Lübnan devrimi sokaklara geri döndü

Beyrut’un merkezinde parlamento yolu üzerindeki Lübnanlı eylemciler (AP)
Beyrut’un merkezinde parlamento yolu üzerindeki Lübnanlı eylemciler (AP)
TT

Lübnan devrimi sokaklara geri döndü

Beyrut’un merkezinde parlamento yolu üzerindeki Lübnanlı eylemciler (AP)
Beyrut’un merkezinde parlamento yolu üzerindeki Lübnanlı eylemciler (AP)

Jacqueline Mubarak
Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta ‘bedel ödemeyeceğiz’ sloganları ile sokaklara akın eden eylemciler, yaklaşık iki haftalık sakinliğin ardından yeniden protesto gösterilerine başladı.
Halk hareketi, Noel ve yeni yılın gelişiyle eş zamanlı olarak hava koşullarının kötüleşmesi de dahil birçok gelişmeyle birlikte kısa süreliğine bir sakinlik dönemine girmişti. Halk hareketi çevreleri ise söz konusu sakinliğin, protestoların sonuçlarını ve atılacak adımların ayrıntılı şekilde gözden geçirilmesi için yetkililere bir fırsat sağladığına inanıyor.
Halk hareketi, ‘herkes derken herkesi kastediyoruz’ sloganı altında yolsuzluğa bulaşmış bir otoritenin devrilmesi amacıyla patlak verirken, yolsuzlukla mücadele edebilen bir hükümet çağrısında bulundu.
Halk hareketi, barışçıl mı?
Ancak tekrarlanan halk hareketi, gösterilerin yaklaşık iki hafta boyunca duraksamasının bir sonucu olarak, şiddete dönüşeceği endişesiyle barışçıl yoldan sapmaya başladı. Zira son günlerde Sünni ve Şii sokaklar arasında mezhep çatışmaları da yaşandı.
Halk hareketi sözcüsü, tırmanış ve şiddet suçlamalarını reddederken, hareketin hala barışçıl olduğunu vurguladı. Sözcü, siyasi güçlerin, halk hareketini kışkırtmak için girişimlerde bulunduğuna dikkati çekti.
Bu girişimlere dahil olmayı reddettiklerini vurgulayan sözcü, öfkelerini ifade etmek için farklı bir hareket başlatabileceklerini belirtti.
Öte yandan eylemciler, başta Temsilciler Meclisi yolu olmak üzere Lübnan genelinde yolları yeniden araç trafiğine kapatırken, politikacıları kamuya açık alanlardan kovarak yeni bir eylem başlattı.
Öyle ki eski Başbakan Fuad Sinyora, eşiyle birlikte Amerikan Üniversitesi’nden kovulurken, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Eli el-Farazli de bir restorandan kapı dışarı edildi. Eski Milletvekili Ahmed Fatfat da benzeri bir eyleme maruz kalarak, Ticaret ve Sanayi Odası binasından kovuldu.
Tırmanış devam ediyor
Halk hareketi liderleri, eylemlerin sokaklara dönüşünün planlanmış bir durum olduğunu ancak eylemcilerin, siyasi hareketin sonuçlarının değerlendirilmesi beklentisiyle bir ‘duraklama sürecine’ izin verdiğini belirtti. Hareketin liderleri, bu sürecin kendilerine de yeni bir siyasi gerçeklik ortaya koyamayan siyasi otoritenin yaşadığı entelektüel acizliğe karşı yeni bir direniş fırsatı sağladığını ifade etti. Aynı şekilde siyasi otoritenin, günlük yaşamsal sorunlar, finansal ve bankacılık krizleriyle ilgili başarısızlığının da devam ettiği, bu durumun da her gün bankaların önünde toplanan vatandaşların öfkelerini artırdığını vurguladı.
Öte yandan halk hareketi liderleri, “Acılar çoğalıyor, gerginlikler de. Sokaklarda bir liderliğin bulunmadığı doğru. Ancak ilerleyen adımlarda birbirleriyle iletişim kuran ve koordine sağlayan gruplar olabilir. Bu adımlarla, otoriteyi devirme hedeflerini gerçekleştirmek için yoğun bir çaba sarf ediliyor. İstifa eden başbakan, sokakların talep ettiği tek gelişme değil. Aksine yönetimdeki, özellikle de piramidin en tepesindeki yetkililerin istifası isteniyor” açıklamasında bulundu.
Independent Arabia'nın haberine göre halk hareketi programının net olduğunu belirten söz konusu liderler, bağımsız bir hükümet tarafından denetlenen, erken parlamento seçimlerinin yapılmasının öncelikleri olduğunu vurguladı.
Faaliyetler
Halk hareketi liderleri, faaliyetlerinin hafta sonu başladığını ve bugün itibariyle daha da hız kazanacağını ifade etti. Direnişin başlangıcından bu yana alışılmış her eylemin değişeceğini söyleyen liderler, ‘öğrencilerin sokaklara döneceğini, ara ve ana yolların trafiğe kapatılacağını, gösteri ve oturma eylemlerinin yöneticilerin evleri ve yönetim merkezlerini de içereceğini’ vurguladı. Söz konusu liderler, “Çok kayıp verdik, çok yol kat ettik ve durmamamız gerekiyor. Duraklamamızdan faydalanıp insanları rahatlatmaya çalıştılar. Halkı düşünüyoruz, çünkü onlardan biriyiz ve yalnızca onların çıkarlarını düşünüyoruz” dedi.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.