İran'da göstericiler Hamaney'in favori silahı Dragunov ile mi öldürüldü?

İran'da göstericiler Hamaney'in favori silahı Dragunov ile mi öldürüldü?
TT

İran'da göstericiler Hamaney'in favori silahı Dragunov ile mi öldürüldü?

İran'da göstericiler Hamaney'in favori silahı Dragunov ile mi öldürüldü?

Gazeteci Behnam Gholipour, İranwire sitesinde yayınlanan makalesinde İran’da benzin zammına yönelik protestolarda güvenlik güçleri tarafından hedef alınan göstericilerin İran lideri Ali Hamaney’in de favori silah markası olan Dragunov’la öldürüldüğünü iddia etti.
Dragunov marka keskin nişancı tüfeği, Haziran 2017’de İran'ın başkenti Tahran'daki Meclis binasına DEAŞ tarafından yapılan saldırı esnasında da güvenlik güçlerinin elinde görüntülendi.
DEAŞ saldırısından yaklaşık bir ay sonra Kurban bayramı namazında elinde Dragunov marka silahla hutbeye çıkan İran lideri Ayetullah Ali Hamaney, İran medyasında gündem oldu.
Hamaney, 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmadan günler önce Ramazan bayramı namazı için çıktığı hutbede de benzer şekilde Dragunov ile görüntülendi.
Hamaney’in Haziran 2019’da Ramazan bayramı için namaz hutbesine aynı şekilde Dragunov marka silahla çıkması, muhafazakar medyada düşmanlara verilen bir mesaj olarak değerlendirildi.
Mizan haber ajansı bu durumu “İsyan ederek hak sözü dinlemeyen kafirler, sapkınlar ve münafıklara karşı cihada hazırız” şeklinde açıkladı.
Hamaney’in Dragunov ile hutbelere çıkışı sosyal medyada rejim yanlıları tarafından “müesses nizamın değerlerini korumak” şeklinde yorumlandı.
Dragunov’un Irak ve Suriye’de İran destekli milis gruplar tarafından kullanıldığı biliniyor.
Independent Türkçe'nin haberine göre, Türkiye'de Kanas olarak bilinen Sovyet yapımı yarı otomatik ve uzun menzilli Dragunov, günümüzde dünyada en çok kullanılan keskin nişancı tüfeklerinin başında geliyor.  
İran’daki gösterilerde Dragunov 
Dragunov marka silah İran’ın geleneksel ordusu, Özel Kuvvetler ve Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı İmam Hüseyin Tabur’unun envanterinde bulunuyor.
Sokak olaylarının bastırılmasında görev alan İmam Hüseyin güvenlik birimi, eğitim ve tatbikat safhalarında Dragunov marka silah kullanıyor.
İmam Hüseyin Taburu İran’da 15 Kasım tarihinde benzin zammına tepkiyle başlayan gösterilerin bastırılmasında görev aldı.
İran’ın Kerec kentindeki gösterilerde öldürülen Puya Bahtiyari’nin annesi Nahid Şirpişe oğlunun ölümüne ilişkin yapmış olduğu açıklamada, “Oğlum uzun boyluydu ve gösterilerde en ön safta yer alıyordu. Keskin nişancıların hedefi olan oğlum başından vuruldu” ifadelerini kullandı.
Görgü tanıklarına göre, başkent Tahran’daki gösterilerde hayatını kaybeden Hasan Tavusi, hiçbir kurşun sesi duyulmadan yere yığıldı; ölüm sebebinin ise kalbine isabet eden keskin nişancı ateşi olduğu belirtildi.
İran'ın Irak sınırında bulunan Kirmanşah eyaletine bağlı Civanrud ilçesinde güvenlik güçleri Adliye binasının çatı katından göstericilere ateş açarken görülmüştü. Son gösterilerde Civanrud'da 15 sivil hayatını kaybetmişti.
İran’daki eylemlerden sonra hutbeye silahla çıkan Hamaney’in bu görüntüsü merak uyandırdı. Oysa İslam kültüründe silahla minbere çıkmak bir gelenek.
Eskiden hükümdarlar ellerinde asa ve kılıçla çıkarlardı. Birçok ülkede bu gelenek artık sürdürülmüyor. Ancak İran’da dini liderler, silahla çıkmayı tercih ediyor.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe