Galaksimizde yeni bir kara delik bulundu

Kara delikler öyle büyük bir çekim kuvvetine sahip ki ışık dahil hiçbir şey onlardan kaçamıyor (NASA)
Kara delikler öyle büyük bir çekim kuvvetine sahip ki ışık dahil hiçbir şey onlardan kaçamıyor (NASA)
TT

Galaksimizde yeni bir kara delik bulundu

Kara delikler öyle büyük bir çekim kuvvetine sahip ki ışık dahil hiçbir şey onlardan kaçamıyor (NASA)
Kara delikler öyle büyük bir çekim kuvvetine sahip ki ışık dahil hiçbir şey onlardan kaçamıyor (NASA)

Gökbilimciler galaksimizde mümkün olduğu düşünülenden kat be kat büyük, yıldız kaynaklı devasa bir kara delik keşfetti.
Bilim insanları bu tarz kara deliklerin Güneş'in kütlesinin sadece 20 katına kadar çıkabileceğini düşünüyordu. Ama Çin Bilimler Akademisi'nden gökbilimciler yeni keşfedilen cismin 70 kat büyük olduğunu söyledi.
Araştırmacılara göre keşif, bu muazzam ve gizemli cisimlerin nasıl oluştuğuna dair bildiklerimizi yeniden yazabilir. Yıldız kaynaklı kara delikler devasa bir yıldızın çökmesiyle ortaya çıkıyor. Bu cisimler o kadar yoğun ki ışık bile onlardan kaçamıyor.
Profesör Liu, “Yıldızların evrimine dair güncel modellerin çoğuna göre, galaksimizde bu kütlede kara delikler bulunmamalı" diye konuştu.
“Galaksimize özgü kimyasal bileşime sahip devasa yıldızların, ömrünün sonuna yaklaşırken, gazlarının çoğunu güçlü yıldız rüzgarlarına akıttığını düşünüyorduk. Bu sebeple de arkalarında bu büyüklükte bir kalıntı bırakmamalıydılar. LB-1 mümkün olduğunu düşündüğümüzden iki kat büyük" diyen Profesör Liu, sözlerini şöyle sürdürdü:
Şimdi teorisyenler, bu oluşumu açıklama zorluğunun üstesinden gelmek zorunda.
Bu muazzam cisim, yıldız kaynaklı 100 milyon kara delik barındırdığı düşünülen Samanyolu galaksimizde yer alıyor. LB-1 olarak bilinen yeni kara delik Dünya'dan 15 bin ışık yılı uzaklıkta.
Yakın zamana kadar yıldız kaynaklı kara delikler, sadece yakındaki bir yıldızın gazını emerken tespit edilebilirdi. Kara delikler bunu yaparken galaksi boyunca hareket edip Dünya'mıza ulaşan bir X-ray emisyonu yayıyor. Çöken yıldızı işte tam bu noktada tespit edebiliyoruz.
Ancak galaksimizdeki yıldız kaynaklı birçok kara delik yıldızlardan beslenmiyor, dolayısıyla onları bu şekilde göremiyoruz. Yani Samanyolu'nda bulunduğu düşünülen çok sayıdaki kara deliğe rağmen sadece birkaçını uygun şekilde saptayıp anlayabiliyoruz.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre yeni çalışmanın araştırmacıları, daha fazla bilgi edinmek için, görünmez bir cismin yerçekimine kapıldığı görülen yıldızları araştırdı. Bu yöntem, ilk kez 18. yüzyılda, uzayı gözlemlemenin bir yolu olarak önerilmiş ancak yakın zamana kadar mümkün olmamıştı.
Bilim insanları bu tekniği kullandıktan sonra, tespit ettiğini düşündüğü yıldız kaynaklı kara deliğe dair bir şeyler öğrenmek için başka gözlemler yaptı. Bulguları onları şaşkınlığa uğrattı. Yörüngesini 79 günde tamamlayan ve Güneş'ten 8 kat ağır bir yıldız, çok büyük bir kara deliğin etrafında dönüyordu.
ABD'deki University of Florida'dan LIGO Direktörü Prof. David Reitze "Bu keşif, bizi yıldız kaynaklı büyük kara deliklerin oluşumuna dair modellerimizi yeniden düşünmeye zorluyor" dedi.



Sadece 300 ışık yılı uzakta devasa gaz bulutu keşfedildi

Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
TT

Sadece 300 ışık yılı uzakta devasa gaz bulutu keşfedildi

Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)

Dünya'ya beklenmedik kadar yakın bir mesafede devasa bir gaz bulutu keşfedildi. Moleküler gaz bulutu, bilim insanlarına yıldız oluşum sürecini incelemeleri için eşsiz bir fırsat sunuyor.

Moleküler bulutlar içindeki toz ve gaz kümeleri çökerek yıldızları meydana getiriyor. Hidrojen ve karbonmonoksit molekülleri içeren bu bulutları, yıldız oluşturmalarından önce görmek zorlu bir iş.

Bilim insanları moleküler hidrojen gazı neredeyse görünmez olduğu için bu bulutları ararken karbonmonoksite odaklanıyor. Ancak karbonmonoksit miktarı azsa bulut kolayca gözden kaçabiliyor.

Araştırmacılar yeni keşfedilen moleküler gaz bulutunun bugüne kadar saptanmamasını da buna bağlıyor.

Bulguları hakemli dergi Nature Astronomy'de dün (28 Nisan) yayımlanan çalışmayı yürüten ekip, bulutu daha önce hiç kullanılmamış bir yöntemle tespit etti. Araştırmacılar, buluttaki hidrojenin yaydığı ultraviyole ışık sayesinde keşfi yaptı.

Güney Kore'nin STSAT-1 uydusunun verilerini inceleyen araştırmacılar, hidrojenin doğal olarak yaydığı uzak ultraviyole ışığı fark etti. Normalde bu spektrumdaki ışığı yakalamak epey zor ancak uydunun spektrografı, bunu analiz edilebilecek dalga boylarına ayırmayı başardı. 

Rutgers Üniversitesi'nden çalışmaya liderlik eden Blakesley Burkhart, "Bu, moleküler hidrojenin uzak ultraviyole emisyonunu doğrudan bularak keşfedilen ilk moleküler bulut. Bu bulut, kelimenin tam anlamıyla karanlıkta parıldıyor" diyor.

Yunan mitolojisindeki şafak tanrıçası Eos'un adı verilen gaz bulutu Dünya'dan sadece 300 ışık yılı uzakta. Yaklaşık 3 katrilyon kilometrelik bu mesafe insan ölçeğinde muazzam bir büyüklüğe denk düşse de galaktik ölçekte çok yakın kabul ediliyor. Dünya'ya en yakın yıldız oluşum bölgesi olan Orion Bulutsusu yaklaşık 1300 ışık yılı uzakta. 

Hilale benzeyen bulutun kütlesi Güneş'in kütlesinin yaklaşık 3 bin 400 katı ve yaklaşık 40 Ay çapına (140 bin kilometre) sahip. 

Makalenin yazarlarından Thomas Haworth "Bu şey adeta kozmik arka bahçemizde ve biz onu kaçırdık" diyor.

Güneş Sistemi'nin yakın çevresini ifade eden Yerel Kabarcık'ta yer alan Eos, bugüne kadar bulunan en yakın moleküler bulut. 

Bilim insanları bu sayede yıldız ve yıldız sistemlerinin nasıl oluştuğunu çok daha iyi anlayabilecekleri bir imkana sahip. 

Burkhart, "Teleskoplarımızla baktığımızda, oluşum aşamasındaki tüm yıldız sistemlerini görebiliyoruz ancak bunun nasıl gerçekleştiğini ayrıntılı olarak bilmiyoruz" diyerek ekliyor: 

Eos'u keşfetmemiz heyecan verici çünkü artık moleküler bulutların nasıl oluştuğunu ve ayrıştığını, bir galaksinin yıldızlararası gaz ve tozu yıldızlara ve gezegenlere nasıl dönüştürdüğünü doğrudan ölçebiliyoruz.

Araştırmacılar ayrıca yeni yöntemi kullanarak yakınlarda gizlenen başka moleküler bulutları da keşfetmeyi umuyor.

Çalışmanın bir diğer yazarı Thavisha Dharmawardena "Bu teknik yıldızlararası ortam hakkında bildiklerimizi baştan yazabilir, galaksideki gizli bulutları ortaya çıkarabilir ve hatta kozmik şafağın algılanabilen en uzak sınırlarına kadar ulaşabilir" ifadelerini kullanıyor.

Independent Türkçe, Space.com, CNN, Nature Astronomy