Evrende şimdiye kadar görülen en güçlü patlama tespit edildi

Patlamanın izleri ilk kez 2016'da tespit edilmişti (AP)
Patlamanın izleri ilk kez 2016'da tespit edilmişti (AP)
TT

Evrende şimdiye kadar görülen en güçlü patlama tespit edildi

Patlamanın izleri ilk kez 2016'da tespit edilmişti (AP)
Patlamanın izleri ilk kez 2016'da tespit edilmişti (AP)

Gökbilimciler evrende şimdiye kadar görülen en büyük patlamayı tespit etti.
Keşfi yapan araştırmacılara göre devasa patlama süper kütleli bir kara delikten geldi ve ardında 15 Samanyolu sığabilecek kadar büyük bir krater yarattı.
Gökbilimciler patlamanın neden bu kadar güçlü olduğunu açıklayamadı.
Patlamanın 390 milyon ışık yılı uzaklıktaki bir galaksiden geldiği tespit edildi ve önceki rekordan beş kat daha büyüktü.
Curtin Üniversitesi'nin Uluslararası Radyo Astronomi Araştırmaları Merkezi çalışmalarında yer alan Melanie Johnston-Hollitt, "Daha önce galaksilerin merkezlerinde patlamalar gördük, ama bu gerçekten çok, çok büyük. Ve neden bu kadar büyük olduğunu bilmiyoruz. Ama çok yavaş gerçekleşmiş. Tıpkı ağır çekimde gerçekleşmesi yüz milyonlarca yıl süren bir patlama gibi" ifadelerini kullandı.
Gökbilimciler keşfi gerçekleştirirken Avrupa'daki bir rasathaneyle ve teleskoplara ek olarak NASA'nın Chandra X-Ray Gözlemevi'ni kullandı. Bilim insanları patlamanın binlerce galaksiden oluşan Ophiuchus kümesinin kalbinden geldiğine inanıyor: Merkezinde devasa kara delik bulunan kocaman bir galaksi.
Kara delikler sadece maddeyi içeri çekmekle kalmaz. Aynı zamanda patlamalarla dışarıya madde ve enerji salarlar.
Bu dev patlamanın ilk izi aslında 2016'da gelmişti. Ophiuchus galaksi kümesinin Chandra'yla çekilmiş görüntülerinde alışılmadık derecede kavisli bir kenar görülüyordu fakat bilim insanları gazda böylesine büyük bir boşluk yaratmak için gereken yüksek enerji miktarını göz önüne aldığında bunun bir patlama olmadığına karar vermişti.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre, iki uzay gözlemevi, Avustralya ve Hindistan'daki teleskoplardan gelen radyo verileriyle birlikte, kavisin gerçekten de bir boşluk nedeniyle oluştuğunu doğruladı.
Çalışmanın ortak yazarı ve NASA'nın Maryland'daki Goddard Uzay Uçuşları Merkezi'nden Maxim Markevitch yaptığı açıklamada, "Tıpkı bir elin eldivene sığması gibi radyo verileri x ışınlarına tıpatıp uyuyor. Bu, bize eşi görülmemiş boyutta bir patlama meydana geldiğini kanıtlayan kilit nokta" ifadelerini kullandı.
Patlamanın şimdiye kadar sona erdiğine inanılıyor: Şu anda kara delikten çıkmaya devam eden hiçbir püskürme belirtisi yok.
Araştırma ekibine göre ne olduğunu daha iyi anlamak için diğer dalga boylarında daha fazla gözlem yapılması gerekiyor.
Bulgular Astrophysical Journal adlı bilimsel yayında yayımlandı.



İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
TT

İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Çin'in güneybatısında keşfedilen 300 bin yıllık nadir ahşap aletler, bölgedeki ilk insanların büyük ölçüde kök ve yumrular gibi yeraltı bitkileriyle beslendiğini gösteriyor.

Hakemli dergi Science'da perşembe günü yayımlanan bulgular, Doğu Asya'daki erken insan atalarının gelişmiş bilişsel becerilerine, yaşantılarına, beslenme biçimlerine ve çevrelerine ışık tutuyor.

Yunnan eyaletinin Jiangchuan bölgesinde yer alan göl kıyısındaki Gantangqing arkeolojik kazı alanında, oksijenden yoksun kil tortularda ahşap aletlerin korunması sayesinde bu nadir buluntu elde edildi.

Araştırmacılar tortularda yaklaşık bin organik kalıntı da buldu.

Ortaya çıkarılan kalıntıları gelişmiş teknikler kullanarak tarihlendiren bilim insanları, aletlerin 250 bin ila 350 bin yıllık olduğunu tespit etti.

Bilim insanları, çeşitli biçim ve işlevlere sahip "son derece nadir" ahşap aletlerin yaklaşık 300 bin yıllık katmanlardan çıkarıldığını söylüyor.

Bugüne kadar bu döneme ait, biri Avrupa'da diğeri Afrika'da olmak üzere ahşap alet içeren sadece iki keşif yapılmıştı.
 

Görsel kaldırıldı.

Gantangqing'deki ahşap aletler (Liu ve ekip arkadaşları/Science)


Yeni keşfedilen çubuklardan ikisi, İtalya'nın Poggetti Vecchi bölgesinde bulunan 171 bin yıllık aletlere benzerlik gösteriyor.

Kanca biçimli benzersiz 4 aletin daha ortaya çıkarıldığını belirten bilim insanları, bunların muhtemelen kökleri kesmek için kullanıldığını söylüyor.

Ayrıca araştırmacıların ahşap aletlerin üzerinde kasıtlı cilalama ve kazıma izleri, kenarlarındaysa toprak kalıntıları saptaması, bunların kök ve yumrular gibi yeraltı bitkilerini kazmak için kullanıldığına işaret ediyor.

Bilim insanları, "Ahşap aletler arasında kazma çubukları ve küçük, eksiksiz, elle tutulan sivri uçlu aletler var" diye yazıyor.

Bilim insanları bu bulgulara dayanarak insanların Doğu Asya'daki atalarının muhtemelen bitki temelli bir beslenme biçimi izlediğinden şüphelenirken, bölgede çam fıstığı, fındık, kivi meyvesi ve su yumrularına dair kanıtlar tespit edildi.

Buna karşılık Avrupa ve Afrika'da saptanan ahşap aletler av aletleri, mızraklar ve mızrak uçlarıydı.

Çalışmanın ortak yazarı arkeolog Bo Li şöyle diyor:

Bu keşif, erken insan adaptasyonuna ilişkin önceki varsayımlara meydan okuyor. Çağdaş Avrupa yerleşimleri (Almanya'daki Schöningen gibi) büyük memelileri avlamaya odaklanırken, Gantangqing subtropik bölgelerde bitki temelli, eşsiz bir hayatta kalma stratejisini ortaya koyuyor.

Dr. Li, "Ahşap aletlerin çeşitliliği ve karmaşıklığı da arkeolojik kayıtlardaki önemli bir boşluğu dolduruyor, çünkü 100 bin yıldan daha eski ahşap aletler Afrika ve Batı Avrasya dışında son derece nadir görülüyor" ifadelerini kullanıyor.

Keşif, ahşap aletleri kullanan erken insanların dünya genelinde çok daha geniş bir alana yayıldığını gösteriyor.

Ayrıca farklı ortamlarda yaşayan tarih öncesi kültürlerin yerel olarak işlerine yarayacak aletler geliştirdiğine de işaret ediyor.


Independent Türkçe, independent.co.uk/news