عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
TEKNOLOJİ

Mars'ta beklenmedik oksijen dalgalanmaları keşfeden NASA: Şaşkınlık verici

Keşif, Mars'taki Gale kraterinde gerçekleşti (NASA)
Keşif, Mars'taki Gale kraterinde gerçekleşti (NASA)
    Londra/Şarku’l Avsat
TT
TT

Mars'ta beklenmedik oksijen dalgalanmaları keşfeden NASA: Şaşkınlık verici

Keşif, Mars'taki Gale kraterinde gerçekleşti (NASA)
Keşif, Mars'taki Gale kraterinde gerçekleşti (NASA)

NASA, Mars’taki oksijende beklenmedik ve açıklanamayan değişimler keşfetti.
Yeni keşif, uzay ajansının Curiosity yer aracını Mars'ın Gale kraterindeki atmosfer gazlarının mevsimsel değişimini ölçmek için ilk defa kullanmasıyla gerçekleşti.
Ancak gezegenden ulaşan veriler araştırmacıları şaşkına çevirdi. Bilim insanları gezegendeki bu olağandışı oksijen düzeyi dalgalanmalarının bilinen hiçbir açıklaması olmadığını ifade ediyor.
Ann Arbor'daki Michigan Üniversitesi'nden iklim ve uzay bilimleri profesörü Sushil Atreya, "İlk gördüğümüzde, bu tam anlamıyla şaşkınlık vericiydi" dedi. 
Araştırmacılar bir yandan kızıl gezegendeki metan gazının gizemiyle uğraşmaya devam ederken, şimdi de oksijen baş gösterdi. Gazın miktarı rastgele yükselip alçalıyor gibi görünüyor ve bilim insanları bunun nedenini bilmiyor.
Üç Mars yılı ya da neredeyse altı Dünya yılı boyunca Mars'taki havayı analiz eden aracın kullanıldığı çalışma boyunca, araştırmacılar azot ve argon gibi gazların yıl içinde öngörülebilir şekilde değişimler yaşadığını saptadı. Araştırmacılar diğer gazların oranı, Mars atmosferinin yüzde 95'ini oluşturan karbondioksitin artış ve azalışlarına uygun biçimde değiştiği için oksijen gazında da benzer değişimler gözleneceğini düşünüyordu. Ancak gerçekte bahar ve yaz boyunca gerçekleşen artış sırasında atmosferdeki oksijenin değişen oranlarını fark edince hayrete düştüler çünkü bu, gazın üretiliyor ve ardından havadan uzaklaştırılıyor olduğunu gösteriyordu.
Bulgularla birlikte şaşkına dönen araştırmacıların ilk yaptıkları şey verileri toplamak için kullandıkları cihazın doğruluğunu kontrol etmek oldu ama cihaz düzgün çalışıyordu. Mars atmosferi hakkında bildiklerimize dayanan diğer olası açıklamalar da değerlendirildi ancak hiçbiri geçerli değildi.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre, NASA'nın Maryland, Greenbelt'teki Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nden, araştırmaya öncülük eden gezegen bilimci Melissa Trainer şunları ifade etti:
Bunu açıklamak için çabalıyoruz. Oksijen hareketlerinin her mevsim birebir tekrarlanmadığı bilgisi, bizi bunun atmosfer dinamiklerine bağlı bir durum olmadığını düşünmeye itiyor. Henüz açıklamasını yapamadığımız bazı kimyasal kaynaklar ve azaltıcılar bulunmalı.
Bilim insanları Mars'taki metan ve oksijen gazı değişimleri arasındaki gizemli benzerliğin rastlantıdan ibaret olmayabileceği üzerine de kafa yoruyor. (Bu konunun üzerinde durulma sebebi, bildiğimiz canlılığın hem oksijen hem de metanı üretiyor ve kullanıyor olmaları - ç.n.)
İkisinin de henüz belirlenmemiş ortak bir kaynağa sahip olması da ihtimallerden biri olabilir.
Atreya şunları söyledi:
Mars yılının önemli bir kısmı boyunca metan ve oksijen arasındaki bu ilgi çekici örtüşmeyi görmeye başladık. Bunda bir şeyler olduğunu düşünüyorum. Sadece henüz cevaplara sahip değilim. Kimse değil.
Bilim insanları artık oksijenin anlaşılmazlığını sınamak ve çözmek için atmosferdeki ölçümleri sürdürmeyi hedefliyor.
Trainer şunları ekledi:
İlk kez bu ilginç hareketleri birkaç yıl üst üste görüyoruz. Bunu hiçbir şekilde kavrayamadık. Bence bu, ilgi duyan tüm akıllı insanlara yapılan açık bir çağrı: Bakalım neler öne süreceksiniz?

