Koronavirüs İran Devrim Muhafızları'nın komuta kademesini vurdu: Muhaliflerin 'kasap' lakabını taktığı general de öldü

İran Devrim Muhafızları Ordusu'nun üst düzey isimlerine ulaşan virüsün ülke genelindeki yayılışı da sürüyor (AFP)
İran Devrim Muhafızları Ordusu'nun üst düzey isimlerine ulaşan virüsün ülke genelindeki yayılışı da sürüyor (AFP)
TT

Koronavirüs İran Devrim Muhafızları'nın komuta kademesini vurdu: Muhaliflerin 'kasap' lakabını taktığı general de öldü

İran Devrim Muhafızları Ordusu'nun üst düzey isimlerine ulaşan virüsün ülke genelindeki yayılışı da sürüyor (AFP)
İran Devrim Muhafızları Ordusu'nun üst düzey isimlerine ulaşan virüsün ülke genelindeki yayılışı da sürüyor (AFP)

Çin’in ardından Güney Kore ve İtalya’yla birlikte yeni koronavirüs (Kovid-19) salgınından en çok etkilenen ülkeler arasında yer alan İran’da ölü sayısı artmaya devam ediyor.
Can kaybının 107’yi bulduğu ülkede salgın nedeniyle yaşamını yitiren üst düzey isimlere Devrim Muhafızları Ordusu’ndan (IRGC) iki emekli generalin yanı sıra bir binbaşının da eklendiği belirtildi.
Iran International televizyonunun internet sitesinde yer alan habere göre, IRGC’nin eski istihbarat komutanı ve eski Ulaştırma Bakan Yardımcısı Ramazan Purkasım, Sari kentinde yaşamını yitirdi.
IRGC’den bir diğer emekli general Muhammed Hacı Ebulkasemi’nin başkent Tahran’da, binbaşı Rıza Hanirad’ın ise Kum’da hayatını kaybettiği ifade edildi.
Yayın kuruluşu bazı kaynakların bu vakalarda sebep olarak “savaştan kalma kimyasal yaralanmaları” gösterdiğini ancak solunum sorunlarına yol açan bir durum neticesinde yaşamlarını yitirdikleri belirtilen bu üç ismin ölüm nedeninin koronavirüs olduğunu aktardı.
Öte yandan Israel Hayom, sürgünde yaşayan İranlı muhaliflere yakın haber sitelerinin general Ebulkasemi’nin ölümünü sevinçle karşıladığını yazdı.
İsrail gazetesi, İranlı sivillerin düzenlediği gösterileri acımasızca bastırmakla suçlanan 71 yaşındaki generale muhaliflerin “kasap” ve “cellat” diye hitap ettiğini belirtti.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre, Ebulkasemi, iç güvenliğin yanı sıra halk gösterilerinin bastırılması gibi vazifelere katılan Devrim Muhafızları’nın milis gücü Besic’de tabur komutanı ve istihbarat yetkilisi olarak bulunmuş, İran-Irak savaşı sırasındaysa istihbarat yetkilisi olarak görev almıştı.
Öte yandan Devrim Muhafızları Ordusu Genel Komutanı Hüseyin Selami, dün Kirman eyaletinde düzenlenen etkinlikte yaptığı konuşmada “Bugün önce Çin daha sonra İran ve dünyanın diğer noktalarına yayılan ABD'nin biyolojik saldırısının bir ürünü de olabilecek bu virüsle mücadelede zafer kazanacağız. ABD, bu işi yaptıysa virüsün kendi halkına döneceğini bilmelidir. Eğer ABD'nin işi değilse de bu virüs ortadan kalkacaktır” demişti.
Diğer taraftan İran'daki Dünya İslam Mezhepleri Yakınlaştırma Kurumu Genel Sekreter Yardımcılığı görevini yürüten Hüseyin Şeyhulislam’ın önceki akşam yeni tip koronavirüs nedeniyle tedavi gördüğü başkent Tahran'daki Mesih Danişver Hastanesi'nde yaşamını yitirdiği açıklanmıştı.
Milletvekilliği, Şam Büyükelçiliği, Dışişleri Bakan Vekili ve Meclis Başkanı Danışmanı görevlerinde bulunan Şeyhulislam, 4 Kasım 1979'daki ABD'nin Tahran Büyükelçiliği işgalinde de aktif rol oynayan isimlerden biri olarak biliniyordu.
Ülkede ölü ve vaka sayısında hızlı artış yaşanırken İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani çarşamba günü yaptığı açıklamada, "koronavirüsün ülkenin hemen hemen tüm bölgelerine yayıldığını” ifade etmişti.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe