Evrende şimdiye kadar görülen en güçlü patlama tespit edildi

Patlamanın izleri ilk kez 2016'da tespit edilmişti (AP)
Patlamanın izleri ilk kez 2016'da tespit edilmişti (AP)
TT

Evrende şimdiye kadar görülen en güçlü patlama tespit edildi

Patlamanın izleri ilk kez 2016'da tespit edilmişti (AP)
Patlamanın izleri ilk kez 2016'da tespit edilmişti (AP)

Gökbilimciler evrende şimdiye kadar görülen en büyük patlamayı tespit etti.
Keşfi yapan araştırmacılara göre devasa patlama süper kütleli bir kara delikten geldi ve ardında 15 Samanyolu sığabilecek kadar büyük bir krater yarattı.
Gökbilimciler patlamanın neden bu kadar güçlü olduğunu açıklayamadı.
Patlamanın 390 milyon ışık yılı uzaklıktaki bir galaksiden geldiği tespit edildi ve önceki rekordan beş kat daha büyüktü.
Curtin Üniversitesi'nin Uluslararası Radyo Astronomi Araştırmaları Merkezi çalışmalarında yer alan Melanie Johnston-Hollitt, "Daha önce galaksilerin merkezlerinde patlamalar gördük, ama bu gerçekten çok, çok büyük. Ve neden bu kadar büyük olduğunu bilmiyoruz. Ama çok yavaş gerçekleşmiş. Tıpkı ağır çekimde gerçekleşmesi yüz milyonlarca yıl süren bir patlama gibi" ifadelerini kullandı.
Gökbilimciler keşfi gerçekleştirirken Avrupa'daki bir rasathaneyle ve teleskoplara ek olarak NASA'nın Chandra X-Ray Gözlemevi'ni kullandı. Bilim insanları patlamanın binlerce galaksiden oluşan Ophiuchus kümesinin kalbinden geldiğine inanıyor: Merkezinde devasa kara delik bulunan kocaman bir galaksi.
Kara delikler sadece maddeyi içeri çekmekle kalmaz. Aynı zamanda patlamalarla dışarıya madde ve enerji salarlar.
Bu dev patlamanın ilk izi aslında 2016'da gelmişti. Ophiuchus galaksi kümesinin Chandra'yla çekilmiş görüntülerinde alışılmadık derecede kavisli bir kenar görülüyordu fakat bilim insanları gazda böylesine büyük bir boşluk yaratmak için gereken yüksek enerji miktarını göz önüne aldığında bunun bir patlama olmadığına karar vermişti.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre, iki uzay gözlemevi, Avustralya ve Hindistan'daki teleskoplardan gelen radyo verileriyle birlikte, kavisin gerçekten de bir boşluk nedeniyle oluştuğunu doğruladı.
Çalışmanın ortak yazarı ve NASA'nın Maryland'daki Goddard Uzay Uçuşları Merkezi'nden Maxim Markevitch yaptığı açıklamada, "Tıpkı bir elin eldivene sığması gibi radyo verileri x ışınlarına tıpatıp uyuyor. Bu, bize eşi görülmemiş boyutta bir patlama meydana geldiğini kanıtlayan kilit nokta" ifadelerini kullandı.
Patlamanın şimdiye kadar sona erdiğine inanılıyor: Şu anda kara delikten çıkmaya devam eden hiçbir püskürme belirtisi yok.
Araştırma ekibine göre ne olduğunu daha iyi anlamak için diğer dalga boylarında daha fazla gözlem yapılması gerekiyor.
Bulgular Astrophysical Journal adlı bilimsel yayında yayımlandı.



Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
TT

Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)

Batılı ülkelerdeki büyük firmalar, Çin üretimi yapay zeka modellerini kullanmaya yöneliyor.

Wall Street Journal’ın (WSJ) analizinde, Amazon Web Services, Microsoft ve Google gibi Amerikan devlerinin, müşterilerine DeepSeek’i bir seçenek olarak sunmaya başladığını yazıyor.

Bu durumun, ABD hükümetinin veri güvenliği nedeniyle Çinli DeepSeek firmasının bazı uygulamalarını devlet cihazlarında yasaklamasına rağmen gerçekleştiğine işaret ediliyor.

Analiz firması Sensor Tower’ın verilerine göre, ABD’li OpenAI firmasının ürettiği ChatGPT en popüler yapay zeka destekli sohbet botu olma özelliğini koruyor. Küresel çapta uygulamanın 910 milyon kez indirildiği belirtiliyor. Çinli mühendislerin tasarladığı DeepSeek ise 125 milyon kez indirildi.

Harvard Üniversitesi’nin haziranda yayımladığı bir çalışmada, Çin’in yapay zekada öne çıkmasını sağlayan iki temel unsurun veri zenginliği ve insan sermayesi olduğu belirtilmişti.

WSJ’nin analizine göre de Amerikan şirketleri daha çok “yapay genel zeka” (AGI) gibi devrimsel ilerlemelere yoğunlaşırken, Çinli firmalar pratik uygulamalarla günlük sorunları çözmeye odaklanıyor. Çinli şirketler aynı zamanda modellerini açık kaynak olarak sunuyor. Bu sayede kullanıcılar modelleri kendi ihtiyaçlarına göre uyarlayabiliyor.

Alibaba’nın “Qwen” adlı açık kaynak modelinin dünya genelinde 100 binden fazla türevi geliştirildi. Haberde, Japonya Ekonomi Bakanlığı için özel yazılımlar geliştiren Tokyo merkezli Abeja şirketinin Google ve Meta yerine Qwen’i tercih ettiğine dikkat çekiliyor.

DeepSeek, diğer yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1'i, 20 Ocak'ta piyasaya sürmüştü. ABD’li şirketlerle yarışan modelleri daha ucuza geliştirip sattığını öne süren DeepSeek, Nvidia'dan Microsoft'a kadar teknoloji devlerinin yüzlerce milyar dolar değer kaybetmesine neden olmuştu.

Batılı ülkeler, DeepSeek’in siber güvenliği ihlal ettiğini ve verilerin Pekin yönetimiyle paylaşılmasını sağladığını öne sürmüş, firmaysa iddiaları yalanlamıştı.

Güney Afrika’daki Witwatersrand Üniversitesi, DeepSeek’in diğer yapay zeka modellerine göre daha iyi veri güvenliği sağladığını savunuyor. Üniversite yetkililerinden Tarık Surtee, “Açık kaynaklı olması ve çevrimdışı kullanılabilmesi, verilerimizi koruyor” diyor.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, RT