Celalabad’da patlama; 4 ölü, 20 yaralı

Herat’ta bir askeri akademi önünde tetikte duran bir Afgan asker (AFP)
Herat’ta bir askeri akademi önünde tetikte duran bir Afgan asker (AFP)
TT

Celalabad’da patlama; 4 ölü, 20 yaralı

Herat’ta bir askeri akademi önünde tetikte duran bir Afgan asker (AFP)
Herat’ta bir askeri akademi önünde tetikte duran bir Afgan asker (AFP)

Afganistan’da yayın yapan Pajhwok Haber Ajansı’nın yetkililerden aktardığına göre, Afganistan’ın doğusundaki Nangarhar vilayetinin yönetim şehri olan Celalabad’da ardarda 4 patlama gerçekleşti. Patlamalar sırasında en az 4 kişi öldü, 16 kişi de yaralandı. Nangarhar vali sözcüsü Ataullah Hokyani, patlamaların Celalabad’ın Talaşi meydanında gerçekleştiğini belirtirken, bölgeye yerleştirilen el yapımı patlayıcılardan kaynaklandığını ifade etti. Henüz herhangi bir grup, saldırıların sorumluluğunu üstlenmedi. Ataullah Hokyani, gazetecilere yaptığı yazılı açıklamada, “Nangarhar vilayetinin yönetim şehrinde bir polis aracı yakınlarında art arda patlamalar meydana geldi” diyerek, patlamanın el yapımı bombadan kaynaklandığını söyledi. Hokyani, geçici rakamların 4 kişinin öldüğünü ve 20 kişinin de yaralandığını gösterdiğini belirtti.
Şu ana kadar Afganistan’da herhangi bir grup, saldırıların sorumluluğunu üstlenmedi. Ancak DEAŞ ve Taliban, ülkenin doğusunda aktif bir konumda. Mart ayının ortalarından bu yana şehirde düzenlenen intihar eylemlerinde en az 16 sivil yaşamını yitirdi. Taliban saldırılarla herhangi bir bağlantısının olmadığını açıklamıştı.
Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani, birçok defa Ramazan ayında ateşkes yapma çağrısında bulundu, ancak ülkede çatışmalar hala devam ediyor.
Öte yandan Birleşmiş Milletler’in (BM) Afganistan misyonu, geçen pazartesi günü yaptığı açıklamada, Afganistan’ın batısında uyuşturucu üretimi için kullanıldığı belirtilen tesislere yönelik ABD baskınları sırasında ölen siviller hususundaki bilgilerin araştırıldığını açıkladı.
İddialar, bu ayın başlarında Farah ve Nemruz vilayetlerinde gerçekleştirilen baskınlara dikkati çekti. Öyle ki eroin ve diğer uyuşturucu maddelerini imal etmek üzere kullanılan onlarca binanın imha edildiği belirtiliyor.
Afganistan İçişleri Bakanlığı sözcüsü Nusret Rahimi’nin yaptığı açıklamaya göre, Farah vilayetindeki operasyonlar sırasında Taliban’a mensup 150 militan öldü, 40 militan da yaralandı. Ancak Taliban, uyuşturucu üretmek üzere söz konusu tesislerin kullanıldığı iddialarını reddederek, yaklaşık 100 sivilin öldürüldüğünü savundu. BM Afganistan'a Yardım Misyonu (UNAMA) da yayınladığı bir bildiride, “Farah ve Nemruz vilayetlerinde uluslararası güçlerin uyuşturucu üretiminde kullanıldığına inandığı tesislere karşı başlattığı saldırılarda yaşanan sivil kayıplara ilişkin iddialar soruşturuluyor” ifadelerine yer verildi.
Misyon, mevziilere erişimin zor olduğunu ve bazı zorlukların zarar gören sivillerin soruşturulmasını engellediğini ifade etti. ABD liderliğindeki NATO ise açıklama yapmaktan kaçındı. UNAMA, geçen ay yayınladığı bir raporda, “ABD ve Afganistan güçlerinin önderlik ettiği operasyonlardan kaynaklanan sivil ölümlerin oranı, ilk kez sivillerin Taliban ve isyancı grupların saldırılarında ölen sivillerin oranını aştı” denildi. UNAMA ayrıca, Taliban’ı da Ramazan ayında Afganistan’da şiddet eylemlerini tırmandırmakla suçladı.
Ramazan ayının başlamasına rağmen Afganistan’daki şiddet eylemleri devam ediyor. Aynı şekilde ABD ve Taliban arasında onlarca yıldır devam eden çalışmaları sonlandırmak amacıyla gerçekleşen görüşmeler de sürüyor. Taliban hareketi, 8 Mayıs’ta Kabil’deki ABD merkezli bir sivil toplum kuruluşunu hedef alan saldırının sorumluluğunu kabul etti. Saldırıda siviller ve Afgan güvenlik güçleri arasından 9 kişi hayatını kaybetmişti. UNAMA Temsilcisi Tadamichi Yamamoto, “Sivillere yönelik kasıtlı ve ayrım gözetmeyen saldırıların geçerli bir nedeni olmaz” açıklamasında bulundu. Yamamoto, “Sivillerin yaşamlarını iyileştirmek için mücadele eden bir kalkınma ajansına karşı aşırı ve kasıtlı bir şiddet eylemi, oldukça çirkin bir harekettir” ifadelerini kullandı. Taliban tarafından Ramazan ayı öncesi yapılan bir başka saldırıda da 13 kişi ölmüş ve onlarca kişi de yaralanmıştı. Bir intihar eylemcisi, Afganistan’ın kuzeyindeki Bağlan vilayetinin Puli Humri şehrinde bir polis karakoluna saldırmıştı.