Daha fazlasını oku

 
 
TEKNOLOJİ

Kuş gribinin insanları neden daha kötü etkilediği bulundu

Kuşların vücut sıcaklığı genellikle insanlardan daha yüksek (Reuters)
Kuşların vücut sıcaklığı genellikle insanlardan daha yüksek (Reuters)
TT
TT

Kuş gribinin insanları neden daha kötü etkilediği bulundu

Kuşların vücut sıcaklığı genellikle insanlardan daha yüksek (Reuters)
Kuşların vücut sıcaklığı genellikle insanlardan daha yüksek (Reuters)

Nicole Wootton-Cane 

Yeni bir çalışma kuş gribinin, vücudun en önemli savunma sistemlerinden birine dirençli olması nedeniyle insanlarda bilhassa şiddetli seyredebileceğini öne sürüyor.

İnsan vücudu bir enfeksiyona tepki verdiğinde vücut ısısı yükselir ve ateşi çıkar. Bu, vücudumuzun bir virüsün çoğalmasını ve daha kötü hasta olmamızı engellemeye çalışmasının yollarından biri.

Ancak yeni bir araştırma, kuş gribinin bu mekanizmaya dirençli olabileceğini tespit etti. Cambridge ve Glasgow üniversitelerinden bir ekibin yaptığı çalışmada enfeksiyonun, normalde insan gribinin olumsuz etkilendiği yüksek sıcaklıklarda bile etkisini artırmayı sürdürdüğü bulundu.

Araştırmacılar bu duruma virüsün, normal vücut sıcaklığı insanlardan daha yüksek olan kuşlarda ortaya çıkması ve bu nedenle virüsün bu koşullarda gelişmeye alışkın olmasının yol açabileceğini söylüyor.

İnsan gribi, sıcaklığın 33 derece civarında olduğu üst solunum yollarında kalma eğilimi gösteriyor. Ancak kuş gribi virüsleri, sıcaklığın 40 ila 42 derece civarında olduğu alt solunum yollarında kalmayı tercih ediyor.

Araştırmacılar, bulguları hakemli dergi Science'ta yayımlanan çalışmanın, kuş kökenli bir PB1 alt birimi (virüsün bir kısmını oluşturan enzimin bir bileşeni) içeren grip virüslerinin daha yüksek sıcaklıklarda bile çoğalmaya devam ettiğini gösterdiğini belirtiyor.

Araştırmacılar bu bulguların, ilk başta kuşları etkileyen virüslerin insanlarda neden daha şiddetli sonuçlar doğurabileceğini açıklamaya katkı sağlayabileceğini ekliyor.

Glasgow Üniversitesi Tıbbi Araştırma Konseyi Virüs Araştırma Merkezi'nden çalışmanın başyazarı Dr. Matt Turnbull, Science Daily'ye şöyle diyor: 

Virüslerin gen değiştirme yeteneği, yeni ortaya çıkan grip virüsleri için sürekli bir tehdit kaynağı. Bunu daha önce, örneğin 1957 ve 1968'deki pandemilerde gördük; bir insan virüsü PB1 genini, bir kuş türünden gelen varyantla değiştirmişti. Bu, sözkonusu pandemilerin insanlarda neden ciddi hastalıklara yol açtığını açıklamaya yardımcı olabilir.

