İran'ın Irak'ta bombaladığı ABD üsleri hakkında bilinmesi gerekenler

Ayn el-Esed üssündeki Irak askerleri (Arşiv-Reuters)
Ayn el-Esed üssündeki Irak askerleri (Arşiv-Reuters)
TT

İran'ın Irak'ta bombaladığı ABD üsleri hakkında bilinmesi gerekenler

Ayn el-Esed üssündeki Irak askerleri (Arşiv-Reuters)
Ayn el-Esed üssündeki Irak askerleri (Arşiv-Reuters)

İran,  bugün sabah saatlerinde, geçtiğimiz Cuma günü ABD tarafından öldürülen İran Devrim Muhafızları’na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Sülaymani’nin intikamını almak için Irak’ta bulunan iki ABD üssünü hedef aldı.
Irak Ortak Operasyonlar Komutanlığı tarafından bu sabah yapılan açıklamada, bombardımanın yarım saat sürdüğü belirtilirken, Ayn el-Esed hava üssüne 17 roketin düştüğü ve Erbil’deki üssün ise 5 roketle vurduğu aktarıldı.
Ayn el-Esed üssü
Ayn el-Esed askeri üssü, Irak’ın, Anbar vilayetinde bulunan ve şuanda ABD’nin kullandığı en büyük ve en eski askeri üslerinden biri. Irak’ın batısında bulunan bu askeri üs, 2014 ila 2017 yılları arasında DEAŞ terör örgütü ile mücadelede aktif rol oynadı.
1980 yılında inşasına başlanılan Ayn el-Esed üssü 1987 yılında tamamlandı. Üssün kontrolü 2003 yılında ABD’nin eline geçti. Ayn el-Esed üssü, ABD varlığı süresince büyük bir ulaşım ve tedarik merkezi olarak kullanıldı. Üssün kontrolü 2011 yılında Iraklıların kontrolüne geçti.
2014 yılının sonundan itibaren 300’ü aşkın ABD askeri üste bulunuyor. Ayn el-Esed askeri üssünün öncelikli rolü, Irak güçlerini DEAŞ’a karşı eğitmek.
ABD Başkanı Donald Trump ve eşi Melanie Trump, Aralık 2018’de askeri üssü ziyaret etmişti. Trump, ziyaret sırasında kendisini burada çok güvende hissettiğini söylemişti.
Geçtiğimiz Kasım ayında ise ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence, Irak'ın batısındaki Ayn el-Esed üssündeki 150 ABD askerinin Şükran Günü’nü kutladı.
Erbil Askeri Üssü
Erbil üssü, ABD’nin güçlü müttefiki olan Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) tarafından yönetilen bölgede bulunuyor. ABD, DEAŞ’a karşı savaşta Kürt güçleri ile birlikte çalıştı.
Gelişmiş füzeler, uçaklar ve radarlarla donatılmış olan üs, 2015 yılında koalisyon güçleri tarafından kullanılmaya başladı.
İran’ın bu sabah gerçekleştirdiği balistik füze saldırısının ardından resmi Twitter hesabından açıklamada yapan İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, “İran, vatandaşlarımıza ve üst düzey yetkililerimize korkakça düzenlenen silahlı saldırının ardından Birleşmiş Milletler Anlaşması'nın 51. maddesine göre meşru müdafaa adına orantılı adımlarını atmış ve tamamlamıştır” ifadelerini kullandı.
ABD’nin 2003 yılındaki Irak işgalinden bu yana Irak’taki ABD varlığının giderek azaldığı belirtiliyor. Eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde Irak’ta var olan 170 bin askerin büyük bir kısmı geri çekilmişti.
2014 yılında Irak hükümeti, DEAŞ’la mücadele için ABD’den yardım talep etti. Bağdat’ın talebinin ardından 5 bin ABD askeri Irak’a konuşlandı. Irak’ta var ola asker sayısı o dönemden bu yana pek fazla değişiklik göstermedi.



Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)
TT

Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)

İran'ın kuzeybatısında pazartesi günü meydana gelen helikopter kazasında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile birlikte hayatını kaybettiği açıklanan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran'ın İsrail ve Batı karşıtı politikalarının ateşli bir savunucusuydu.

Reisi, 60 yaşındaki Abdullahiyan’ı Ağustos 2021'de atadı.

