Satürn'ün uydusu Enseladus'ta yeni organik bileşikler keşfedildi

Uydudan elde edilen buz parçalarının içindeki moleküllerin azot ve oksijen taşıyan bileşikler içerdiği anlaşıldı (NASA)
Uydudan elde edilen buz parçalarının içindeki moleküllerin azot ve oksijen taşıyan bileşikler içerdiği anlaşıldı (NASA)
TT

Satürn'ün uydusu Enseladus'ta yeni organik bileşikler keşfedildi

Uydudan elde edilen buz parçalarının içindeki moleküllerin azot ve oksijen taşıyan bileşikler içerdiği anlaşıldı (NASA)
Uydudan elde edilen buz parçalarının içindeki moleküllerin azot ve oksijen taşıyan bileşikler içerdiği anlaşıldı (NASA)

Dünya dışı yaşam arayışlarında çığır açan yeni bir keşif yapan NASA, yabancı bir uyduda "yeni tür organik bileşikler" bulunduğunu duyurdu.
Satürn'ün uydusu Enseladus'ta keşfedilen bu yeni bileşikler, canlılığın yapı taşlarından amino asitlerde yer alıyor.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre, bilim insanları yeni bulguyu, Güneş sistemimizin başka bir yerinde yaşam olup olmadığı "bulmacasının önemli bir parçası" diye tarif ediyor.
Enseladus, geniş çevrelerce Güneş sistemimizde yaşam bulmak için en iyi adaylardan biri kabul ediliyor ve bu yeni keşif, gizemli yüzeyinin altında nelerin gizlendiğine dair heyecanı bir adım ileri taşıyacak gibi duruyor.
Yeni bulgular, NASA'nın Cassini isimli uzay görevinden elde edildi. Bu görev Eylül 2017'de uzay gemisi Satürn atmosferinin derinliklerine girdiğinde tamamlandı. Cassini bundan önce Ensedelus'un yüzeyinden fışkıran gayzerlerin içinden uçmuş ve topladığı verileri Dünya'ya göndermişti. Bilim insanları bu verileri incelemeyi hala sürdürüyor.
Bu gayzerler ilk olarak uydunun çekirdeğindeki maddeleri püskürten güçlü hidrotermal bacalardan yükseliyor. Ardından suyla karışarak uzaya su buharı ve buz parçacıkları halinde fışkırıyor. NASA'nın aracı da bunları inceledi.
Buz parçalarının içinde bulunan moleküllerin azot ve oksijen taşıyan bileşikler içerdiği keşfedildi.
Dünya yüzeyinde bu tür bileşikler, etkin biçimde kimyasal tepkimelere katılarak amino asitleri üretebiliyor. Amino asitler yaşamın yapı taşlarından biri ve bu süreç, Dünya'daki tüm canlıların oluşumuna ön ayak oldu.
Dünya okyanuslarının tabanında da bu önemli tepkimeleri besleyen ve gerekli enerjiyi veren benzer hidrotermal bacalar bulunuyor. Enseladus'taki bu bacalar da amino astilerin oluşumuna yarım ederek aynı şeyi yapıyor olabilir ve bu da uydunun yüzeyinin altında yaşamın ortaya çıkıp çıkamayacağına dair olumlu düşünceleri güçlendiriyor.
Berlin Özgür Üniversitesi'nden araştırmayı gerçekleştiren ekibe öncülük eden Nozair Khawaja şunları ifade etti: "Koşullar uygunsa, Enseladus'un derin okyanusundan gelen bu moleküller, Dünya'da gözlediğimize benzer bir tepkime yolağını takip ediyor olabilir. Dünya dışındaki yaşamın amino asitlere ihtiyaç duyup duymadığını henüz bilmiyoruz ancak amino asitleri oluşturabilecek bu molekülleri bulmak bulmacanın önemli bir parçası."
Bulgular 2 Ekim'de hakemli bilim dergisi Monthly Notices of the Royal Astronomical Society'de yayımlandı .
Bilim insanları daha önce uydu okyanusunun üzerinde yüzdüğü düşünülen, büyük, suda çözünmeyen ve karmaşık organik moleküller keşfetmişti. Bu yeni araştırma, burada amino asitleri oluşturmak için gereken içeriklerin de bulunduğunu ortaya koydu.
Makalenin ortak yazarlarından Jon Hillier şöyle konuştu:
Burada daha küçük ve (suda) çözünebilir organik yapı taşları keşfediyoruz. Bunlar, amino asitler ve Dünya'daki yaşam için gerekli diğer bileşenler için olası öncül moleküller (prekürsör).
Başka bir ortak yazar Frank Postberg de şunları ekledi:
Bu çalışma, Enseladus okyanusunun çok miktarda reaktif yapı taşı içerdiğini ve Enseladus'un yaşanabilirliğinin araştırılması için başka bir yeşil ışık yaktığını gösteriyor.



Yapay zeka uygulamaları 1 milyar kullanıcıyı aştı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Yapay zeka uygulamaları 1 milyar kullanıcıyı aştı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Yeni bir rapora göre ChatGPT, Claude ve Google Gemini gibi mobil yapay zeka uygulamalarının kullanıcı sayısı 1 milyarı geçti.

Bu kilometre taşına, OpenAI'ın ChatGPT'yi kullanıma açmasının üzerinden üç yıl bile  geçmeden ulaşıldı. ChatGPT, Kasım 2022'de piyasaya sürüldüğünde tarihin en hızlı büyüyen uygulaması olmuştu.

Tüketici bilgi firması Meltwater ve kreatif ajans We Are Social tarafından hazırlanan Digital 2026 raporunda, "Yapay zeka, erken benimseyenlerden kitlesel pazara yayılarak 'kritik eşiği geçiyor' dendi.

700 sayfalık rapor, bu eğilimin internetin geri kalanında da dalgalanma etkisi yarattığını ve geleneksel arama motorlarını kullananların sayısının artık düşüşte olduğunun altını çiziyor.

Veri analisti Simon Kemp, "Yapay zeka, kullanıcıların farklı türden soruları yanıtlamalarına ve yalnızca arama motorlarıyla yapabileceklerinden çok daha geniş bir ihtiyaç yelpazesini karşılamalarına giderek daha fazla olanak sağlıyor" dedi.

OpenAI'ın patronu Sam Altman'a göre yapay zekanın benimsenme oranları büyük ölçüde yaklaşık 800 milyon kullanıcısı olan ChatGPT sayesinde artıyor.

Bu rakam geçen yıl bu zamanlar 250 milyon civarındaydı ve Statista tarafından toplanan verilere göre 586 milyon kullanıcısı olan Elon Musk'ın X'inin önüne geçti

OpenAI, Duke Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi'nden araştırmacılar geçen ay yayımladıkları makalede dünya yetişkin nüfusunun yaklaşık yüzde 10'unun ChatGPT kullandığını belirtmişti.

Araştırmacılar, "Yeni bir teknoloji için bu küresel yayılma hızının emsali yok" diye yazmıştı.

Pew Araştırma Merkezi'nin marşamba günü yayımladığı ayrı bir rapor, yapay zeka konusunda heyecandan çok endişe duyan kişi sayısının daha fazla olduğunu ortaya koydu.

25 ülkede 28 binden fazla kişinin görüşlerinin alındığı anket, insanların sadece yüzde 16'sının bu teknoloji konusunda endişeliden ziyade heyecanlı olduğunu ortaya koydu.

Raporun yazarları, "Yapay zekayla ilgili endişeler özellikle yetişkinlerin yaklaşık yarısının heyecandan çok endişe duyduğunu söylediği Birleşik Devletler, İtalya, Avustralya, Brezilya ve Yunanistan'da yaygın" diye yazdı.

Anket ayrıca, kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasılayla ölçülen bir ülkenin geliriyle yapay zeka farkındalığı arasında güçlü bir ilişki olduğunu ortaya koyuyor. Yüksek gelirli ülkelerdeki nüfus, daha az varlıklı ekonomilerdekilere kıyasla yapay zeka hakkında daha fazla bilgi sahibi olma eğiliminde.

Independent Türkçe


Starship, Teksas'tan yeni bir test uçuşuyla fırlatıldı

Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
TT

Starship, Teksas'tan yeni bir test uçuşuyla fırlatıldı

Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)

Amerikalı milyarder Elon Musk'ın sahibi olduğu SpaceX, dün Teksas'taki Starbase'den Starship uzay aracının on birinci uçuşunu gerçekleştirdi. Bu test görevi, yeniden kullanılabilir uzay aracının uydu fırlatma ve nihayetinde insanları Ay ve Mars'a taşıma yeteneğini test etmeyi amaçlıyor.

