Yörüngedeki iki uydu bu hafta çarpışabilir

(Avrupa Uzay Ajansı)
(Avrupa Uzay Ajansı)
TT

Yörüngedeki iki uydu bu hafta çarpışabilir

(Avrupa Uzay Ajansı)
(Avrupa Uzay Ajansı)

Alçak Dünya Yörüngesi’nde dolaşan bir sürü araç var. Çarpışmaların bu denli nadir yaşanması bile şaşırtıcı. Öte yandan o çarpışmalardan birinin bu hafta gerçekleşmesi bekleniyor.
Uzay enkaz izleme servisi LeoLabs'a göre 1983’te fırlatılan ve kullanım dışı bırakılmış uzay teleskobu IRAS ve 1967’de fırlatılan “emekli” uzay aracı GGSE-4 birbirine çok yaklaşacak.
LeoLabs’ın verileri iki aracın arasındaki mesafe, UTC zaman dilimiyle 23.39’da (yaklaşık 900 km’lik yükseklikte) 15 ila 30 metre olacak. İki araç da emekliye ayrıldığı için onlara dünyadan manevra yaptırmak mümkün değil.
LeoLabs’ın hesaplamalarına göre iki aracın çarpışma ihtimali var.
Flinders Üniversitesi'nden uzay arkeoloğu Alice Gorman ScienceAlert'e konuştu ve şunları söyledi:
Burada şaşırtıcı olan şey, iki aracın 15 ila 30 metrelik tahmini geçiş mesafesinin inanılmaz derecede yakın olması. Uzay aracı sadece 60 km içindeki nesnelerden kaçmak için manevra yaptı. Bu gerçekten çok yakın bir karşılaşma. Ve eğer çarpışma yaşanırsa, büyük miktarda enkaz oluşturabilir.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre, Gorman ayrıca, bunun gördükleri en tehlikeli çarpışma ihtimallerinden biri olduğunu söyledi.
Gorman’a göre iki uzay aracı çarpışırsa, küçük olan GGSE-4 yok olacak ve bir enkaz bulutuna dönüşecek. IRAS’ın muhtemelen sağlam kalacağı ama hasar alacağı ve hatta daha fazla enkaz üreteceği düşünülüyor.
Öte yandan bu çarpışma, yeryüzündeki bizler için tehlike arz etmiyor. Dünya’ya düşebilecek herhangi bir kalıntı, atmosferde yanacak ve zararsız hale gelecek. Hatta yere bile ulaşamayacak.
Ancak uzay çöplerine dair endişelerin başka bir boyutu var. Bilim insanları bu enkazların, yörünge teknolojisi için tehlike arz ediyor.
Örneğin, Iridium 33 adlı aktif bir ticari iletişim uydusunun Rus askeri uydusu Kosmos-2251 ile 2009’da çarpışmıştı. NASA çarpışmanın ardından binden fazla parçanın enkaz oluşturduğunu açıklamıştı. Ancak iki yıl sonra Uluslararası Uzay İstasyonu’nun manevra yapmak zorunda kalmasına neden olmuştu.
DailyMail’in aktardığına göre, Avrupa Uzay Ajansı’nın yöneticisi Jan Wörner, “Tarihte kaybolan tüm gemilerin hala su yüzeyinde olduğunu düşünün. Burada yelken açmak ne kadar tehlikeli olurdu?” demişti.
Wörner sözlerini şöyle sürdürmüştü:
"Yörüngedeki mevcut durum budur ve böyle sürmesine izin verilemez."

 


İnternetin kuralları değişiyor: Yapay zekanın sızamayacağı altyapı geliştirildi

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

İnternetin kuralları değişiyor: Yapay zekanın sızamayacağı altyapı geliştirildi

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

İnternetin büyük bölümüne güç sağlayan internet altyapısı şirketi Cloudflare, "internetin kurallarını değiştirdiğini" söylüyor. 

Şirket, yapay zeka firmalarının internetten veri toplamasını engellemek amacıyla yapay zeka tarayıcılarını doğrudan engelleyecek.

ChatGPT gibi büyük dil modelleri, performanslarını artırmak için muazzam miktarda eğitim verisine ihtiyaç duyuyor. Bu şirketlerin çoğu, sistemleri eğitmek adına farklı internet sayfalarına erişip içeriklerini depolayan  tarayıcılar kullanıyor.

Artık Cloudflare, bu yapay zeka tarayıcılarının doğrudan engelleneceğini söylüyor. Bu, sözkonusu otomatik sistemlerin "izin veya ücret" olmaksızın sayfalara erişemeyeceği anlamına geliyor.

Bu internet sitelerinin yayıncıları, yapay zeka tarayıcılarına sitelerine erişim izni verebilecek. Cloudflare, yapay zeka şirketlerinin ödeme yapıp yapmamayı seçebileceği bir "taramaya göre ödeme" ücreti seçeneği ekleyeceğini söylüyor.

Yapay zeka sistemlerini eğitmek için çevrimiçi yazıların kullanılması, süregelen yapay zeka çağının en bölücü konularından biri haline geldi. Birçok yayıncı, içeriklerinin sistemleri eğitmek amacıyla izinsiz kullanıldığını öne sürerek yapay zeka şirketlerine karşı hukuki yollara başvurdu.

Bu çatışma 2023'te artarken Cloudflare, ilk başta internet sayfalarına özel bir etiket ekleyerek yapay zeka sitelerinden erişmemesini istemesine izin vereceğini söylemişti ancak bu uygulanamazdı. Geçen yıl, bu tür yapay zeka botlarını tespit eden bir teknoloji geliştirerek internet sitelerinin bunları otomatik olarak engellemesine imkan tanımaya başladı.

Artık ikinci araç varsayılan olarak açık hale gelecek.

Cloudflare CEO'su Matthew Prince, New York Times'a, "Cloudflare'ın internetin kurallarını tamamen değiştirdiğini" söyledi. Prince bu hamlenin, yapay zeka şirketlerinin interneti kazıyarak içeriğe serbestçe erişmesinin, insanların yeni yazılar ya da diğer içerik türlerini yayımlamaya teşvik edilmesini engelleyeceği endişesinden kaynaklandığını söyledi.

Independent Türkçe