Mukteda es-Sadr hükümeti düşürmek için Hadi el-Amiri ile işbirliği yapmaya hazırlanıyor

Şii lider Mukteda es-Sadr, Necef kentinde hükümet karşıtı gösterilerde kalabalığın ortasında arabasını kullanıyor (AFP)
Şii lider Mukteda es-Sadr, Necef kentinde hükümet karşıtı gösterilerde kalabalığın ortasında arabasını kullanıyor (AFP)
TT

Mukteda es-Sadr hükümeti düşürmek için Hadi el-Amiri ile işbirliği yapmaya hazırlanıyor

Şii lider Mukteda es-Sadr, Necef kentinde hükümet karşıtı gösterilerde kalabalığın ortasında arabasını kullanıyor (AFP)
Şii lider Mukteda es-Sadr, Necef kentinde hükümet karşıtı gösterilerde kalabalığın ortasında arabasını kullanıyor (AFP)

Şii lider Mukteda es-Sadr, salı akşamı, Fetih bloğu lideri Hadi el-Amiri'ye hükümet aleyhine güvensizlik oyu verilmesi amacıyla işbirliği yapma çağrısında bulundu.
Sadr, salı akşamı yaptığı açıklamada, "Fetih bloğu lideri Hadi el-Amiri'ye hükümet aleyhine güvensizlik oyu vermek, seçim komisyonunun değiştirilmesi için birlikte çalışmak, anayasa maddelerini değiştirip oylamaya sunmak gibi konularda işbirliği yapma çağrısında bulunuyorum. Parlamentonun onay vermemesi halinde halk sözünü söylemeli ve git demeli" ifadelerini kullandı.
Sadr daha önce erken seçim çağrısında bulunmuş ancak Irak hükümeti bunu reddetmişti.
Sadr’ın açıklamaları Bağdat’ta ve birçok şehirde tekrarlanan protesto gösterilerinin beşinci gününe girilmesi sırasında geldi. Protestocular hükümetin istifa etmesini, parlamentonun feshedilmesini ve erken seçimlere gidilmesini talep ediyorlar.
Sadr, bugün, Irak’ta hükümet karşıtı protesto gösterilerinde bulunan on binlerce Iraklının saflarına katılarak hükümetin üzerindeki baskıyı artırmak istedi. Hükümet karşıtı protesto gösterilerinde şu ana kadar 250 kişinin öldüğü kaydedildi.
Mukteda es-Sadr'ın Şiiler için kutsal bir yer olan güneydeki Necef kentindeki protesto gösterilerinde ön safta yer aldığı görüldü. AFP’ye göre, 1 Ekim'de Tahrir Meydanı'nda başlayan eşi görülmemiş protesto gösterileri sebebiyle Irak’ta tüm kartlar yeniden karılabilir.
Protesto gösterilerinin başlamasından bu yana göstericiler, gösterilere herhangi bir siyasi anlam yüklenmesine izin vermedi ve gösterilerin halk hareketi olma özelliğinin korunmasını sağladı. Göstericiler 2003’te eski rejimin çöküşünden bu yana anayasa ve tüm yönetim kadrolarının değişmesini amaçlıyor.
Sadr’ın Adil Abdulmehdi hükümetine yönelik uyguladığı baskının ilk adımları cumartesi günü geldi. Sadr’ın liderliğini yaptığı Sairun bloğunun milletvekilleri mecliste oturma eylemi yaparak Abdulmehdi’nin hesap vermesi için Temsilciler Meclisi’ne gelmesini talep ettiler. Abdulmehdi Sairun’un çağrısını dikkate almadı. Ancak Sadr’a cevaben uzun bir mektup yolladı.
Abdulmehdi mektubunda, “Eğer erken seçimler yoluyla hükümetin değiştirilmesini hedefliyorsanız daha kısa bir yol var. Yeni hükümeti kurmak için Hadi el-Amiri ile anlaşmalısınız” ifadelerine yer verdi. Bedir hareketinin lideri olan Hadi el-Amiri aynı zamanda Fetih bloğunun öncülüğünü yapmaktadır. Meclisteki en büyük ikinci blok olan Fetih bloğu Haşdi Şabi’yi temsil etmektedir.
Cuma gününden bu yana Haşdi Şabi’nin binası ülkenin güneyinde ateşlerin hedefi oldu. Birçok protestocu, bina önündeki güvenlik güçleri tarafından vurularak ya da binanın ateşe verilmesi sırasında boğularak veya yanarak can verdi.
Analistler yaşanan bu olaylar sebebiyle, Sadr haraketi mensupları ile Haşdi Şabi’nin hesaplarının suya düşebileceğini söylüyorlar.
Sadr ve Abdulmehdi arasında açıkça yaşanan bu gerginlik sokağı ikna edecek bir gelişme değil. Sokak rejimin devrilmesi konusunda ısrarcı.
Ülkenin güneyindeki öğrenci gösterileri ve oturma eylemleri ile birlikte Irak’taki protesto gösterilerinin çerçevesi genişledi. Bağdat’ta pazartesi günü ordunun ilan ettiği sokağa çıkma yasağı Iraklılar tarafından arabalar, kornalar ve marşlarla delindi.
Bağdat'ın yaklaşık 100 kilometre güneyinde bulunan ve Şiiler için kutsal kabul edilen Kerbala şehri şiddetli protesto gösterilerine sahne oldu. AFP muhabirleri il meclis binası yakınlarında silah sesi duyduklarının belirttiler. Öte yandan Irak İnsan Hakları Komisyonu bir protestocunun öldürüldüğünü açıkladı.
Ülkenin çeşitli yerlerinde, on binlerce gösterici 16 yıl önce Saddam Hüseyin rejiminin yıkılmasının ardından kurulan rejimin devrilmesini talep etti. Iraklılar bu rejimin son demlerini yaşadığını belirtiyor.
Analistler Abdulmehdi’nin bağımsız olduğunu ve ne bir parti tarafından ne de halk tarafından destek gördüğünü ifade ediyorlar. Abdulmehdi kendisini iktidara getiren partilerin liderlerine rehin kalmaya devam ederken protestocular da onu iş fırsatları ve hizmet sağlayamamak ve yetkililerin ceplerini kanun dışı yollarla doldurmakla suçluyor. Resmi rakamlara göre yolsuzluklar sebebiyle Irak’ta 16 yıl içinde 450 milyar doların üzerinde bir para buharlaştı.



