Hamaney’in yerine kimler geçebilir?

İran Dini Lideri Ali Hamaney (solda) Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani (Arşiv-Reuters)
İran Dini Lideri Ali Hamaney (solda) Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani (Arşiv-Reuters)
TT

Hamaney’in yerine kimler geçebilir?

İran Dini Lideri Ali Hamaney (solda) Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani (Arşiv-Reuters)
İran Dini Lideri Ali Hamaney (solda) Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani (Arşiv-Reuters)

İran Uzmanlar Meclisi üyesi Ayetullah Muhsin Eraki, İran Dini Lideri Ali Hamaney’den sonra ülkenin dini lideri olabilecek kişilerin isminin yer aldığı listenin hazır olduğunu belirtti.
Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO)  bağlı Fars Haber Ajansı'na konuşan Eraki, Uzmanlar Meclisi'nde 3 kişiden oluşan özel bir komisyonun ülke lideri olma salahiyetine sahip isimleri bir araya getirdiğini dile getirdi. Adayların Uzmanlar Meclisi'nden olma şartının bulunmadığına da değinen Eraki konunun ‘yüzde yüz gizli’ olduğunu ifade etti.
Eraki, “İnceleme Komisyonu olarak tarif edilen söz konusu özel komisyonun görevi, ülke lideri olma özelliğini taşıyan kişilerin isimlerini bir araya getirmektir. Uzmanlar Meclisi üyeleri bu komisyona isim önerebilir” şeklinde konuştu.
Listede yer alan isimlerin çok gizli tutulduğunu dile getiren Eraki, gerekirse bu isimlerin, ülke liderini tayin etme görevi bulunan Uzmanlar Meclisi tarafından değerlendirileceğini söyledi.
Ülke liderini seçme ve denetleme görevine sahip Uzmanlar Meclisi'nin 88 üyesi bulunuyor.
Dini Lider’de bulunması gereken en önemli özellikler, fakih olması ve Cumhurbaşkanlığı gibi devlette önemli görevlerde bulunması. Özellikler göz önünde bulundurulduğunda İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Yargı Başkanı İbrahim Reisi ve Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Başkanı Sadık Laricani söz konusu göreve gelebilecek en önemli 3 isim olarak görülüyor. Ancak Reisi’nin DMO’nun üst düzey liderleri ile arasındaki yakın ilişkiler nedeniyle daha çok şansı bulunuyor.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.