel av mı olduğuna hızlıca karar vermeniz gerekir."



NASA'dan insanları parçalayabilecek "zombi yıldız"a yakın takip

NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu, inanılmaz derecede güçlü bir manyetik alana sahip ölü bir yıldız olan Magnetar SGR 0501+4516'yı, Samanyolu'ndan geçerken izliyor (ESA/NASA)
NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu, inanılmaz derecede güçlü bir manyetik alana sahip ölü bir yıldız olan Magnetar SGR 0501+4516'yı, Samanyolu'ndan geçerken izliyor (ESA/NASA)
TT

NASA'dan insanları parçalayabilecek "zombi yıldız"a yakın takip

NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu, inanılmaz derecede güçlü bir manyetik alana sahip ölü bir yıldız olan Magnetar SGR 0501+4516'yı, Samanyolu'ndan geçerken izliyor (ESA/NASA)
NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu, inanılmaz derecede güçlü bir manyetik alana sahip ölü bir yıldız olan Magnetar SGR 0501+4516'yı, Samanyolu'ndan geçerken izliyor (ESA/NASA)

Anthony Cuthbertson Teknoloji Editör Yardımcısı @ADCuthbertson 

NASA, saatte 177 bin kilometreden daha hızlı bir şekilde galaksimizde ilerleyen, yıkıcı etkiler yaratma potansiyeline sahip bir "zombi yıldız"ı takip ediyor.

Son derece yoğun cisim, Samanyolu'nda bilinen 30 magnetarda biri. Magnetarlar, tamamen nötronlardan oluşan ölü yıldız kalıntılarını ifade ediyor.

Sadece 20 kilometre çapa sahip Magnetar SGR 0501+4516'nın Güneş'ten daha fazla kütlesi var ve manyetik alanı, Dünya'nın manyetosferinden yaklaşık 1 trilyon kat daha güçlü.

Magnetar, Hubble Uzay Teleskobu'nu kullanan araştırmacılar tarafından keşfedildi ve NASA bu "kaçak" cismi, "çizgi roman kahramanlarının süper güçlerine sahip" diye tanımlıyor.

NASA'nın Hubble Misyonu ekibi keşfi detaylandırdıkları blog yazısında, magnetarın evrenin bilinmeyen bir bölümünden geldiğini ancak evrenin en büyük gizemlerinden bazılarına ışık tutabileceğini belirtiyor.

Ekip, "Bir kişi magnetarın 600 mil (yaklaşık bin kilometre) yakınına gelse gökcismi, vücuttaki her atomu parçalayan, bilimkurgu filmlerinin meşhur ölüm ışınına dönüşür" diye yazıyor.

Bu kaçak magnetar, Samanyolu Galaksisi'ndeki örnekler arasında, başlangıçta tahmin edildiği gibi süpernova patlamasıyla oluşmama ihtimali en yüksek magnetar adayı. O kadar tuhaf ki hızlı radyo patlamaları diye bilinen olayların ardındaki mekanizmaya dair ipuçları bile sunabilir.

Görsel kaldırıldı.Magnetar adı verilen ultra güçlü manyetik alana sahip bir nötron yıldızının radyo dalgaları (kırmızı) yaymasının, bir sanatçı tarafından tasviri. Magnetarlar, hızlı radyo patlamalarını yaratan başlıca adaylar arasında yer alıyor (Bill Saxton/NRAO/AUI/NSF)


Gökbilimciler daha önce Magnetar SGR 0501+4516'nın komşu bir süpernovanın çekirdeğinin çökmesiyle oluştuğunu düşünüyordu ancak yeni gözlemler doğum yeri hakkında şüpheler uyandırdı.

Bu keşif magnetarın ya 20 bin diye bildirilen yaşından çok daha yaşlı olduğu ya da iki nötron yıldızının birleşmesiyle oluştuğu anlamına geliyor.

Keşfi yapan ekibe liderlik eden Ashley Chrimes, "Magnetarlar, tamamen nötronlardan oluşan nötron yıldızlarıdır (yıldızların ölü kalıntıları)" diyor.

Magnetarları benzersiz kılan şey, Dünya'daki en güçlü mıknatıslardan milyarlarca kat daha güçlü olan aşırı kuvvetli manyetik alanları.

İspanya'nın Barselona kentindeki Uzay Bilimleri Enstitüsü'nden Nanda Rea ise şöyle ekliyor:

Magnetarların doğum oranları ve oluşum senaryoları, yüksek enerji astrofiziğinde en acil sorular arasında yer alıyor. Bunların, gama ışını patlamaları, son derece parlak süpernovalar ve hızlı radyo patlamaları gibi evrenin en güçlü geçici olaylarının çoğu üzerinde etkisi var.

Araştırma ekibi, magnetarın Samanyolu'ndaki güzergahını ve kökenini daha iyi anlamak için gözlemlerine devam edecek.


 Independent Türkçe, independent.co.uk/space