عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

İran'da tutuklu bulunan İran asıllı İngiliz vatandaşının eşi: Tahran’ın ‘rehin diplomasisi’ kötüleşti

Richard Ratcliffe ve kızı Gabrielle 11 Ekim’de Londra’d düzenlenen basın toplantısı sırasında (AFP)
Richard Ratcliffe ve kızı Gabrielle 11 Ekim’de Londra’d düzenlenen basın toplantısı sırasında (AFP)
    Londra/Necla Habriri
TT
TT

İran'da tutuklu bulunan İran asıllı İngiliz vatandaşının eşi: Tahran’ın ‘rehin diplomasisi’ kötüleşti

Richard Ratcliffe ve kızı Gabrielle 11 Ekim’de Londra’d düzenlenen basın toplantısı sırasında (AFP)
Richard Ratcliffe ve kızı Gabrielle 11 Ekim’de Londra’d düzenlenen basın toplantısı sırasında (AFP)

iran'da tutuklu bulunan İran asıllı İngiliz vatandaşı Nazanin Zaghari-Ratcliffe, Ekim 2018’den bu yana Tahran’da hücre hapsinde tutulan Avustralyalı araştırmacı Kylie Moore-Gilbert’ten örnek alarak açlık grevine başladı. Nazanin Zaghari’nin eşi ise konu hakkında yaptığı açıklamada, “Tahran’ın ‘rehin diplomasisi’ kötüleşti” dedi.
Nazanin Zaghari, İran asıllı Fransız Akademisyen Fariba Adelkah ile 16 aydır hücrede bulunan ve sağlık durumu kötüye giden Avustralyalı araştırmacı Kylie Moore-Gilbert’in bir hafta önce başladığı açlık grevine katılmaya karar verdi.
Şarku’l Avsat’a konuşan Nazanin Zaghari Ratcliffe’nin eşi Richard Ratcliffe, İngiltere hükümetinin, 2016 yılından bu yana İran’ı baskı altına alarak rejimi devirmekle suçlanan eşini serbest bırakmaya yönelik çalışmaları sürdürdüğünü söyledi. Richard açıklamasında, Nazanin ve diğer bazı kadınların 17 aydır hücrede tutulan ve açlık grevinde olan Kylie için endişe duyduklarını söyledi. Richard ayrıca, “Sanırım Kylie’nin acılarının fark edilmeden geçmesini istemiyorlar, Noel hepsi için zor bir zaman” dedi.
Dünyaya çağrı
Uluslararası toplumun, Tahran’ın rehin politikasını sona erdirmek için daha fazla koordinasyon içinde çalışması gerektiğini vurgulayan Richard, Birleşmiş Milletler (BM) ve diğer uluslararası platformların konuya el atması gerektiğini belirtti.
Richard açıklamasında, “İran’ın kullandığı rehin diplomasisi son birkaç yıl içerisinde önemli ölçüde kötüleşti. Bu davaların sadece sıradan konsolosluk davaları olduğunu iddia etmek kimseye yardımcı olmaz” ifadelerini kullandı.
Thomson Reuters vakfında proje yöneticisi olan Zaghari Ratcliffe, 2016 yılının Nisan ayında kızıyla birlikte aile ziyareti için İran’a gitmiş, İngiltere’ye dönmek üzereyken Tahran havaalanında gözaltına alınmış, ardından “İran’daki İslam rejimini devirmekle” suçlanarak 5 yıl hapse mahkûm edilmişti.
Geçtiğimiz Eylül ayında konuyu BM’ye taşıyarak yoğun bir siyasi bir kampanya yürüten Richard Ratcliffe, eşinin davasını yerel ve uluslararası kamuoyuna aktarmayı başardı. İngiltere’nin eşini geri alma çabalarının yetersiz kalmasıyla hayal kırıklığına uğrayan Richard, İran’ın bu davayı İngiliz hükümetine karşı kullandığını iddia etti.
Johnson’dan yardım bekliyor
Richard, konuyla ilgili henüz İngiltere Başbakanı Boris Johnson ile görüşmediğini, görüşme için ise bir tarih belirlenmediğini ifade etti. Richard, Boris Johnson’un Dışişleri Bakanı olduğu sırada Nazanin Zaghari-Ratcliffe’i kurtarmak için her şeyi yapacağını söylediğini hatırlatarak, “Dürüst olmak gerekirse bize borçlu (Johnson) olduğunu düşünüyorum” dedi.
Johnson, İran'da casuslukla suçlanarak tutuklanan İngiltere vatandaşı Nazanin Zaghari-Ratcliffe'nin, “insanlara gazetecilik öğrettiğini” söylemişti.
İngiltere’den diplomatik koruma kararı
İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, Mart 2019’da Nazanin Zaghari-Ratcliffe'ye yargılama sürecindeki usulsüzlükler ve tıbbi tedaviye erişim eksikliğini gerekçe göstererek, diplomatik koruma sağlama kararı alarak davayı Londra ile Tahran arasında resmi bir yasal anlaşmazlık haline getirmişti.
Richard, İran Devrim Muhafızları’nın onayıyla 10 Ekim’de, üç buçuk yıldır büyükbabası ve büyükannesiyle yaşayan kızı Gabrielle’ye kavuşmuştu. Richard ve eşi, Gabriella’nin İngiltere’ye dönüşü konusunda uzun süre kararsız kalmıştı. Richard, Gabriella’nin annesinden uzaklaşmasının Nazanin’in zihinsel veya fiziksel sağlığına olumsuz etki edeceğinden korkuyordu. Aynı zamanda Gabrielle’nin, babası ile yeniden iletişim kurabilmesi için İngilizce öğrenmesi gerekiyordu. Nazanin, hapishaneden aktarılan mektubunda, “Çocuğumdan ayrıldıktan sonra umut ve motivasyonu kaybettim” ifadelerini kullanmıştı.
Kızı ile Noel’de birlikte olmak hakkında konuşan baba Richard, Gabrielle’nın Noel’den keyif aldığını ve onunla gerçek bir kutlama yapmanın harika bir duydu olduğunu söylediğini ifade etti.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
TT
TT

