Kasım Süleymani Bağdat'ta öldürüldü

İranlı General Kasım Süleymani
İranlı General Kasım Süleymani
TT

Kasım Süleymani Bağdat'ta öldürüldü

İranlı General Kasım Süleymani
İranlı General Kasım Süleymani

İran Devrim Muhafızları'na bağlı Kudüs Gücü Komuntanı Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi Genel Komutan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis'in Bağdat Uluslararası Havaalanı yolunda ABD füzeleri tarafından araçlarının hedef alınması sonucu öldürüldü. İran devlet televizyonu saldırının helikopterle yapıldığını duyurdu.
Reuters'a konuşan ABD'li yetkililer ise dün akşam saatlerinde İran bağlantılı iki hedefin vurulduğunu kaydetti. Haşdi Şabi Sözcüsü Ahmed el-Esedi ise "Kasım Süleymani ve Ebu Mehdi el-Mühendis'in öldürülmesinden düşman ABD ve İsrail sorumlu" açıklamasında bulundu.
Hamaney'den intikam sözü
İran dini lideri Ali Hamaney, İran Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi Komutan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis'in ABD tarafından Bağdat Havaalanı’na düzenlenen saldırıda öldürülmesine karşılık intikam sözü verdi.
Hamaney web sitesi üzerinden yaptığı açıklamada, 3 günlük ulusal yas ilan ederken, “Suçluları acı bir intikam bekliyor" dedi.
ABD’nin hava saldırısında öldürülen diğer isimleri:
- Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis
- Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani
- İmad Mughniyeh’nin Damadı Samir Abdullah
- Süleymani’nin damadı
- Haşdi Şabi’nin Havaalanı Protokol Sorumlusu Muhammed Rıza Cabiri
- Haşdi Şabi üyesi Hasan Abdulhadi
- Haşdi Şabi üyesi Muhammed eş-Şeybani
- Haşdi Şabi üyesi Haydar Ali
Abdulmehdi'den açıklama
Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi, İranlı General Kasım Süleymani ile Şii Haşdi Şabi Güçleri Heyeti Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi Mühendis’in öldürülmesini, ülkesine karşı bir saldırı olarak nitelendirdi.
Sadr'dan Mehdi Ordusu'nun yeniden kurulması emri
Iraklı Şii lider Mukteda es-Sadr İran Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi Genel Komutan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis'in ABD saldırısında öldürülmesinin ardından Irak'ın işgali sırasında ABD’ye karşı savaşması için oluşturulan Mehdi Ordusu'nun yeniden harekete geçirilmesi emrini verdi.
Pentagon'dan Süleymani açıklaması
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) tarafından bugün yapılan açıklamada, ABD’nin Irak ve bölgedeki çıkarlarını hedef alan saldırılara cevap olarak, İran Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin öldürüldüğü belirtildi.
Irak'taki Amerikan kuvvetleri ile İran yanlısı milisler arasında artan gerilimin paralelinde perşembe akşamı Bağdat havaalanına üç füzenin atılması sonucu en az 8 kişinin öldüğü bildirildi. Haşdi Şabi Halkla İlişkiler Müdürü Muhammed Rıza Cabiri'nin de saldırıda ölenlerin arasında olduğu bilgisi yer aldı. Reuters'ın aktardığına göre Bağdat Havalimanı'na atılan füzelerden birisi Cabiri'nin yurt dışından gelen iki konuğu ile birlikte içinde bulunduğu aracı hedef aldı. Araçta 5 Haşdi Şabi üyesi de yer alıyordu. Cabiri ve aracındakiler saldırı sırasında hayatını kaybetti. Haberde saldırıda hayatını kaybeden beş Haşdi Şabi üyesinin yurt dışından gelen iki önemli konuğa eşlik etmek için araçta bulunduğu bilgisi yer aldı.
Trump: General Kasım Süleymani yıllar önce öldürülmeliydi
ABD Başkanı Trump, İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin öldürülmesine ilişkin Twitter'dan açıklama yaptı.
İranlı General Kasım Süleymani’nin ABD tarafından öldürülmesi sonrası gelen tepkilerin ardından sosyal medyadan açıklama yapan ABD Başkanı Donald Trump, ilk mesajında, "İran hiç savaş kazanmadı, ama hiç müzakere de kaybetmedi" dedi.
Bu açıklamasının ardından Twitter'dan açıklamalarına devam eden ABD Başkanı, "Süleymani, uzun süre boyunca binlerce Amerikalıyı öldürdü, ağır yaraladı ve daha fazlasını da öldürmeyi planladı ama yakalandı. İran'da son zamanlarda öldürülen çok sayıda protestocu da dahil olmak üzere milyonlarca insanın ölümünden doğrudan ve dolaylı olarak sorumluydu" ifadelerini kullandı.
Kudüs Gücü Komutanlığı'na yeni atama
İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, ABD'nin operasyonu sonucu öldürülen İran Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin yerine Kudüs Gücü Komutanı olarak Tuğgeneral İsmail Kaani’yi atadı. 
SALDIRI ANINA AİT GÖRÜNTÜLER

Haşdi Şabi’ye ait iki kaynak haberi doğruladı ancak ölenlerin kimliğine ilişkin bilgi vermedi. Yerel medyada ve Arap medyasında yer alan haberlere göre Cabiri, Bağdat havaalanında yurt dışından gelen misafirlerini karşıladığı sırada aracının içerisindeyken saldırıya uğradı.
Sky News Arabic kanalı Lübnan'daki Hizbullah dosyasından sorumlu yetkili Muhammed el-Kevserani'nin de ölenlerin arasında olduğunu bildirdi. Perşembe akşamı havaalanının yakınında patlama sesleri duyuldu.
Irak Savunma Bakanlığı'na bağlı Medya Güvenlik Ağı tarafından yapılan açıklamada Bağdat Uluslararası Havalimanı'ndaki kargo salonunun yakınına 3 Katyuşa roketinin isabet ettiği bildirildi. Açıklamada saldırının iki aracın tekerleğinin yanmasına ve birkaç vatandaşın yaralanmasına neden olduğu ifade edildi. Irak merkezli televizyon kanalı Alsumaria’nın bir güvenlik kaynağına dayandırdığı haberinde, patlamada askerlerin yaralandığı ancak milliyetlerinin belirtilmediği kaydedildi.
Olay yerinden fotoğraflar;

HAMANEY: SÜLEYMANİ'NİN İNTİKAMINI ALACAĞIZ
KASIM SÜLEYMANİ'NİN ÖLDÜRÜLME ANI - VİDEO



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe