Çin, ABD’den Tayvan'a silah satışını iptal etmesini istedi

Anlaşma, M1A2T tankları ve Stinger füzelerini kapsıyor (Arşiv- Reuters)
Anlaşma, M1A2T tankları ve Stinger füzelerini kapsıyor (Arşiv- Reuters)
TT

Çin, ABD’den Tayvan'a silah satışını iptal etmesini istedi

Anlaşma, M1A2T tankları ve Stinger füzelerini kapsıyor (Arşiv- Reuters)
Anlaşma, M1A2T tankları ve Stinger füzelerini kapsıyor (Arşiv- Reuters)

Çin’den bugün ABD’ye yapılan çağrıda Tayvan'a 2,2 milyar dolarlık silah satışını durdurması istendi. Tayvan’ın, 2,2 milyar dolar karşılığında Amerikan M1A2T Abrams tankları ve Stinger füzeleri alması öngörülüyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Geng Şuang, Tayvan’ı resmi olarak tanımadığını hatırlatarak ABD’yi ‘Tek Çin’ politikasına saygı duymaya çağırdı. Bu hamleyi iç işlerine müdahale olarak belirten Pekin yönetimi Çin’in egemenlik ve güvenlik çıkarlarının hedef alındığını kaydetti.
ABD Dışişleri Bakanlığı bir süre önce Tayvan'a tank, Stinger füzesi ve yaklaşık 2 milyar dolar değerinde silah satmayı içeren bir anlaşma yapmayı kabul etmişti. Bu karar, Tayvan’ı topraklarının bir parçası olarak kabul eden Çin’i rahatsız etti.
Bloomberg haber ajansına göre ABD Savunma Bakanlığı Savunma Güvenliği İşbirliği Ajansı’ndan dün yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Bu anlaşma önerisi, karşı tarafın silahlı kuvvetlerini modernize etme ve güvenilir bir savunma yeteneği sağlama konusundaki çabalarını destekleyen ABD'nin ulusal, ekonomik ve güvenlik çıkarlarına hizmet edecek. Önerilen anlaşma, yararlanan tarafın güvenliğinin artırılmasına ve bölgedeki siyasi istikrarın, askeri dengenin ve ekonomik ilerlemenin korunmasına yardımcı olacak.”
Çin Dışişleri Bakanlığı, geçen ay ABD’yi uyararak satışı iptal etmesini istemiş, kararın ‘oldukça hassas ve zarar verici’ olduğunu bildirmiti. Çin, kendi toprakları olduğunu ileri sürdüğü Tayvan’ın gerekirse güç kullanarak tekrar ülkeye bağlanması gerektiğini savunuyor.
Anlaşmaya göre Tayvan’ın 2,2 milyar dolar karşılığında 108 adet Amerikan M1A2T Abrams tankı ve 250 Stinger füzesi alması öngörülüyor.



Kızıldeniz'deki ateşkes Washington ve Tahran arasındaki bir anlaşmanın işareti mi?

Tahran'daki ABD’nin eski Büyükelçilik binası duvarına çizilen ABD karşıtı bir resmin önünden geçen iki İranlı (EPA)
Tahran'daki ABD’nin eski Büyükelçilik binası duvarına çizilen ABD karşıtı bir resmin önünden geçen iki İranlı (EPA)
TT

Kızıldeniz'deki ateşkes Washington ve Tahran arasındaki bir anlaşmanın işareti mi?

Tahran'daki ABD’nin eski Büyükelçilik binası duvarına çizilen ABD karşıtı bir resmin önünden geçen iki İranlı (EPA)
Tahran'daki ABD’nin eski Büyükelçilik binası duvarına çizilen ABD karşıtı bir resmin önünden geçen iki İranlı (EPA)

ABD Başkanı Donald Trump'ın Husilerin Kızıldeniz'de gemilere yönelik saldırıları durdurma sözü verdiğini açıklamasından önce, Tahran'daki dini ve siyasi kurumlar 17 Mayıs 2025'te Babu’l-Mendeb Boğazı üzerinden seyrüseferin durdurulacağını öne sürmüştü.

Tüm bu gelişmeler, İran'daki üst düzey yetkililerin Husilerin Tel Aviv'deki Ben Gurion Havaalanı'na düzenlediği saldırıyı kutladığı ve Amerikalılarla müzakerelerin yavaş geçen üç turun ardından durma noktasına geldiği bir dönemde yaşandı.

Kızıldeniz'deki saldırıların durması İran'ın müzakerelerde önemli bir pazarlık kozunu kaybettiği anlamına mı geliyor, yoksa önümüzdeki hafta yeniden başlayacak müzakereler öncesinde, özellikle de İran'ın algılanan bir ‘anlaşmanın’ parçası olarak doğrudan müzakerelere geçmeyi talep ettiğine dair haberlerle birlikte, koşullarını iyileştirmek için bölgesel cephelerinden birinde taviz verdiği anlamına mı geliyor?

Trump, salı günü yaptığı açıklamada, Husilerin Kızıldeniz'deki gemilere yönelik saldırıları durdurma sözü verdiğini ve ABD'nin de buna inanarak Husilere yönelik bombardımanını derhal durduracağını açıkladı.

Umman Dışişleri Bakanı Bedir el-Busaidi, ülkesinin ABD ve Husiler ile yürüttüğü temasların iki taraf arasında Kızıldeniz'de ticari seyrüsefer özgürlüğünü garanti eden bir ateşkes anlaşmasına varılmasını sağladığını açıkladı.

İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney ve ABD Başkanı Donald Trump (AFP)İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney ve ABD Başkanı Donald Trump (AFP)

“Direniş cephesi inisiyatifi elinde tutuyor”

Ateşkesin ilan edilmesinden bir gün önce Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi üyesi Ali Şemhani, Ben Gurion Havaalanı'na yapılan saldırıyla ilgili olarak, Sana'dan düzenlenen saldırının direniş cephesinin çöktüğü yanılsamasına stratejik bir darbe vurduğu yorumunda bulundu. X platformu üzerinden yaptığı paylaşımda Şemhani, direniş cephesinin ‘Lübnan ve Gazze Şeridi’nden Irak ve Sana'ya uzanan geniş bir alanda artan varlığıyla inisiyatifi elinde tuttuğunu’ söyledi.

İran merkezli Keyhan gazetesi, ABD Başkanı Trump'ın açıklamasından önce yayınladığı başyazıda, Husilerin Tel Aviv'e saldırmasının İran'ın ABD ile müzakerelerdeki konumunu güçlendirebileceğini belirtti.

Gazete bu tür saldırıların ABD'nin tehditlerini zayıflatmaya ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun görüşmeleri sekteye uğratma çabalarını engellemeye katkıda bulunduğunu kaydetti.

Söz konusu başyazıda, “Saldırı, İran ve bölgedeki müttefiklerinin karşılık verme kabiliyetinin bir kanıtıdır” ifadeleri yer aldı.

İran daha önce, Ortadoğu'da faaliyet gösteren silahlı grupların bağımsız hareket ettiğini ve sahadaki kararlarına müdahale etmediğini vurgulamıştı.

Şarku’l Avsat’ın Reuters'ten aktardığına göre Husilerin liderlerinden Muhammed Abdusselam, ABD ile varılan ateşkes anlaşmasının ‘hiçbir şekilde ve hiçbir koşulda İsrail'e karşı saldırıları içermediğini’ açıkladı.

Reuters'ın Husilerin bir başka üst düzey yetkilisinden aktardığına göre Umman, ABD gemilerine yönelik saldırıların durdurulmasını amaçlayan ateşkes anlaşmasına varılmasında arabuluculuk yaptı.

Öte yandan Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham, Husilerin saldırılarının durdurulduğunun açıklanmasını memnuniyetle karşılarken, İsrail'e yönelik bu saldırıların devam etmesinin İran'ın zararına olacağını belirtti.

Graham, X platformu üzerinden yaptığı açıklamada, “İran olmasaydı Husiler ABD’ye, uluslararası gemilere ya da İsrail'e saldıramazdı” ifadelerini kullandı.

Tahran'da bir meydanda ‘Kahrolsun Amerika’ yazılı bir pankart tutan bir İranlı, 11 Nisan 2025 (AP)Tahran'da bir meydanda ‘Kahrolsun Amerika’ yazılı bir pankart tutan bir İranlı, 11 Nisan 2025 (AP)

İranlıların memnuniyeti ve doğrudan müzakereler

Diğer taraftan İran, Kızıldeniz'deki ateşkesi memnuniyetle karşıladı. Dışişleri Bakanlığı’nın bir sözcüsü dün yaptığı açıklamada, Trump'ın, ülkesinin İran'ın müttefiki olan Husileri bombalamayı durduracağını açıklamasının ardından ABD'nin Yemen'e yönelik saldırılarının durmasını memnuniyetle karşıladıklarını söyledi.

Ancak bu memnuniyet, İran'ın hayal kırıklığını maskeliyor. İsrail basınından Yedioth Ahronoth gazetesi, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi'nin ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’a ‘nükleer konularda doğrudan müzakere yapmayı’ önerdiğini iddia ederken, İran'ın yarı resmi ajansı ISNA'ya göre İran bu iddiayı resmi bir kaynak aracılığıyla kesin olarak yalanladı.

İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney, Washington ile müzakerelere izin vermeden önce müzakereleri ‘onursuz’ ve ‘mantıksız’ olarak nitelendirmiş ve ‘durumun geçici olduğunu ve bir gün değişeceğini’ söylemişti.

ABD gazetesi Wall Street Journal'ın (WSJ) aktardığına göre İsrailli bir yetkili Trump'ın Husilere yönelik bombardımanı durdurma ve Husilerle anlaşmaya varma yönündeki açıklamalarının kendilerini şaşırttığını söyledi.

Anlaşmanın özellikleri

Daha sonra Kızıldeniz'deki ateşkesin Washington ve Tahran arasındaki olası bir anlaşmayla bağlantılı olduğuna dair güçlü işaretler ortaya çıktı. ABD Başkan Yardımcısı J.D. Vance, “İran'ın küresel ekonomiye yeniden entegrasyonunu içeren bir anlaşma var” ifadelerini kullandı.

Vance, sözlerini şöyle sürdürdü:

“İran sivil nükleer güce sahip olabilir, ancak nükleer silah edinmesine olanak tanıyacak bir programa sahip olamayacak.”

ABD Başkan Yardımcısı dün yaptığı açıklamada, ABD'nin İran'la yaptığı görüşmelerin şimdiye kadar ‘iyi’ gittiğini söyledi. İran'ın nükleer silah edinmesini engellerken, küresel ekonomiye yeniden entegre olmasını sağlayacak bir anlaşma yapılacağını belirten Vance, Trump'ın nükleer silahların yayılmasından yana olmadığını ifade etti.

ABD merkezli gazete New York Times (NYT) ise bir haberinde, İranlı yetkililerin ülkelerinin Husiler üzerindeki nüfuzunu kullanarak Kızıldeniz'deki saldırıları durdurduğunu ve Amerikalılarla ateşkesi kabul etmelerini sağladığını söylediklerini yazdı.