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)

Refik Huri

Ukrayna savaşı, bazen unutulmuş bir savaş gibi görünse de Gazze ve Lübnan’daki savaştan ve İran'ın başını çektiği tüm “direniş ekseninden” çok daha tehlikelidir. Burada Ortadoğu için yeni bir sahne ya da büyüklerin onayladığı bir bölgesel güvenlik sistemine götürecek beklentiler olmaksızın çok fazla gürültü, slogan ve yıkım var. Gazze, savaş bitmeden sona erdi ve kimse onu yönetmeye hazır değil. Önceki “statüko”nun geri gelmesi yönündeki bahisler arasında, herhangi bir siyasi sempati olmaksızın ya da herhangi bir ülke İsrail ile ilişkilerinin gidişatında herhangi bir değişikliğe gitmeden Lübnan neredeyse tamamen yerle bir oldu. Ama Ukrayna'da oyun daha büyük.

Bu, kıtalararası balistik füzelerle ve Rusya'nın nükleer tehdidinin eşiğinde yürütülen bir savaş. Avrupa'yı kontrol etme ve yeni bir çok taraflı dünya düzeni kurma konusunda belirleyici bir savaş. Hayati bir jeopolitik ve stratejik konum ile bağlantıyı sağlama veya koparma savaşı. Zira Başkan Carter döneminde Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Profesör Zbigniew Brzezinski'nin tekrarladığı gibi, “Ukrayna olmadan Rusya'nın imparatorluk olmaktan çıktığı” tarihsel bir gerçektir. Tıpkı Batı'nın, Moskova'nın bir imparatorluk olmasını engellemek için Ukrayna'yı Rusya'dan uzaklaştırmakta ısrar etmesi gibi, Başkan Putin de imparatorluğu kurmak için Ukrayna'yı geri almakta ısrar etti. Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel, başından beri bunu fark etmişti ve bunun nedenle anılarında Putin'i kızdırmamak için Ukrayna'nın NATO'ya katılımını ertelemeye çalıştığını söylüyor. Sovyetler Birliği ile Batı arasındaki Soğuk Savaş'ın sona ermesinden yıllar sonra, Rusya ile Batı arasında sıcak bir vekâlet savaşının yaşanması da bu nedenle kaçınılmaz.

ABD ile Çin arasında, Çin'in Tayvan'ı zorla ilhak etmeye karar vermesi durumunda daha da kızışabilecek soğuk savaşın kaçınılmazlığı da buradan kaynaklanıyor. Sahne her şeyi anlatıyor; ABD dünyanın zirvesinde endişeli ve gergin iken, Çin zirveye ulaştıktan sonra kendinden emin ve sakin. Rusya, korkutan ve korkan rolünde seferberlik halinde. NATO'nun kapısına kadar genişlemesinden korkuyor ve NATO'nun Ukrayna'yı kabul etmeyi düşünmesini engellemek için aceleyle savaşa girerek korkutuyor.

ABD, tüm uyarılara rağmen güçlünün yükselen güçten korkmasını simgeleyen “Thucydides” tuzağına düştü. Tarihçilere göre bu, Atina ile Sparta arasında yaşananların bir örneğidir. Güçlü Atina Sparta'nın artan gücünden korktuğu için kendisine savaş açmıştı. Ancak Çin, her ne kadar daha büyük, daha geniş bir tuzağa hazırlanıyor olsa da bu tuzağa düşmemeye çalışıyor.