Kolombiya Devlet Başkanı, Washington'ın Venezuela'da bir "kokain fabrikasını" bombaladığını doğruladı

Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro (AFP)
Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro (AFP)
TT

Kolombiya Devlet Başkanı, Washington'ın Venezuela'da bir "kokain fabrikasını" bombaladığını doğruladı

Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro (AFP)
Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro (AFP)

Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro, ABD'nin Venezuela'nın batısındaki Maracaibo liman kentinde bir kokain fabrikasını bombaladığını iddia etti.

Başkan Donald Trump'ın Venezuela kıyılarına ilk kara saldırısını duyurmasının ardından X platformunda şunları yazdı (yerini belirtmeden): "Trump'ın Maracaibo'da bir fabrikayı bombaladığını biliyoruz ve orada kokain yapmak için koka macunu karıştırıldığından korkuyoruz."


Ukrayna: Rusya'nın Odessa'ya düzenlediği İHA saldırısında çocuklar ve siviller yaralandı

Odessa bölgesindeki liman altyapısını hedef alan Rus hava saldırısının ardından olay yerinde çalışan Ukraynalı kurtarma ekiplerine ait arşivim (EPA)
Odessa bölgesindeki liman altyapısını hedef alan Rus hava saldırısının ardından olay yerinde çalışan Ukraynalı kurtarma ekiplerine ait arşivim (EPA)
TT

Ukrayna: Rusya'nın Odessa'ya düzenlediği İHA saldırısında çocuklar ve siviller yaralandı

Odessa bölgesindeki liman altyapısını hedef alan Rus hava saldırısının ardından olay yerinde çalışan Ukraynalı kurtarma ekiplerine ait arşivim (EPA)
Odessa bölgesindeki liman altyapısını hedef alan Rus hava saldırısının ardından olay yerinde çalışan Ukraynalı kurtarma ekiplerine ait arşivim (EPA)

Ukrayna yetkilileri bu sabah erken saatlerde, Rusya'nın Odessa liman kentine gece saatlerinde düzenlediği insansız hava aracı (İHA) saldırısında çocukların yaralandığını bildirdi.

Askeri idare başkanı Serhiy Lysak, büyük ölçekli İHA saldırısının çok katlı iki konut binasını vurduğunu söyledi.

Lysak, saldırıda en az dört kişinin yaralandığını, bunların arasında yedi ay ile sekiz yaşları arasında üç çocuğun da bulunduğunu belirtti.

Lysak, saldırının ardından Telegram'da "Bu, Rusya'nın sivilleri hedef aldığının bir başka kanıtıdır" diye yazdı.

Ukrayna Hava Kuvvetleri, şehir yakınlarında İHA’ların yaklaştığı konusunda uyarıda bulundu ve tehdit nedeniyle hava saldırısı uyarıları yayınlandı.

Vali Oleh Kiper, Telegram üzerinden yaptığı bir paylaşımda, halka sakin kalmaları çağrısında bulundu. Ayrıca, bir lojistik şirketinin deposunda yangın çıktığını ve düşen molozların şehirdeki araçları tutuşturduğunu belirtti.


Dünyada ilk kez bir böcek türüne yasal hak tanındı

Yerli halklar, Meliponini arılarının kendilerine gıda ve ilaç sağladığını söylüyor (Wikimedia Commons)
Yerli halklar, Meliponini arılarının kendilerine gıda ve ilaç sağladığını söylüyor (Wikimedia Commons)
TT

Dünyada ilk kez bir böcek türüne yasal hak tanındı

Yerli halklar, Meliponini arılarının kendilerine gıda ve ilaç sağladığını söylüyor (Wikimedia Commons)
Yerli halklar, Meliponini arılarının kendilerine gıda ve ilaç sağladığını söylüyor (Wikimedia Commons)

Dünyada ilk kez bir böcek türüne yasal haklar tanındı. Peru'da yaşayan bir arı grubunu kapsayan gelişme, koruma çalışmalarında önemli bir adıma işaret ediyor.