Bir Süper Ağır itici roketin üzerine monte edilmiş Starship üst kademesinden oluşan uzay aracı, SpaceX'in Starbase'deki tesislerinden yaklaşık 23:20 GMT'de fırlatıldı. Starship üst kademesini uzaya gönderdikten sonra, Süper Ağır itici roket fırlatmadan yaklaşık 10 dakika sonra Meksika Körfezi'ne yumuşak bir iniş gerçekleştirdi.

SpaceX Başkanı Gwynne Shotwell, geçen ay Paris'te düzenlenen bir konferansta, "11. test uçuşunu başarılı kılmak için elimizden gelen her şeyi yaptık," dedi. "Ama bildiğiniz gibi, kimse ne olacağını bilmiyor, bu yüzden göreceğiz." Starship'in, 2027 yılına kadar NASA astronotlarını Ay'a indirmesi planlanıyor.

Roket, SpaceX'in mobil geniş bant internet sağlama hedefinde hayati rol oynayan daha büyük Starlink uydularının fırlatılması için büyük önem arzediyor. Bu uydular, Musk'ın Mars'a insan ve kargo gönderme vizyonunun temelini oluşturuyor.


"Arka kapı" tehlikesi: 250 dosya ChatGPT'yi zehirlemeye yetiyor

(Unsplash)
(Unsplash)
TT

"Arka kapı" tehlikesi: 250 dosya ChatGPT'yi zehirlemeye yetiyor

(Unsplash)
(Unsplash)

Anthony Cuthbertson Teknoloji Editör Yardımcısı @ADCuthbertson 

Araştırmacılar, OpenAI'ın ChatGPT'si ve Google'ın Gemini'ı gibi yapay zeka modellerinin, eğitim verilerine yalnızca küçük bir bozulmuş veri örneği eklenerek "zehirlenebileceği" uyarısını yaptı.

Birleşik Krallık Yapay Zeka Güvenlik Enstitüsü, Alan Turing Enstitüsü ve yapay zeka firması Anthropic'in ortak yürüttüğü çalışma, 250 kadar az sayıda belgenin büyük dil modellerinin (LLM'ler) anlamsız metinler üretmesine yol açan bir "arka kapı" zafiyeti oluşturabileceğini ortaya koydu.

Bu açık özellikle endişe verici çünkü en popüler LLM'ler, kişisel internet siteleri ve blog yazıları da dahil internetteki herkese açık metinlerle önceden eğitiliyor. Bu da herhangi birinin yapay zeka modelinin eğitim verilerine dahil olabilecek içerik üretmesini mümkün kılıyor.

Anthropic, konuyu detaylandıran blog yazısında "Kötü niyetli aktörler, zehirlenme diye bilinen süreçte modelin istenmeyen veya tehlikeli davranışları öğrenmesini sağlamak için bu yayınlara belirli bir metin enjekte edebilir" dedi.

Arka kapı eklemek de bu saldırı türünden. Arka kapılar, modelden normalde gizli kalacak belirli bir davranışı tetikleyen özel ifadelerdir. Örneğin bir saldırgan komut isteminde olduğu gibi rasgele bir tetikleyici ifade içerdiğinde LLM'ler hassas verileri dışarı sızdıracak şekilde zehirlenebilir.

Bulgular yapay zeka güvenliğine dair endişelere yol açarken araştırmacılar, bunun teknolojinin hassas uygulamalarda kullanılma potansiyelini sınırladığını söylüyor.

Alan Turing Enstitüsü'nden Dr. Vasilios Mavroudis ve Dr. Chris Hicks, "Sonuçlarımız şaşırtıcı ve endişe vericiydi: Bir LLM'yi zehirlemek için gereken kötü niyetli belge sayısı (yaklaşık 250), modelin veya eğitim verilerinin boyutundan bağımsız olarak neredeyse sabitti" diye yazdı.

Başka bir deyişle, veri zehirleme saldırıları daha önce sanılandan daha uygulanabilir olabilir. Bir saldırgan için örneğin 250 zehirli Wikipedia makalesi yaratmak nispeten kolay olacaktır.

Riskler, "Poisoning attacks on LLMs require a near-constant number of poison samples" (LLM'lere yönelik zehirleme saldırıları neredeyse sabit sayıda zehir örneği gerektiriyor) başlıklı, hakem kontrolünden geçmemiş makalede detaylandırıldı.

The Independent yorum için Google ve OpenAI'la iletişime geçti.

Independent Türkçe, independent.co.uk/tech