Biden yönetimi Çin ile ilişkileri üç şekilde özetliyor: rekabet, husumet ve iş birliği. Trump yönetimi ise daha büyük bir şeyden söz ediyor. Başkan Şi Cinping iş birliği arzusunu kullanıyor ancak pratikte “dünyayı yeniden oluşturmak, Batı değerlerini uluslararası kurumlardan kovmak ve doları tahtından indirmek” istiyor. Stanford Üniversitesi'nden ve “Çin'e Göre Dünya” kitabı yazarının Elizabeth Economy’nin söylediğine göre, Şi ayrıca, “Kuşak ve Yol, küresel büyüme, küresel güvenlik ve küresel medeniyet” programlarını gerçekleştirmek için uluslararası uzlaşma çağrısında bulunuyor. Bu ise kısaca, sadece çok kutuplu bir sistemden ibaret olmayan yeni bir dünya düzenidir.

Ancak ABD'de ve tabii ki Avrupa'da, Çin ile anlaşmayı savunanlar da az değil. G7 ve G20 arasında ABD ve Çin’den oluşan “G2” fikrini öne sürenler var. Nitekim tarihçi Adam Tur, “Çin'in tarihsel yükselişine uyum” çağrısında bulundu. Siyaset bilimci Graham Allison, “Asya'daki Çin etkisinin” kabul edilmesi çağrısında bulundu. Ancak olumsuz dalga da artıyor. Tufts Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü Michael Buckley, “hayati çıkarların çatıştığına ve iki ülkenin sistemlerinde bunun güçlü köklere sahip olduğuna, güç dengesinde büyük bir değişiklik olmadan düşmanlığın azaltılamayacağına, düşmanlığın iki tarafın birbirini yanlış anlamasından değil, birbirini iyi tanımasından kaynaklandığına” inanıyor. Dahası eski ulusal güvenlik danışman yardımcısı Matt Pottinger ve eski kongre üyesi Mike Gallagher Çin ile rekabeti yönetmeyi reddedip, Pekin ile çatışmacı bir söylem ve böylece “rekabeti kazanmayı” talep ediyorlar.

Şi’ye gelince Çin'in yükselişte, ABD'nin ise düşüşte olduğuna inanıyor. Çin Komünist Partisi'nin 2021 yılında yayınlanan “100 Yıllık Resmi Tarihçe”sinde şu ifadelere yer verildi: “Çin, dünya sahnesinde merkeze eskisinden daha yakın. Kendi doğuşuna hiçbir zaman bugün olduğundan daha yakın olmamıştı.”  Şi'nin istediği, Çin ile savaşın üzerinde çok fazla duman görmek isteyen ABD ile “dumansız bir savaş” kazanmaktır. Gerçek şu ki her zaman soğuk savaş zihniyetinden uzaklaşma çağrısında bulunan Çin, ABD’ye karşı bir soğuk savaş başlattı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre ABD'ye karşı koymak ve dünyadaki Amerikan hegemonyasını zayıflatmak için Rusya ile “sınırsız ortaklık” kurmayı tercih etti. Her ne kadar Çin, Kuşak ve Yol çerçevesinde yüzden fazla ülke ile anlaşmalar imzalamış olsa da Pew Vakfı'nın 2023 yılında tüm kıtalardan 24 ülkede yaptığı kamuoyu yoklaması, katılımcıların yüzde 22'sinin Çin'i tercih ettiğini, yüzde 60'ının ise ABD'ye olumlu baktığını ortaya koydu.

Oyun ikili bir oyun değil, üçlü bir oyun; Çin ve Rusya, ABD'ye karşı. Sıcak arena Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa, Gazze ve Lübnan savaşları nedeniyle de Ortadoğu ise ekonomik ve jeopolitik rekabetin soğuk arenası, Küresel Güney olarak adlandırılan bölgedir. Ama bu, Hindistan, Güney Afrika, Brezilya ve Endonezya gibi rolleri olan büyük ülkeleri içerdiğinden coğrafi olarak tamamen güneyli değil. Aynı zamanda İran, Türkiye ve İsrail gibi rolleri olan bölge ülkelerini de içeriyor.

Hiç kimse bir soğuk savaşı tamamen kazanamaz. İlk soğuk savaş bile bir ölü ve bir yaralı ile sona erdi. Zafer coşkusu ve “tarihin sonu” konuşmalarının ardından yaşanan olayların da doğruladığı gibi, ölen Sovyetler Birliği, yaralı ise ABD’deydi.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.