Amazon Ormanları'nda yaşayan Meliponini arı sınıfı, bal arısı (Apis mellifera) kuzenlerinden farklı olarak iğne taşımaz. 

Peru'nun yerli halkları tarafından Kolomb öncesi dönemden beri yetiştirilen bu arılar, yağmur ormanlarında polen taşıyıcı rolü üstlenerek biyoçeşitliliği ve ekosistemi korumada kilit rol oynuyor. 

Grubun bilinen 500 türünün yaklaşık yarısı Amazon'da yaşıyor ve kakao, kahve ve avokado gibi bitkileri de içeren floranın yüzde 80'inden fazlasının tozlaşmasında rol oynuyor.

Ancak Meliponini arıları iklim krizi, ormansızlaşma, pestisit kullanımı ve  diğer arı türleriyle rekabet yüzünden ciddi bir yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. 

Peru'nun iki belediyesinde kabul edilen yasalar artık bu böceklerin sağlıklı ekosistemlerde yaşama, üreme ve gelişme haklarını garanti altına alıyor.

Bu iğnesiz arıların yasal haklar elde etmesi, kimyasal biyolog Rosa Vásquez Espinoza'nın yerli halklarla birlikte yıllar süren çalışmaları sayesinde mümkün oldu.

Kovid-19 pandemisinde yerli halklar ilaç bulamadıklarında bu arıların balını kullanıyordu. Bir meslektaşının ricası üzerine 2020'de balı inceleyen Espinoza çarpıcı sonuçlarla karşılaştı.

Guardian'a konuşan bilim insanı "Yüzlerce tıbbi molekül gördüm, tedavi potansiyeli taşıdığı bilinen moleküller" diyerek ekliyor: 

 Üstelik çeşitlilik de gerçekten çok fazlaydı. Bu moleküllerin antiinflamatuvar, antiviral, antibakteriyel, antioksidan, hatta kanser önleyici etkileri olduğu biliniyor.

Bu nedenle saha çalışmalarını genişleten araştırmacı, yerli halktan uzmanlarla birlikte ormanın derinlerine keşif gezileri düzenledi. Nesillerdir devam eden geleneksel arıcılık yöntemlerini kaydettiler.

Ancak kısa süre sonra ciddi bir sorun olduğu fark edildi: Arıcılar, eskiden arı kolonilerini yarım saatte bulurken, artık saatler sürüyordu.

Espinoza, "Farklı topluluk üyeleriyle konuşuyorduk ve ilk söyledikleri 'Artık arılarımı göremiyorum' oldu" diye anlatıyor.

Biyoloğun yaptığı çalışmada, endüstriyel çiftliklerden uzak bölgelerdeki arıların bile balında pestisit izlerine rastlandı.

Meliponini arılarının korumaya ihtiyaç duyduğuna karar veren Espinoza ve meslektaşları, ilk olarak bu hayvanların tanınması için çaba gösterdi.

Araştırmaları sayesinde 2024'te, Meliponini arılarını Peru'ya özgü yerli türler olarak resmen tanıyan bir yasa kabul edildi. Peru yasaları yerli türlerin korunmasını gerektirdiği için bu kritik bir adımdı.

Daha sonra bu yıl ekimde Satipo, 22 Aralık Pazartesi de Nauta belediyeleri dünyada bir ilke imza atarak bu böcekleri yasal hak sahibi olarak tanımladı. 

Earth Law Center'ın Latin Amerika direktörü ve kampanyanın parçası olan Constanza Prieto gelişmeyi şöyle değerlendiriyor: 

Bu yönetmelik, doğayla ilişkimizde bir dönüm noktası: Meliponini arılarını görünür kılıyor, onları hak sahibi özneler olarak tanıyor ve ekosistemlerin korunmasında temel rol oynadıklarını onaylıyor.

Hukuk uzmanları yeni yasaların habitat restorasyonunu, daha sıkı pestisit kontrollerini ve genişletilmiş araştırmaları zorunlu kılabileceğini söylüyor.

Düzenlemeyi Peru genelinde uygulamaya koymak için bir imza kampanyası düzenlenirken, Bolivya, Hollanda ve ABD gibi ülkelerdeki koruma grupları da kendi bölgelerindeki arılar için benzer yasal yaklaşımları inceliyor.

Independent Türkçe, Guardian, Interesting Engineering