Litvanya ve Norveç, Rusya ile casus takası yaptı

Rusya, Norveç ve Litvanya arasında gerçekleşen casus takası, Soğuk Savaş döneminde Berlin Duvarı yakınlarındaki Charlie kontrol noktasında casus takasını andırdı. Litvanya İstihbarat Başkanı Darius Jauniskis dün Vilnius’ta gazetecilere verdiği demeçte, Rusya’nın bir yandan Norveç, bir yandan da Litvanya ile casus takası yaptığını duyurdu. Rusya, casusluk suçlaması ile tutulan iki Litvanyalı ve bir Norveçliyi Vilnius’a teslim ederken, Litvanya’da aynı suçtan hapse atılan iki Rus ajanı iade etti.
Geçtiğimiz günlerde Litvanya medyasında yer alan haberde ismi açklanmayan bir kaynak, Vilnius hükümetinin 2017’den bu yana tutuklu bulunan Rus Nikolay Filipçenko ve Sergey Moisejenko’yu, Litvanyalı Jevgenij Mataitis ve Aristidas Tamosaitis’in yanı sıra Norveçli Frode Berg ile takas edeceğini belirtti.
Ajanlık suçlaması ile ikisi Rus, ikisi Litvanyalı ve bir Norveçli casusun takası Rusya-Litvanya sınırındaki güvenlik noktasında gerçekleşti.
Norveç Başbakanı Erna Solberg, Rusya’nın vatandaşlarını serbest bırakmasıyla ilgili memnuniyetini dile getirdi.
Solberg, konuya ilişkin açıklamasında, “Berg'in özgür bir şekilde evine dönebildiği için mutluyuz. Litvanya hükümetine işbirlikleri ve Berg’in serbest bırakılması çabalarından dolayı teşekkür ediyorum” ifadelerini kullandı. Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nausėda ise dün, iki Rus’u affettiğini duyurdu. Cumhurbaşkanı tarafından imzalanan kararname, cumhurbaşkanlığına ait internet sitesinden yayınlanırken, Nikolay Filipçenko ve Sergey Moiseenko isimli Rus ajanların yeni bir yasa uyarınca affedildiği aktarıldı.
Rusya’dan karşılık gecikmedi
Moskova ise atılan bu adama karşılık verdi. Rusya Dış İstihbarat Servisi (SVR) Direktörü Sergey Narişkin konu ile ilgili yaptığı açıklamada, “Edindiğim bilgiye göre simetrik yanıt verilecek” diyerek, Litvanya'nın casuslukla suçlanan iki Rusya vatandaşını affetmesine aynı şekilde yanıt vereceklerini ifade etti.
Norveçli Berg’in avukatı önceki gün yaptığı açıklamada, takas işleminin hızlı bir şekilde gerçekleşeceğini belirterek, “Pratik sorunların hızlı çözümlerine bağlı olarak takas bir veya iki gün içerisinde gerçekleşebilir” dedi. AFP’nin haberine göre avukat, Rusya’nın bu tür meselelere alışkın olduğunu, ancak Litvanya ve Norveç için bir ilk yaşandığını ifade etti.
Norveç vatandaşı olan eski sınır muhafızı Frode Berg, geçtiğimiz Nisan ayında nükleer denizaltılar hakkında bilgi topladığı gerekçesi ile 14 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Berg daha önce, Rusya ve Norveç arasındaki sınır anlaşmasının uygulamasını izlemek için görevlendirilmişti. Berg, Aralık 2017’de Rusya’nın başkenti Moskova'da Norveç adına istihbarat topladığı gerekçesiyle tutuklanırken, geçtiğimiz Ekim ayında ise af talep etti. Rus istihbaratı için çalışan Nikolay Filipçenko, üst düzey Litvanyalılarla çalışarak onlardan bilgi elde ediyordu. 10 yıl hapis cezasına çarptırılan Filipçenko, bu karara itiraz etmezken, Sergey Moiseenko, Litvanya’da bulunan Siaulai’daki önemli bir askeri hava üssünde görev yapan bir Litvanyalıdan bilgi aldığı gerekçesi ile 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Litvanyalı Yevgeniy Mataitis 2016’dan beri tutukluydu.
Moskova’nın Kırım’ı ilhak etmesiyle 2014 yılında artan casusluk vakaları nedeniyle, Rusya ve yarım asrı aşkın bir süredir Sovyetler Birliği çatısında olan ancak şu an NATO- Avrupa Birliği (AB) üyesi olan Baltık devletleri arasında gerginlik had safhaya ulaştı.
Soğuk Savaş dönemini andıran casus takasları
Geçtiğimiz Şubat ayında, Rusya ve Estonya arasında casus takası yapıldı. Rusya'da ajanlık yaptığı gerekçesiyle 12 yıl hapse mahkum edilen Estonyalı iş adamı Rayvo Susi ile Rus ajan Artjom Zintsenko iki ülke sınırında takas edildi. Casusluk suçlamasıyla hüküm giyen şüpheliler, iki ülke başkanları tarafından affedilerek takas edilmeleri için onay verilmişti. Rusya, 2015 yılında da daha önce yakaladığı Estonya'nın istihbarat ajanı Eston Kohver'i Moskova adına ajanlık yapan Aleksey Dressen'le takas etti. Ajan değiş tokuşu Rusya-Estonya sınırında Piuza Nehri üzerindeki köprüde yapıldı. Dressen, 16 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.

