​Suriye, gazeteciler için kara bir nokta

: El Hurra kanalının muhabiri Heybar Osman DEAŞ’a karşı mücadele verilen cephelerden birinde iken

Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’ne (RSF) göre Suriye; Dünya Basın Özgürlüğü Sınıflandırması haritasında “kara nokta.” Suriye’de çok sayıda ihlal gerçekleştirildi. Sonuç ise doğruyu söyleyen kimselerin susturulması oldu. Bu amaç için çalışan gazetecilerden bazıları fotoğraf çekmeye veya neler olup bittiğini anlatmaya çalışırken öldü. Bazıları kaçırıldı ve ortadan kaybedildi. Senelerdir haber alınamayanlar var. Birçoğu hapishanede adalet bekliyor. Bir kısmının görevine son verildi. Ekipmanlarına zarar verilenler oldu. En iyi durumda olanlar, ülkelerini terk etmeye zorlanarak sürgün edildi.
Mayın tarlasına benzeyen bu meslekte çalışanların ­akıbetine ışık tutmak için Suriyeli Kürt Gazeteciler Birliği (YRKS) bu ayın başında yıllık bir rapor yayınladı. Bir yılda toplam 39 ihlalin gerçekleştirildiği belirtildi. Türk savaş uçakları tarafından gerçekleştirilen hava saldırıları sonucunda 4 gazetecinin yaşamını yitirdiği iddia edildi. 14 medya mensubu yaralandı. 4 kişi darp, saldırı ve tehdide maruz kalırken, 2 kişinin çalışmasına engel olundu. 3 kişi ise gözaltına alındı. Rudaw kanalı muhabir Ferhad Hamo’ya ne olduğu hala bilinmiyor. 6 yıldır haber alınamayan Hamo, kaybolan tek Kürt gazeteci. Rapora göre geçtiğimiz yıl gazetecilere ait ev ve mülklerinin hedef alındığı 10 saldırı vakası kaydedildi.
Bağımsız bir Kürt medya kuruluşu olan YRKS, Suriye’deki Kürt gazetecileri kapsıyor. 2013 yılının Mart ayında kurulan Suriye’nin en kuzeydoğusunda yer alan Kamışlı kentinde faaliyet gösteriyor.
Birliğin İhlaller Bürosu Müdürü gazeteci Ali Nemr, belgeleme mekanizmaları ve çalışma metodolojisi hakkında bilgi verirken, “Meslektaşlarımızın iletişimine ve uluslararası standartlara uygunluğuna ek olarak sahada çalışan sendika üyelerine güveniyoruz. Doğruluğundan emin olduktan sonra ihlal tablolarını belgeliyoruz” ifadelerini kullandı.
Nemr, “Fırat’ın doğusu, geçtiğimiz Ekim ayında başlatılan Türk harekâtına kadar gazetecilerin çalışabileceği en güvenli yer konumundaydı” dedi.
YRKS tarafından hazırlanan rapor ve verilerin birer kopyası RSF, Suriye’deki ve uluslararası ortak basın ajanslarına gönderiyor.
Nemr, “Doğruları tarafsız ve profesyonel bir şekilde aktarmak için medya çalışanlarına yönelik ihlalleri izlemek için çeşitli yetkili makamlarla iletişim kurmaya çalışıyoruz” dedi.
Üç gazeteci, güvenlik tehditlerine rağmen memleketlerinde neler olduğunu dünyaya, gerek sosyal medya hesaplarından gerekse de çektikleri resimlerle aktarmaya çalıştı.
Suriye'nin kuzeydoğusundaki savaş günlüklerini Şarku'l Avsat’a anlatan Kürtçe yayın yapan Rudaw kanalı muhabiri Rengin Şero, ABD menşeili El Hurra kanalı Muhabiri Heybar Osman ve Russia Today kanalı muhabiri Muhammed Hasan, savaşa yakından tanık oldu.
Haberin hikâyesini somutlaştıracak uygun kişiyi koşulların seçtiğini söyleyen Rengin Şero, “Şahsen ben çalışmalarımda sadelik ve doğallığı önemsiyorum. Konukların neler anlatacağını önceden hazırlamıyorum herhangi bir diktede de bulunmuyorum. Fikri, basit bir görüntü aracılığıyla izleyiciye aktarmayı hedefliyorum” dedi.
Heybar Osman ise, Fırat’ın doğusunun Suriye’nin herhangi bir noktasından farklı olmadığına dikkat çekerek, medya çalışanlarının bu coğrafyada çatışan tüm tarafların ihlallerine maruz kaldıklarını söyledi.
Muhammed Hasan ise çalışmalarının ‘kamera konuşsun’ mantığına bağlı olduğunu belirterek, “Mekâna gidiyorum. Ardından etrafa bir göz gezdiriyorum. Daha sonra gelişigüzel röportajlar yapıyorum. Haberimi sivil konularımın söylediklerine göre düzenliyorum. Genellikle üst düzey politikacılardan daha dürüst davranıyorlar” dedi.
Medya alanında çalışan kadınların bu sektörde dostane ve düşmanca çatışmalarla yüzleşmek için güçlü bir iradeye ihtiyaçları var. Rengin Şero bu konuda, “Bir gazetecinin her coğrafyada çalışabilmesinin anahtarı, askeri aktörlerin haritasını ve dağılımını kavramaktır. Savaşı yayınlamak haddi zatında bir tehlikedir. Kurum ve ailenizin cesaret ve desteğine ihtiyaç duyarsınız. Olay doğrudan aileniz ve bölgenizle ilgili olduğunda bağımsız ve objektif çalışmak oldukça zor. Gazeteci aktardığı bu olayın bir parçasıdır ve bundan etkilenmesi doğaldır” dedi.
Heybar Osman, 9 yıldır çeşitli tarafların saldırısına maruz kalan bu bölgede yaşananları aktarmaya çalışıyor.
Osman işini şu cümlelerle anlattı:
“Bizim işimiz bir mayın tarlasında yürümek gibi. 8 meslektaşımızı kaybettik. Hepsini hatırlıyorum. Rudaw muhabiri Ferhad Hamo’nun akıbeti 5 yıldır bilinmiyor. Tutuklamalar, seyahat yasakları ve sivil haklardan mahrum kalmak günlük yaşadığımız korkulardır. Çünkü Suriye hükümetinin düşman olarak tanımladığı dış kanalların muhabiriyiz.”
En tehlikeli noktalardan yayın yapan Muhammed Hasan, 2019 yılının Mart ayında Baguz’daki savaşın ön saflarındaydı. DEAŞ ve sözde hilafetin ortadan kaldırıldığını ilk bildiren muhabirlerden biriydi.