Olası salgınlara hazırlanmamıza yardımcı olması için kuş gribi varyantlarını izlememiz kritik önemde. Türler arasında geçiş yapma potansiyeli taşıyan virüslerin ateşe ne kadar dirençli olduğunu test etmek, daha şiddetli varyantları saptamamızı sağlayabilir.

Çalışma, bu ay H5N5 kuş gribi virüsü kaynaklı ilk insan ölümünün ABD'de gerçekleşmesinin ardından geldi. Washington Eyalet Sağlık Depatmanı'ndan yapılan açıklamaya göre, Seattle'ın yaklaşık 125 kilometre güneybatısındaki Grays Harbor İlçesi'nde yaşayan adam, arka bahçesinde evcil kümes hayvanı besliyordu.

Sağlık yetkilileri, bu kuşların yabani kuşlarla temas ettiğinden ve bunun da enfeksiyona yol açtığından şüpheleniyor.

ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri önceki haftalarda enfeksiyon hakkında bir açıklama yaparak "bu vaka sonucu halk sağlığı riskinin arttığına" dair hiçbir bilgi bulunmadığını belirtmişti.

Independent Türkçe, independent.co.uk/news

TEKNOLOJİ

Rusya'nın Baykonur Uzay Üssü hasar gördü

Soyuz MS-28 uzay aracı, Rusya'nın Baykonur Uzay Üssü'nden Uluslararası Uzay İstasyonu'na bir keşif gezisi için fırlatıldı. (EPA)
Soyuz MS-28 uzay aracı, Rusya'nın Baykonur Uzay Üssü'nden Uluslararası Uzay İstasyonu'na bir keşif gezisi için fırlatıldı. (EPA)
TT
TT

Rusya'nın Baykonur Uzay Üssü hasar gördü

Soyuz MS-28 uzay aracı, Rusya'nın Baykonur Uzay Üssü'nden Uluslararası Uzay İstasyonu'na bir keşif gezisi için fırlatıldı. (EPA)
Soyuz MS-28 uzay aracı, Rusya'nın Baykonur Uzay Üssü'nden Uluslararası Uzay İstasyonu'na bir keşif gezisi için fırlatıldı. (EPA)

Rusya’nın Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü dün, iki Rus ve bir Amerikalı astronotun Uluslararası Uzay İstasyonu’na fırlatılmasının ardından zarar gördü.

scdfgt
Rusya Federal Uzay Ajansı (Roscosmos) tarafından yayınlanan videodan alınan ekran görüntüsünde, Soyuz MS-28 uzay aracıyla Uluslararası Uzay İstasyonu'na fırlatılan görev ekibi görülüyor. (AP)

Rusya’nın uzun yıllar boyunca ulusal gurur kaynağı olarak görülen uzay programı, son yıllarda kronik finansman eksikliği ve yolsuzluk skandallarıyla mücadele ediyor.

Rusya Federal Uzay Ajansı (Roscosmos), Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü’nü inceledikten sonra sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, ‘fırlatma platformunun bazı bileşenlerinde hasar tespit edildiğini’ duyurdu. Baykonur Uzay Üssü, Rusya’nın insanlı görevler için kullandığı tek fırlatma üssü olma özelliğine sahip.

Roscosmos, platformun durumunu değerlendirirken, “Tüm gerekli yedek parçalar mevcut ve hasarlar yakın gelecekte tamir edilecek” ifadelerini kullandı.

Uzay alanında uzman Rus blog yazarlarına göre, bu olay nedeniyle Roscosmos bir süreliğine fırlatma operasyonlarını gerçekleştiremeyecek. Kazakistan’daki tesisin ciddi şekilde zarar gördüğü belirtiliyor.

