İngiltere ‘Grace 1’ için İran’dan güvence istedi

6 Temmuz’da Cebelitarık Boğazı’nda alıkonulan İran tankeri ‘Grace 1’ (AFP)

İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, dün, İranlı mevkidaşı Muhammed Cevad Zarif ile yaptığı görüşmede, İngiltere'nin Suriye’ye gitmeyeceğine dair güvence verilmesi halinde alıkonulan ‘Grace 1’ adlı İran petrol tankerini serbest bırakılabileceklerini söyledi.
İngiliz Bakan, İranlı mevkidaşının kendisine Tahran'ın tanker sorununu çözmek istediğini ve gerginliği artırmak istemediğini söylediğini belirtti. Öte yandan İran Dışişleri Bakanı Zarif, Birleşmiş Milletler (BM) Ekonomik ve Sosyal Konseyi (ECOSOC) Yıllık Zirvesi’ne katılmak üzere New York’a gitti.
İran Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Zarif’in bir yandan ABD ve İngiltere diğer yandan ise başka taraflarla yaşanan gerilimlerin ortasında ECOSOC Yıllık Zirvesi’ne katılmak üzere, dün, New York'a gittiği belirtildi.
ABD, İran’ı yakın geçmişte Körfez’de yaşanan petrol tankerlerine yönelik sabotaj saldırılarına karışmakla suçlarken, Tahran’ın ABD’ye ait insansız bir hava aracını düşürmesi ve Başkan Donald Trump’ın İran’a yönelik misilleme saldırısını son anda iptal etmesinin ardından, iki ülke, geçtiğimiz ay doğrudan bir askeri çatışmanın eşiğine geldi.
‘Zarif, ABD ziyareti sonrası Venezuela’ya gidecek’
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Seyid Abbas Musevi’nn yaptığı açıklamaya göre Bakan Zarif, New York ziyaretinin ardından Venezuela'ya gidecek. Zarif’in Bağlantısızlar Hareketi üyesi ülkelerin dışişleri bakanları toplantısına katılacağını belirten Musevi, Venezuela’daki ikili görüşmelerin ardından, Zarif’in Nikaragua ve Bolivya'ya giderek burada ikili görüşmeler gerçekleştireceğini sözlerine ekledi.
Guterres’ten seyrüsefer özgürlüğünün sağlanması çağrısı
Öte yandan BM Genel Sekreter sözcülerinden Farhan Haq tarafından yapılan açıklamada, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Körfez’deki seyrüsefer özgürlüğünün sağlanması çağırısında bulunduğunu söyledi. BM Genel Sekreteri’nin Hürmüz Boğazı da dahil olmak üzere her yerde deniz seyrüseferi özgürlüğünün sağlanması konusunda açık bir çağrıda bulunduğuna dikkati çeken Haq, Guterres’in bütün ülkelerin Körfez bölgesindeki gerginliği azaltmak istediklerinden ve gelecekte daha fazla gerilime yol açacak adımlardan kaçınmak istediklerinden emin olmak istediğini kaydetti.
‘Guterres, Zarif ile görüşecek’
Şarku’l Avsat’ın sorularını yanıtlayan Haq, Guterres’in gelecek hafta İran Dışişleri Bakanı Zarif ile görüşeceğini belirtti. Ancak iki taraf arasında masaya yatırılacak olan konulara ilişkin detay vermekten kaçınan Haq, ABD ile İran arasında arabuluculuk girişimi olup olmayacağına ilişkin herhangi bir bilgi de vermedi.
Bu gelişmeler, bölgedeki gerginliğin İngiltere’nin İran’a ait bir petrol tankerine el koyması ve çok geçmeden İranlı yetkililerin misilleme tehdidinde bulunması sonrasında gerginliğin daha da artmasının ardından yaşandı.
“İngiltere tokadı yiyecek”
Bununla birlikte Tahran'ın Cuma Namazı İmamlığı görevini yürüten Kazım Sıddıki, geçtiğimiz Cuma günü hutbede, İngiltere’nin İran tankerini alıkoymasına tepki göstererek, “İngiltere tokadı yiyecek” ifadelerini kullandı. Sıddıki’nin sözleri, Londra'nın İran’ın Hürmüz Boğazı'nda bir İngiliz gemisine müdahale etme girişiminde bulunduğunu duyurmasından bir gün sonra geldi.
Hürmüz Boğazı’nda gemisine yapılan müdahale girişimine sert bir karşılık veren İngiltere, Arap Körfezi'ne ikinci bir savaş gemisi gönderirken, bölgedeki askeri varlığın güçlendirilmesi, İran’a bölgedeki gerginliği tırmandırmaması ve uluslararası hukuka uygun olarak seyrüsefer özgürlüğünün sağlaması yönünde çağrıda bulundu.
Bununla birlikte Reuters’ın haberine göre Panama denizcilik otoritesi tarafından yapılan açıklamada, ülkenin uluslararası yaptırımları ve yasaları ihlal eden gemilerden bayrağını çekeceği ve son birkaç ayda İran ve Suriye ile bağlantılı olan yaklaşık 60 geminin Panama kayıtlarından silindiği bildirildi.
Reuters'ın kimliği açıklanmayan kaynaklara dayandırdığı haberine göre Panama eski Devlet Başkanı Juan Carlos Varela, ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarının, 2018’de yeniden yürürlüğe girmesinin ardından, çoğunluğu İran'ın devlet şirketlerine ait 60 kadar tankerin kaydının silinmesini onayladı. Kaynaklar, kayıtları silinen tankerler arasında Suriye'ye petrol tedarik eden gemilerin de olduğunu eklediler.
Temmuz ayı başlarında Cebelitarık Boğazı’na doğru seyreden dev petrol tankeri Grace 1, burada Suriye Deniz Kuvvetleri'ne uygulanan yaptırımları ihlal ettiği gerekçesiyle alı konuldu. Cebelitarık yetkilileri, tamamen petrol yüklü olan tankerin Suriye'deki Banyas rafinerisine ham petrol taşıdığından şüphelenildiğini belirtti. Ancak Panama hükümeti Cebelitarık Boğazı’na ulaşan Panama bandıralı tankerin, 29 Mayıs’ta kayıtlardan çıkarıldığını açıkladı.
Panama Deniz Taşımacılığı Kurumu Ulaştırma Genel Müdürü Rafael Cigarruista, Grace 1 tankeriyle ilgili Reuters'a e-posta yolu ile yaptığı açıklamada, “Panama, bayrağını çekme faaliyetlerine devam edecek. Hedefimiz filomuzun sadece uluslararası kuruluşların yaptırımlarına uygunluğunun yanı sıra Panama’nın mevcut deniz güvenliği mevzuatı ve yönetmeliklerini de iyileştirmek” ifadelerini kullandı.
İran, İngiliz hükümetini alıkonulan tankeri derhal serbest bırakmaya çağırdı ve üç İran gemisi, Perşembe günü Hürmüz Boğazı'ndaki bir İngiliz gemisini durdurmaya çalıştığında misillemeye karşı uyardı.
İran, Perşembe günü Hürmüz Boğazı'nda bir İngiliz şirketine ait tankeri durdurma girişiminde bulunduktan sonra İngiliz hükümetine alıkonulan tankerin derhal serbest bırakılmasını isteyerek misilleme uyarısında bulundu. Öte yandan ABD'nin İran üzerindeki baskıyı artırmaya çalıştığını belirten Panama, kayıtlarını yaptırımları olan gemilerden ve usulsüzlüklere karışan şirketlerden uzak tutmak istediğini bildirdi. Uluslararası hukuka göre bayraklı olup bir ülkede bulunan her ticari gemi, geminin yetki alanına kaydedilir ve güvenlik standartlarının denetlenmesinden ve çalışma koşullarının gözden geçirilmesinden sorumludur. Vessels Value şirketine göre Panama, dünyanın en büyük kargo filosuna sahip olup, yaklaşık 7 bin 100 kayıtlı gemisi bulunuyor. Bir Orta Amerika ülkesi olan Panama, yabancı armatörlere kayıt kolaylığı ve yabancı personel alma imkânı sağlıyor.
Diğer yandan Cebelitarık polisi, Suriye’ye yönelik Avrupa Birliği (AB) yaptırımlarını ihlal ettiği gerekçesiyle alıkonulan İran petrol tankeri kaptanının ve diğer üç mürettebatın serbest bırakıldığını açıkladı. Polis, yaptığı açıklamada, “Cebelitarık polisi tarafından gözaltına alınan dört Grace 1 mürettebatı, kefaletle serbest bırakılmıştır” ifadeleri yer aldı. Soruşturmanın devam ettiğine işaret edilen açıklamada, gözaltına alınan mürettebatın tamamının Hindistan vatandaşı olduğu belirtildi.
Cebelitarık yetkilileri, 4 Temmuz'da 330 metre uzunluğundaki İran petrol tankerine el koymuş, Tahran ise tankerin AB yaptırımlarına aykırı olarak Suriye'ye ham petrol taşıdığı iddialarını reddederek, bunun ‘deniz korsanlığı’ olduğunu söylemişti. İngiltere’ye bağlı Cebelitarık Özerk Hükümet Başkanı Fabian Picardo ise yaptığı bir açıklamada, 2,1 milyon varil kapasiteli tankerin tamamen dolu olduğuna dikkati çekmişti.