Sudan Başbakanı Hamduk, Macron ile görüştü

Sudan Egemenlik Konseyi ve bakanlar kurulu, anayasal bildiriye ilişkin bir tartışmanın çözüme kavuşturulması için Hartum’da bir araya gelecek

Cumhurbaşkanı Macron dün Elysee Sarayı'nda Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ile el sıkışırken (Reuters)
Cumhurbaşkanı Macron dün Elysee Sarayı'nda Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ile el sıkışırken (Reuters)
TT

Sudan Başbakanı Hamduk, Macron ile görüştü

Cumhurbaşkanı Macron dün Elysee Sarayı'nda Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ile el sıkışırken (Reuters)
Cumhurbaşkanı Macron dün Elysee Sarayı'nda Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ile el sıkışırken (Reuters)

Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk, dün Paris’te Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile bir araya geldi. Öte yandan Hamduk, yıllardır Fransa'nın başkentinde yaşayan ve Darfur'daki önde gelen isyancı liderlerden biri olan Abdulvahid Nur ile de görüştü.
Macron, Sudan Başbakanı ile düzenlediği ortak basın toplantısında, “Başbakan Hamduk’un Abdulvahid Nur ile bir araya geleceği bir toplantının düzenlenmesine yardımcı olduk” dedi. AFP’nin haberine göre Macron, Sudan'da barışın sağlanması sürecinde temel bir safhaya ulaşıldığını belirtti. Bu görüşme, Sudan Egemenlik Konseyi ile bakanlar kurulu arasında çarşamba günü düzenlenecek toplantı öncesi yapıldı. Toplantıda Yargıtay başkanı ve başsavcının ataması yapılması bekleniyor. Atamaların aynı gün içerisinde gerçekleştirilmesi ve yapılan düzenlemelerle birlikte anayasal bildirinin resmî gazetede yayınlanması bekleniyor.
“Askeri valiler istifa etmekte ısrarcı”
Şarku’l Avsat’a konuşan Egemenlik Konseyi Sözcüsü Muhammed el-Fekki, dün gerçekleşen toplantıda, yargıtay başkanı ve başsavcı atamasının konsey ile bakanlar kurulu arasında yapılacak ortak bir toplantı ile karara bağlanmasına ve toplantının ardından anayasal bildirinin yayınlanmasına karar verildiğini dile getirdi. Ayrıca görevlendirilen askeri valilerin bu görevlerini bırakmak istediklerini ve anayasal bildiri doğrultusunda kendilerinin yerine sivillerin görevlendirilmesini talep ettiklerini belirtti. Fekki, “Askeri valiler istifa etmekte ısrar ediyorlar. Ülkeye dönmesinin ardından valilerin nasıl atanacağını başbakan ile görüşeceğiz” diyerek sözlerini sürdürdü. Önümüzdeki çarşamba günü gerçekleştirilecek toplantının ardından anayasal bildirinin yayınlanacağını belirten el-Fekki, yargıtay başkanı ve başsavcı atamasının da aynı gün içerisinde yapılabileceğini söyledi.
Sudan’da feshedilen Askeri Geçiş Konseyi (AGK), daha önce yargıtay başkanı ve başsavcılık makamı için iki isim önerisinde bulunmuştu. Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) ise bu isimlerin azledilen eski rejim yanlısı olduğu gerekçesiyle bu öneriyi reddetmiş ve anayasal bildirinin imzalanması öncesinde alternatif isimler önerilmesini talep etmişti. Bu arada ÖDBG tarafından önerilen iki aday ise askeri konsey tarafından onaylanmadı. ÖDBG daha sonra iki aday daha önerdi, fakat anayasal bildirinin imzalanmasına dek söz konusu isimlerin atamaları gerçekleşmedi. Eski Devlet Başkanı Ömer el-Beşir rejimini deviren halk devrimini yöneten koalisyon, yargıtay ve başsavcılığın eski rejimin sembol isimleri tarafında kontrol edildiğini ve bu durumun rejime mensup isimlerin yargılanmasını zorlaştıracağını dile getiriyor. Azledilen Devlet Başkanı Ömer Beşir’in önderlik ettiği Kurtuluş Devrimi darbesinin ardından İslamcı olmayan yüzlerce ve danışman yararı bahanesi altında emekli edilmişti. Eski rejimin adamları hala yargıyı ve savcılığı kontrol ediyorlar.
Öte yandan Sudan Bakanlar Kurulu tarafından yapılan açıklamada, Başbakan Hamduk’un Fransa’nın başkenti Paris’te Sudan Kurtuluş Hareketi (SLM-AW) lideri Abdulvahid Muhammed Nur ile bir araya geldiği bildirildi. Açıklamada iki arasında gerçekleşen toplantıya olumlu bir atmosferin hâkim olduğu ve ikilinin Sudan'a ilişkin çeşitli meseleler hakkında verimli görüşmelerde bulundukları kaydedildi. Ayrıca Hamduk ve Nur’un, daha ileri aşamalara geçene dek bu tür diyalog ve toplantılara devam etmeyi kabul ettikleri ifade edildi.
Abdulvahid Muhammed Nur liderliğindeki Sudan Kurtuluş Hareketi (SLM-AW) 2003 yılından bu yana, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve etnik temizlik suçları işlemekle itham ettiği hükümet güçleriyle savaşıyor.
Sudan’da geçiş dönemine ilişkin imzalanan belgeler, en büyük önceliği Sudan’da barışın sağlanmasına veriyor. Belgelerde bütün silahlı kuvvetlerle bir barış anlaşmasının imzalanması için 6 aylık bir süre belirlendi. Hamduk liderliğindeki hükümet, anayasal bildiride belirlenen süre zarfında barışı sağlamak için çalışmalar yürütüyor.
Güney Sudan'ın başkenti Cuba’da, Abdulaziz Helu'nun liderliğini yaptığı Sudan Halk Kurtuluş Hareketi-Kuzey (SPLM-N), Sudan Egemenlik Konseyi ve Devrimci Cephe adı altında bir araya gelen silahlı hareketler arasında bir İlkeler Anlaşması imzalandı. Ancak Abdulvahid Muhammed Nur, kapsamlı bir değişim sağlanmadıkça müzakerelere katılmayacağı açıklamasında bulundu.