Tibet Budizmi'nin ruhani lideri 14. Dalay Lama Tenzin Gyatso cumartesi günü sürgündeki binlerce Tibetli'yle buluştu.

Dünyanın dört bir köşesinden gelen takipçileri, 14. Dalay Lama'nın onlarca senedir yaşadığı Dharamshala yakınlarındaki büyük tapınakta bir tören düzenledi.

6 Temmuz'da 90 yaşına girecek 14. Dalay Lama'nın çok uzun bir yaşam sürmesi için duacı oldular.

Tenzin Gyatso törende yaptığı ve eş zamanlı olarak farklı dillere çevrilen konuşmasında Budistlerin ruhani koruyucularından birine işaret ederek şu ifadeleri kullandı:

Şu ana kadar elimden gelenin en iyisini yaptım. Avalokiteśvara'nın da desteğiyle 30-40 yıl daha yaşayıp duyarlı varlıklara ve Budizm öğretilerine hizmetimi sürdürmeyi umut ediyorum.

14. Dalay Lama, aralıkta Reuters'a yaptığı açıklamada 110 yaşına kadar yaşayacağını öngörmüştü.

Tenzin Gyatso, ölümünden sonra Tibet'teki Budizm geleneğinin süreceğini belirterek, bu unvanı taşıyan son kişi olmayacağını önceki günlerde söylemişti.

Ruhani lider, 1587'de oluşturulan Dalay Lama unvanının yeni bir reenkarnasyonla süreceğini ifade etmişti.

Halefinin belirlenmesinde tek yetkinin kendi kurduğu Gaden Phodrang Vakfı'na ait olacağını söyleyen Tenzin Gyatso, 15. Dalay Lama'nın Çin sınırları dışında "özgür dünyada" doğacağını da yinelemişti.

Gyatso'nun "Çin dahil herhangi bir ülke tarafından siyasi amaçlarla seçilen bir adayın tanınmaması gerektiğini" vurgulamasına Pekin'den tepki gelmişti.

Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Mao Ning, yeni Dalay Lama'nın Pekin yönetimi tarafından onaylanması gerekeceğini savunmuştu.

Tibet Budizmi'ne göre Dalay Lama, reenkarne olacağı bedeni kendisi seçebiliyor.

Tenzin Gyatso, 1940'ta Dalay Lama’nın 14. reenkarnasyonu olarak Tibet Budizmi'nin ruhani liderliğini yapmaya başlamıştı.

Gyatso, Çin birliklerinin Tibet'in başkenti Lhasa'da 1959'da patlak veren bağımsızlık yanlısı ayaklanmayı bastırmasının ardından bölgeyi terk etmiş ve Hindistan'ın kuzeyindeki Dharamshala kentine yerleşmişti. Burada sürgündeki Tibet meclisi ve hükümetini kurmuştu.

Himalaya Dağları'nın kuzeyinde yer alan 2,5 milyon kilometre genişliğindeki Tibet Platosu, deniz seviyesinden ortalama 4 bin 380 metre yüksekliğiyle "dünyanın çatısı" diye biliniyor.

Tarih boyunca yarı göçebe Tibet halkının yurdu olan bölge, 1951'de imzalanan 17 Nokta Anlaşması'yla Çin'in egemenliğine girmişti. Pekin yönetimi, bunu "Tibet'in barışçıl özgürleşmesi" diye adlandırmıştı.

Independent Türkçe, AFP, Reuters

Litvanya ve Norveç, Rusya ile casus takası yaptı