WhatsApp, Google gibi teknoloji devleri gizli servislerin yazışmalara “hayalet kullanıcı” olarak katılma isteğine karşı birleşti

Reuters
Reuters
TT

WhatsApp, Google gibi teknoloji devleri gizli servislerin yazışmalara “hayalet kullanıcı” olarak katılma isteğine karşı birleşti

Reuters
Reuters

Apple, WhatsApp, Google ve Microsoft'un da aralarında olduğu teknoloji devleri, gizli servislerin kişilerin özel mesajlarını okumasına izin veren tasarıya karşı birlik oldu.
Konuyla ilgili açık bir mektup yayımlayan şirketler, İngiliz istihbarat kurumlarından GCHQ’nun (Devlet Kod ve Şifre Okulu) üst düzey yöneticilerinden gelen, dünyanın en büyük mesajlaşma uygulamalarını kökten değiştirecek ve gizli servislerin bu alanlara erişimini mümkün kılacak teklifini eleştirdi.
Teklife göre, istihbarat servisleri tüm konuşmalarda gizli bir katılımcı olarak bulunabilecek, istedikleri zaman mesajlaşma ve aramaların içeriklerine ulaşma iznine sahip olacak.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre yayımlanan açık mektuptaysa, böyle bir durumun hem gizlilik ve güvenlik ilkelerine hem de kullanıcıların mesajlaşma uygulamalarına karşı duyduğu güvene zarar vereceği belirtiliyor.
İçlerinde WhatsApp, Google ve Microsoft’un da bulunduğu 47 teknoloji devi tarafından imzalanan mektup, çok sayıda sivil toplum grubunun ve güvenlik-gizlilik uzmanlarının da desteğini arkasına aldı.
Mektup, üst düzey GCHQ çalışanlarının tasarıda altını çizdiği ilkeleri överek başlıyor ve bu kişileri, özel hayatın gizliliği ve siber güvenlik gibi önemli konulara odaklandıkları için takdir ediyor.
Ancak sonrasında, tasarıda bulunan ve toplu sohbetlerdeki mesajlaşmalara ya da aramalara emniyet yetkililerinin ulaşabilmesinin yolunu açan madde şu şekilde eleştiriliyor:
“Buna rağmen, GCHQ teklifi, ‘kolluk kuvvetlerini, grup sohbeti ya da aramalara katılımcı olarak sessizce eklemeyi’ tasarlıyor. ‘Hayalet’ katılımcı ekleme teklifi, hem bazı önemli insan hakları prensiplerini, hem de GCHQ tasarısında altı çizilen ilkeleri ihlal edecektir. GCHQ yetkililerinin ‘şifreleme seçeneğine bile dokunmaya gerek olmayacağı’ iddiasına rağmen, ‘hayalet’ katılımcı teklifi, siber güvenliğe karşı ciddi bir tehdit oluşturacak ve böylece, mahremiyet ve ifade özgürlüğü gibi temel insan haklarını da tehlikeye sokacaktır.”
Mektup, “hayalet kullanıcı” taraftarlarının görüşlerini açıklayarak devam ediyor. Onlara göre, kolluk güçlerinin konuşmalara gizlice dahil edilmesi mümkün olacak ve böylece gerçekleşen her konuşmaya katılımcı olunabilecek. Bu da konuşmaların şifrelemeyle korunmaya devam edeceği ancak gizli servislerin konuşmalarda normal katılımcılar olarak bulunabileceği anlamına geliyor.
Oysa mektup, bu anlayışın yanlış bir yola kapı aralayacağını, söz konusu teklifin konuşmaların güvenliğini tehdit edeceğini ve istismar edilebilecek zayıf noktalar oluşturacağını savunuyor. 
Şu an kullanılan sistem, anahtarla kullanıcıları birbirine bağlıyor ve sadece o anahtarlara sahip kullanıcıların konuşmaları okumasına müsaade ediyor. Genel düzeyde anahtarların başka birine verilmesiyse bu sistemin işleyişini baltalıyor.
Açık mektubun yazarları, güvenlik için verilmiş sözler tutulsa bile, gizli servislerin böyle bir teknoloji sayesinde elde edecekleri erişimi suistimal etmeyeceğinin garantisi olamayacağını vurguluyor.
Böylesi bir erişimin tacize ve istismara yol açabileceği belirtilirken, ABD ve İngiltere gizli servislerinin veriyi nasıl kullanabileceğine dair sınırlamaların yeterince katı olmadığı da iddia ediliyor.