Esed rejimi döneminde kaybolan mahkûmların çocuklarıyla ilgili davada hayır kuruluşlarının başkanları tutuklandı

Sednaya Cezaevi’nde olduğu düşünülen kayıp mahkûmların fotoğrafları Şam'ın merkezindeki Merce Meydanı’nda asılı (Reuters)
Sednaya Cezaevi’nde olduğu düşünülen kayıp mahkûmların fotoğrafları Şam'ın merkezindeki Merce Meydanı’nda asılı (Reuters)
TT

Esed rejimi döneminde kaybolan mahkûmların çocuklarıyla ilgili davada hayır kuruluşlarının başkanları tutuklandı

Sednaya Cezaevi’nde olduğu düşünülen kayıp mahkûmların fotoğrafları Şam'ın merkezindeki Merce Meydanı’nda asılı (Reuters)
Sednaya Cezaevi’nde olduğu düşünülen kayıp mahkûmların fotoğrafları Şam'ın merkezindeki Merce Meydanı’nda asılı (Reuters)

Suriye Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ile koordinasyon halinde, Nada el-Gabra, Lema es-Savaf, Rana el-Baba ve devrik rejim döneminde gözaltına alınan ve kaybolan muhaliflerin kayıp çocuklarıyla ilgili dosyada yer alan diğer sanıkların tutuklandığını duyurdu. Kayıp Çocuklar Komitesi Sözcüsü, sanıklara yönelik tutuklama emrinin, çocukların aileleri ve yakınlarının kişisel iddiaları ve açılan davalar üzerine Şam Savcılığı tarafından çıkarıldığını bildirdi.

Kayıp Çocuklar Komitesi Sözcüsü Samir el-Kirbi Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Şam'daki Lahn el-Hayat Çocuk Bakım Kompleksi'ni yöneten Nada el-Gabra ve Lema es-Savaf ile Şam'daki el-Mubarrah Yetim Sponsorluk Derneği'ni yöneten Rana Muvaffak el-Baba'nın, ‘Şam Cumhuriyet Savcılığı tarafından çıkarılan bir tutuklama emrine göre, kaybolan çocukların dosyasının saklanmasına karışan diğer sanıklarla birlikte tutuklandığını’ belirtti.

El-Kirbi bu önlemin, önceki dönemlerde mahkûmların çocuklarının kaybolmasıyla ilgili davalara karıştıkları yönündeki suçlamaların arka planında geldiğini söyledi. El-Kirbi, “Resmi ve sivil makamların yanı sıra konuyla ilgili herhangi bir bilgiye sahip olan herkesi, bu çocukların akıbetini aydınlatmak ve haklarını güvence altına almak için soruşturma komitesiyle iş birliği yapmaya çağırıyoruz” dedi.

Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, çocukların dosyasıyla ilgili bir dizi kişi tutuklandı ve bu kişiler, ‘çocukların akıbetiyle ilgili olası suiistimal ve ihlallere karıştıklarından şüphelenildiği için resmi soruşturma altına alındı.’ Söz konusu adımlar, Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığı’nın 2025 tarihli ve 1806 sayılı kararı uyarınca, bu dosyayı araştırmak ve çocukların akıbetini takip etmek üzere özel bir komite oluşturulmasını takiben atıldı.