Hamas'ın askeri operasyonları Gazze Şeridi'ndeki ateşkesi nasıl etkiliyor?

 Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)
Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)
TT

Hamas'ın askeri operasyonları Gazze Şeridi'ndeki ateşkesi nasıl etkiliyor?

 Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)
Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)

Hamas'ın Gazze Şeridi'nde İsrail askerlerine karşı yürüttüğü nitelikli askeri operasyonlar, ateşkes müzakereleri ve Gazze Şeridi'nde bir ateşkes anlaşmasına varma şansı üzerindeki etkilerinin boyutu hakkında soru işaretleri yaratıyor.

Gözlemciler, direniş operasyonlarının ‘İsrail hükümeti üzerinde ateşkes anlaşmasını kabul etmesi için bir baskı kartı’ oluşturduğuna inanıyor ve ‘askeri operasyonların devam etmesinin, özellikle artan sokak baskısıyla birlikte İsrail tarafını ateşkesi kabul etmeye itebileceğini’ belirtiyor.

Mısır, Katar ve ABD öncülüğünde Gazze Şeridi'nde bir ateşkes anlaşması imzalanması için yürütülen arabuluculuk çalışmaları aksamaya devam ediyor. Gazze şehrinin doğu bölgelerindeki Refah ve Han Yunus'un yanı sıra Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Hanun ve Beyt Lahiya'da son zamanlarda sık sık düzenlenen direniş operasyonlarında çok sayıda İsrail askeri öldürüldü ve yaralandı.

Gazze Şeridi'ndeki İsrail askerleri (Arşiv - Reuters)Gazze Şeridi'ndeki İsrail askerleri (Arşiv - Reuters)

Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları, bu hafta Gazze Şeridi'nin çeşitli bölgelerinde İsrail askerlerinin, tanklarının ve buldozerlerinin hedef alındığını ve İsraillilerin kayıplar verdiğini duyurdu.