Yapay zekaya yöneltilince çevreye en çok zarar veren sorular belirlendi

Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
TT

Yapay zekaya yöneltilince çevreye en çok zarar veren sorular belirlendi

Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)

Yeni bir araştırmaya göre OpenAI'ın ChatGPT'si gibi yapay zeka sohbet botlarının mantıklı düşünmesini ve akıl yürütmesini gerektiren sorgular, diğer soru türlerine göre daha fazla karbon salımına yol açıyor.

ChatGPT gibi geniş dil modellerine (GDM) yazılan her sorgu enerji gerektiriyor ve karbondioksit salımına yol açıyor. Almanya'daki Münih Uygulamalı Bilimler Üniversitesi'nden araştırmacılar bu emisyon seviyelerinin sohbet botuna, kullanıcıya ve konuya bağlı olarak değiştiğini söylüyor.

Hakemli dergi Frontiers'ta yayımlanan araştırma, 14 yapay zeka modelini karşılaştırarak karmaşık akıl yürütme gerektiren cevapların, basit cevaplara göre daha fazla karbon salımı yaptığını ortaya koydu.

Soyut cebir veya felsefe gibi uzun uzun muhakeme gerektiren sorgular, lise tarih dersi gibi daha dolambaçsız konulara göre 6 kat daha fazla emisyon üretiyor.

Araştırmacılar yapay zeka sohbet botlarını sık kullananların, karbon emisyonlarını sınırlamak için sordukları soruların türünü ayarlamasını öneriyor.

Çalışma, farklı konularda bin standart soru üzerinden 14 GDM'yi değerlendirerek karbon salımlarını karşılaştırdı.

Çalışmanın yazarı Maximilian Dauner, "Eğitimli GDM'lere sorulan soruların çevresel etkisi, bunların muhakeme yaklaşımına büyük ölçüde bağlı ve doğrudan akıl yürütme süreçleri, enerji tüketimini ve karbon salımlarını önemli ölçüde artırıyor" diyor.

Akıl yürütme özelliğine sahip modellerin, yalın yanıt veren modellere kıyasla 50 kata kadar daha fazla karbondioksit salımına yol açtığını gördük.

Bir kullanıcı yapay zeka sohbet botuna soru sorduğunda, sorgudaki kelimeler veya kelime parçaları bir dizi sayıya dönüştürülerek model tarafından işleniyor. Bu dönüştürme ve yapay zekanın diğer hesaplama süreçleri karbon salımlarına neden oluyor.

Çalışma muhakeme becerisine sahip modellerin soru başına ortalama 543,5 jeton (token) oluştururken, yalın modellerin sadece 40 jeton gerektirdiğini belirtiyor.

Makalede "Daha yüksek jeton ayak izi, her zaman daha yüksek CO2 emisyonu anlamına gelir" ifadeleri kullanılıyor.

Örneğin yaklaşık yüze 85 doğruluk oranına ulaşan Cogito, en isabetli modellerden biri. Yalın cevaplar veren benzer boyutlardaki modellere göre üç kat daha fazla karbon emisyonu üretiyor.

Dr. Dauner, "Şu anda GDM teknolojilerinin doğasında, doğruluk ve sürdürülebilirlik arasında bir taviz verme ilişkisi görüyoruz" diyor. 

Emisyonları 500 gram karbondioksit eşdeğerinin altında tutan modellerin hiçbiri, bin soruyu doğru cevaplamada yüzde 80'in üzerinde doğruluk oranına ulaşamadı.

Karbondioksit eşdeğeri, çeşitli sera gazlarının iklim değişikliği üzerindeki etkisini ölçmek için kullanılan bir birim.

Araştırmacılar yeni bulguların, insanların yapay zeka kullanımı hakkında daha bilinçli kararlar almasını sağlayacağını umuyor.

Araştırmacılar bir örnek vererek DeepSeek R1 sohbet botundan 600 bin soruyu yanıtlamasını isteyen sorguların, Londra'dan New York'a gidiş-dönüş uçuşuna eşdeğer karbon emisyonu yaratabileceğini söylüyor.

Buna karşılık Alibaba Cloud'ın Qwen 2.5'i, benzer doğruluk oranlarıyla üç kat daha fazla soruya cevap verirken aynı emisyon seviyelerine ulaşıyor.

Dr. Dauner, "Kullanıcılar, yapay zekadan yalın cevaplar vermesini isteyerek veya yüksek kapasiteli modellerin kullanımını, gerçekten bu gücü gerektiren görevlerle sınırlayarak emisyonları önemli ölçüde azaltabilir" diyor.

Independent Türkçe