2013'ten 2021'e kadar bu görevi yürüten Muhammed Cevad Zarif'in yerine geçmek gibi zor bir görevi vardı; Zarif, önde gelen aktif bir diplomat, akıcı bir İngilizce konuşan, uluslararası çevrelerde tanınan bir yüz ve İran'ın dış politikasını yöneten deneyimli bir isimdi.

İran devlet televizyonu Emir Abdullahiyan'ı, Tahran tarafından yönetilen ve Lübnan Hizbullah'ı, Filistinli Hamas ile İslami Cihad hareketleri ve Iraklı silahlı gruplar gibi İran'ın ezeli düşmanı İsrail karşıtı grupların yer aldığı "Direniş Ekseni'nden üst düzey bir diplomat" olarak tanıttı.

Emir Abdullahiyan atandığı gün yaptığı açıklamada, bu grupların "İran'ın müttefikleri" olduğunu ve "onları güçlendirmenin hükümetin gündeminde olduğunu" söyledi.

Kapsamlı geziler

Ekim 2023'te İsrail ile Hamas arasında Gazze'de savaşın başlamasından beri bölgeye yaptığı ziyaretleri yoğunlaştırdı. Tahran, İsrail'e karşı Filistin hareketini ve savaşın çıkmasına yol açan 7 Ekim 2023 operasyonuna desteğini gizlemedi, ancak aynı zamanda bu operasyonun içinde yer almadığını da vurguladı.

Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)

Geçtiğimiz nisan ayında, Tahran'ın Yahudi devletini sorumlu tuttuğu ve Şam'daki İran konsolosluk binasını yerle bir eden hava saldırısına karşılık olarak, İran'ın İsrail'e 300'den fazla insansız hava aracı ve füzeyle gerçekleştirdiği benzeri görülmemiş saldırıyı savundu.

İran'ın tepkisinin "meşru savunma ve uluslararası hukuk çerçevesinde" gerçekleştirildiğini söyledi.

Emir Abdullahiyan daha sonra İsrail'in İran'ın orta kesimindeki İsfahan eyaletine bir misilleme amaçlı saldırı düzenlediğine dair haberleri "çocuk oyuncağı" diyerek küçümsedi.

İzolasyonun Azaltılması

Mesleki kariyeri boyunca Devrim Muhafızları ile olan yakın ilişkileriyle tanınan Emir Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu olan Kudüs Gücü'nün komutanı ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan kariyeri boyunca Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu. Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü'nün komutanı olan ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan, üç yıl boyunca İran'ın uluslararası sahnedeki izolasyonunu azaltmak ve ABD yaptırımlarının ülkesinin ekonomisi üzerindeki etkisini azaltmak için çalıştı.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Çin'in himayesindeki bir anlaşma çerçevesinde Mart 2023'te Suudi Arabistan ile uzlaşmaya varılmasına yol açan süreçte kilit bir figür olmasa da İran'ın Arap komşularıyla ilişkilerin geliştirilmesinde rol oynadı.

1964 yılında Tahran'ın doğusundaki Damgan şehrinde doğan Abdullahiyan, 1991 yılında Tahran Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu.

1997-2001 yılları arasında Irak'ta ve 2007-2010 yılları arasında ise Bahreyn'de görev yaptı.

2011'den bu yana Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Bu görevinde, Ali Ekber Salihi (Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ikinci hükümetinde) ve Zarif (Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ilk hükümetinde) gibi iki farklı bakanla çalıştı.

Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri) Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri)

Ancak 2016 yılında Zarif onu görevden aldı. Bu hareket muhafazakârlar tarafından, Ruhani ve bakanına yönelik büyük eleştiriler yapılmasına neden oldu.

ISNA'ya göre daha sonra Umman Büyükelçiliği görevini reddetti ve 2021 yılında Dışişleri Bakanlığı'na gelmeden önce, Meclis Başkanı'nın uluslararası işlerden sorumlu özel yardımcısı olarak çalışmaya başladı.

Emir Abdullahiyan, uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerini kısıtlayan 2015 anlaşmasının çökmesinin ardından, Washington'un 2018'de eski Başkan Donald Trump tarafından anlaşmadan çekilmesi sonrasında, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin yeniden başlatılması çabalarına dahil oldu.