Dün saat 04:27’de Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatılan Soyuz MS-28 uzay aracı, Rusya’dan iki astronot Sergey Kud-Sverchkov ve Sergey Mikaev ile NASA astronotu Chris Williams’ı taşıyordu. Şarku’l Avsat’ın Roscosmos’tan aktardığına göre araç, günün ilerleyen saatlerinde Uluslararası Uzay İstasyonu’na başarıyla kenetlendi.

Ukrayna savaşı nedeniyle Moskova ile Washington arasındaki ilişkilerin neredeyse tamamen çökmesine rağmen, uzay hâlâ ABD ile Rusya arasında iş birliğinin az sayıdaki alanından biri olmayı sürdürüyor.

2022’deki Ukrayna saldırısının ardından Rusya’ya uygulanan yaptırımlar kapsamında, birçok Batılı ülke Roscosmos ile ortaklıklarını durdurmuş durumda.

DÜNYA

Amerikan-Rus uzay mürettebatı Uluslararası Uzay İstasyonu’nda sekiz aylık göreve başladı

Rusya Federal Uzay Ajansı (Roscosmos) tarafından yayınlanan videodan alınan ekran görüntüsünde, Soyuz MS-28 uzay aracıyla Uluslararası Uzay İstasyonu'na fırlatılan görev ekibi görülüyor. (AP)
Rusya Federal Uzay Ajansı (Roscosmos) tarafından yayınlanan videodan alınan ekran görüntüsünde, Soyuz MS-28 uzay aracıyla Uluslararası Uzay İstasyonu'na fırlatılan görev ekibi görülüyor. (AP)
TT
TT

Amerikan-Rus uzay mürettebatı Uluslararası Uzay İstasyonu’nda sekiz aylık göreve başladı

Rusya Federal Uzay Ajansı (Roscosmos) tarafından yayınlanan videodan alınan ekran görüntüsünde, Soyuz MS-28 uzay aracıyla Uluslararası Uzay İstasyonu'na fırlatılan görev ekibi görülüyor. (AP)
Rusya Federal Uzay Ajansı (Roscosmos) tarafından yayınlanan videodan alınan ekran görüntüsünde, Soyuz MS-28 uzay aracıyla Uluslararası Uzay İstasyonu'na fırlatılan görev ekibi görülüyor. (AP)

Üç kişilik Amerikan-Rus mürettebat, dün bir Rus uzay aracıyla Uluslararası Uzay İstasyonu'na fırlatıldıktan sonra görevlerine başladı.

Rus Soyuz MS-28 uzay aracı Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssü'nden saat 04:27'de fırlatıldı.

Uzay aracında NASA astronotu Chris Williams ve iki Rus meslektaşı Sergey Mikaev ve Sergey Kud-Sverchkov bulunuyordu. Şarku’l Avsat’ın AP’den aktardığına göre uzay aracı Uluslararası Uzay İstasyonu'na başarıyla kenetlendi.

Jcjc
Soyuz MS-28 uzay aracı, Rusya'nın Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssü'nden Uluslararası Uzay İstasyonu'na bir keşif gezisi için fırlatılırken... 27 Kasım 2025 (Reuters)

Üç astronotun yörünge istasyonunda yaklaşık sekiz ay geçirmesi bekleniyor. NASA, fizikçi Williams ve askeri pilot Mikayev için bunun ilk uzay uçuşu olduğunu açıkladı. Kud-Sverchkov için ise bu, uzaya ikinci yolculuğu olacak.

Uluslararası Uzay İstasyonu’nda mürettebat, NASA astronotları Mike Fincke, Zena Cardman ve Johnny Kim, Japon Uzay Ajansı astronotu Kimiya Yui ve Rus kozmonotlar Sergey Ryzhikov, Alexey Zubritsky ve Oleg Platonov'a katılacak.

NASA, Williams'ın insan uzay keşiflerini ilerletmek ve dünyadaki yaşamın iyileştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla istasyonda bilimsel araştırmalar ve teknik deneyler yürüteceğini duyurdu.