3 bin 700 çocuk yetimhanelere yerleştirildi

İnsan hakları örgütleri ve medya raporları, eski rejime muhalif mahkûmların Şam'daki yetimhanelere veya çocuk esirgeme kurumlarına yönlendirilen 3 bin 700 çocuğu olduğunu gösteriyor. Esed'in devrilmesi ve kaçışından sonra yayınlanan gizli Suriye istihbarat belgelerine göre, yaklaşık 400 çocuk tutukluluk yılları boyunca muhaliflerin ailelerinden ayrılarak Şam'daki Lahn el-Hayat Çocuk Bakım Kompleksi, Daru’r Rahme Yetimhanesi ve Çocuk Köyleri de dahil olmak üzere dört yetimhaneye yerleştirildi.

 Daru’r Rahme Yetimhanesi Müdürü Beraet el-Eyyubi (SANA)

Daru’r Rahme Yetimhanesi Müdürü Beraet el-Eyyubi (SANA)

Daru’r Rahme Yetimhanesi Müdürü Beraet el-Eyyubi bir televizyon röportajında, eski rejimin yıkılmasından önce 2015-2024 yılları arasında 27 çocuğun kendisiyle birlikte yetimhanede kaldığını ve güvenlik güçlerinin bu çocukları gizli notlarla şube mahzenlerinden yetimhaneye gönderdiğini itiraf etti. Güvenlik güçleri bu çocukları gizli emirlerle yetimhaneye gönderiyor, isimlerini değiştiriyor ve Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığı'ndan yazılı onay almadıkça kimsenin onları ziyaret etmesine izin vermiyordu.

Esma Esed yetimlerle ilgilenmek üzere Şam kırsalındaki SOS Çocuk Köyleri’ni ziyaret etti. (SANA)Esma Esed yetimlerle ilgilenmek üzere Şam kırsalındaki SOS Çocuk Köyleri’ni ziyaret etti. (SANA)

Lahn el-Hayat Çocuk Bakım Kompleksi Müdürü Meys Acib bir televizyon kanalında yayınlanan açıklamalarında, kompleksin geçmişte özel durumları olan çocukları kabul ettiğini ve devrik Devlet Başkanı’nın eşi Esma Esed'in bu çocukların dosyalarını bizzat takip ettiğini itiraf etti. Öte yandan SOS Çocuk Köyleri yetkilileri de 2014-2018 yılları arasında resmî belge ve kayıtları olmayan 139 çocuğu kabul ettiğini ve bunların çoğunu Esed'in yetkililerine iade ettiğini ve o dönemde bakanlıktan bu tür vakaların gönderilmemesini istediğini kabul etti.

Samir el-Kirbi, çocukların akıbetinin belirlenmesi ve halen hayatta olup olmadıkları ya da toplu mezarlara gömülüp gömülmedikleri konusunda, bu çocuklar için özel toplu mezarların varlığının söz konusu olmadığını vurguladı. El-Kirbi, “Bugüne kadar yaptığımız dikkatli araştırma ve incelemeler sonucunda çocuklar için toplu mezarların varlığına rastlamadık, ancak bu çocukların yetimhanelere ve çocuk derneklerine yönlendirildiğini kanıtlayan belge ve kanıtlara sahibiz. Kayıp Çocuklar Komitesi, gerçeği ortaya çıkarmak ve çocukların ailelerine ve yakınlarına adalet sağlamak amacıyla bu dosyaları ilgili bakanlıklarla paylaşıyor” ifadelerini kullandı.

 Suriye İnsan Hakları Ağı’nın (SNHR) Suriye'de Çocuklara Yönelik İhlallere İlişkin 13’üncü Yıllık Raporu, Kasım 2024Suriye İnsan Hakları Ağı’nın (SNHR) Suriye'de Çocuklara Yönelik İhlallere İlişkin 13’üncü Yıllık Raporu, Kasım 2024

Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), Mart 2011'den bu yana Suriye'de Esed rejimi tarafından en az 23 bin çocuğun öldürüldüğünü, bunlardan 190'ının işkence altında hayatını kaybettiğini ve 5 bin 200 çocuğun da zorla kaybedildiğini belgeledi.

Sosyal İşler ve Çalışma Bakanı Hind Kabavat tarafından kurulan Kayıp Çocuklar Komitesi'nde Adalet, İçişleri ve Vakıflar bakanlıklarından birer temsilci ile devrik rejim döneminde kaybolan kişiler ve mahkûmlar konusunda çalışan sivil derneklerin başkanları yer alıyor.