Hamas'ın askeri operasyonları, İsrail hükümetinin 19 Mart'ta ateşkes anlaşmasını bozmasından bu yana İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının devam ettiği bir ortamda gerçekleşti.

19 Ocak'ta Hamas ve İsrail uluslararası arabulucuların (Mısır, ABD ve Katar) çabalarıyla Gazze Şeridi'nde bir ateşkes anlaşmasına vardı. Anlaşmanın ilk aşaması 42 gün sürecek ve bu süre zarfında ikinci ve üçüncü aşamaların uygulanması için görüşmeler yapılacaktı. Ancak İsrail tarafı ilk aşamanın sona ermesinin ardından Gazze Şeridi'nde askeri operasyonlarına yeniden başladı.

Uluslararası Filistin Halkının Haklarını Destekleme Komitesi Başkanı Salah Abdulati, Filistin direnişinin operasyonlarının ‘Filistinlilerin haklarını desteklemek ve saldırganlığı durdurmak için devam eden uluslararası baskı ile Gazze Şeridi'ndeki ateşkes sürecini hızlandırdığına’ inanıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan Abdulati, “Askeri operasyonların devam etmesi, Tel Aviv'de devam eden savaşın kayıpları nedeniyle İsrail sokağının baskısı ve protestoları yoluyla İsrail hükümeti üzerinde bir baskı kartı oluşturuyor. Savaşın İsrail hükümetine yüksek maliyeti, onu saldırganlığı uzatma politikalarını yeniden gözden geçirmeye itiyor” ifadelerini kullandı.

Abdulati'ye göre İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik devam eden saldırganlığı karşısında Hamas'ın elinde ‘İsrailli esirler, direniş, uluslararası ve Arap baskıları’ gibi İsrail tarafına yönelik baskı kartları var.

Hamas 7 Ekim 2023'te İsrail yerleşimlerinden yaklaşık 250 kişiyi esir aldı ve İsrail hükümeti 57 esirin bugün halen Gazze Şeridi'nde olduğunu söylüyor.

Yerlerinden edilmiş Filistinliler, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta ABD destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı'ndan yardım alıyor. (AFP)Yerlerinden edilmiş Filistinliler, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta ABD destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı'ndan yardım alıyor. (AFP)

Askeri operasyonlar İsrailli karar alıcılar üzerinde bir baskı unsuru oluştursa da uluslararası ilişkiler profesörü Dr. Tarık Fehmi bu operasyonları ateşkes çabalarını ilerletmek için yeterli görmüyor. Fehmi'ye göre bu operasyonlar, İsrail sokağının Netanyahu hükümetine ateşkes anlaşmasını hızlandırması için baskı yapması yoluyla ateşkes süreci için sadece bir katalizör olabilir.

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Fehmi, Hamas’ın askeri operasyonlarının ‘ateşkes sürecinde güvenilebilecek tek motor olmayacağına’ ve ‘İsrail tarafı üzerindeki etkilerinin sınırlı olduğuna’ inanıyor. Fehmi, İsrail ve Hamas'ın yakında, ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un Gazze Şeridi'nde ateşkes için değiştirilmiş önerisine yanıt vereceğini umuyor.

Witkoff kısa bir süre önce Gazze Şeridi'nde 60 günlük ateşkes, halen esir tutulan 57 kişiden 28'inin bin 200'den fazla Filistinli mahkûmla takas edilmesi ve Gazze Şeridi'ne insani yardım girişini öngören bir öneri sundu.

Gazze Şeridi'ndeki ateşkes, Hamas'ın kalan esirleri ancak İsrail'in savaşı sona erdirmeyi kabul etmesi halinde serbest bırakacağını söylemesi ve Netanyahu'nun Hamas silahsızlandırılmadan ve Gazze Şeridi'nden çıkarılmadan savaşı sona erdirmeyeceğini taahhüt etmesi nedeniyle zorluklarla karşı karşıya.

Fehmi, İsrail'in ‘önümüzdeki dönemde Güney Lübnan'daki gelişmelere ve Yemen'deki Husilerin defalarca bombalanmasının ardından Yemen cephesine odaklanacağını’ düşünüyor. Fehmi, bu gelişmelerin İsrail hükümetini Gazze Şeridi'ndeki durumu sakinleştirmeye itebileceğini ifade etti.