Netanyahu: Filistin devleti ne gerçek bir devlet ne de bağımsız olacak

Netanyahu: Filistin devleti ne gerçek bir devlet ne de bağımsız olacak
TT

Netanyahu: Filistin devleti ne gerçek bir devlet ne de bağımsız olacak

Netanyahu: Filistin devleti ne gerçek bir devlet ne de bağımsız olacak

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump’ın çatışmaya çözüm planının, bağımsız bir Filistin devleti kurulmasına yol açmayacağını ve bu devletin ‘pratikte’ gerçek bir devlet olmayacağını söylerken, Arap devletlerinin ve Filistinlilerin İsrail’in Batı Şeria’yı ilhak projesini reddetmesini de küçümsedi. Netanyahu ayrıca, çatışmaların tırmanacağı uyarısı yapanlara da “Bir şey olmayacak” diyerek yanıt verdi. Askeri liderlik ise İsrail’in ilhak planını takip edecek olan olaylar hususunda bir savaş senaryosu hazırlayacağını ilan etti.
Askeri kaynaklar, Netanyahu’nun yanı sıra Savunma Bakanı ve alternatif hükümet başbakanı Benny Gantz’ın, ordu liderliğini ilhak kararı alma yollarına henüz dahil etmediklerini açıklamalarına rağmen, dramatik stratejik çıkarımlarla ilgili olan bu senaryoyu değerlendirme kararı aldıklarını belirtti.
Kaynaklar, ordunun 3 haftadır ilhak kararı senaryolarına hazırlanmaya başladığını söylerken, Genelkurmay Başkanı Aviv Kochavi’nin ordudaki tüm ilgili birimlere ‘toprakları yargı ve sivil düzeyler de dahil tüm düzeylerde pratik şekilde ilhak etmenin sonuçlarıyla mücadeleye hazırlanma’ talimatı verdiğine dikkati çekti. Bu birimlerin liderlerinin, 30 Mayıs itibariyle tüm olasılıklara ve senaryolara hazırlanmak için polisin, sınır muhafızlarının ve istihbarat teşkilatı Şin Bet’in katılımıyla ‘savaş oyunu’ gerçekleştirmesi kararı aldığı ifade edildi.
Genelkurmay Başkanlığı’ndan bir kaynağa göre ordu, ‘ilhak kararının bedeli, ordunun bu zorlukla nasıl karşılaşacağı ve vatandaşlara gerekli güvenliği nasıl sağlayacağı’ hususunda bilgi vermek üzere, siyasi liderlere çalışmasının sonuçlarını sunacak. Ancak ordu bu oyunda bazı eksikliklerin olduğu kanaatinde. Çünkü ilhak kararının içeriği, hacminin nasıl olacağı, yalnızca Ürdün Vadisi’ni mi yoksa daha fazla yerleşim alanını mı içereceği, coğrafi bir ilhak mı ya da İsrail yasalarının dayatılması mı olacağı henüz belli değil.
Kaynak, ordunun ‘oluşan sakinliğin planlı olup olmadığı ya da fırtına öncesi bir sessizlik mi olduğu durumunu, Filistin yönetiminin rolünü ve bundan sonra nasıl gelişeceğini, Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın bir tırmanışa geçip geçmeyeceğini, Hamas ve İslami Cihad’ın Batı Şeria ve Gazze Şeridi hususunda nasıl cevap vereceğini’ inceleyeceğine dikkati çekti.
Öte yandan Başbakan Netanyahu, Trump’ın planı üzerine birbirleriyle anlaşmazlık yaşayan müttefiklerini de sakinleştirmeye çalıştı. İsrail’de planın, bir Filistin devletinin kurulmasını hedefleyen bir ‘tuzak’ olduğu kanaati taşıyan güçlü bir akım bulunuyor ve bu akım, plana karşı çıkıyor. Aynı şekilde ‘Filistin devletinin gelecekte kaçınılmaz olarak kurulacağına’ inanan bir akım da mevcut ve bu akım, “Bugün bu fırsatı değerlendirelim ve Beyaz Saray’daki dost yönetimin desteğiyle durumu koşullarımıza göre değerlendirelim” yaklaşımını benimsiyor.
Bu çerçevede sağ çizgideki ‘Israel Hayom’ gazetesine açıklamada bulunan Binyamin Netanyahu, Yüzyılın Anlaşması planının, tarihi eğilimi değiştirmek için tarihi bir fırsat ortaya koyduğunu ifade etti. Netanyahu, “Filistin’in reddi nedeniyle bu devlet, yakın bir zamanda kurulmayacak ve eğer kurulursa da gerçek ve bağımsız bir devlet olmayacak” dedi.
ABD girişiminin siyasi sürecin sonu olacağına inanmadığını söyleyen İsrail Başbakanı, “Gidilecek çok yol var” dedi. Netanyahu, kendisini ilhak planından geri adım atmakla suçlayan müttefikleriyle alay ederek, “İsrail’in kuruluşundan bu yana ilk kez, onlar değil ben, öncelikle Golan Tepeleri’nin ve ardında Kudüs’ün ilhakının, ABD tarafından tanınmasını başardım. Şimdi de Yehuda ve Samarya’da (Batı Şeria) ulusal topraklara ilişkin bir ABD kabulü ortaya koyulacak. Bunlar Trump’ın kararlarıdır ve kendisiyle konuşan da benim, başkası değil” açıklamasında bulundu.
Israel Hayom muhabiri, kendisine ‘ilhakın, Filistin devletinin kurulmasını da içeren bir paketin parçası olduğunu’ hatırlatırken, Netanyahu “Bu paketin içinde, tarihin tek yönlü olan yüzünü değiştirmek üzere tarihi bir fırsat var. Geçmişte bize sunulan tüm siyasi planlar, İsrail topraklarındaki bölgelerden tavizleri, 1967 sınırına, Kudüs’ün bölünmesine ve mültecilerin meselesine geri dönüşü içeriyor. Burada zıt bir durum var. Taviz vermek zorunda değiliz. Aksine Filistinlilerin taviz vermesi gerekiyor. Müzakerelere gelmelerini beklemeyeceğiz. İlhak sürecini tamamlayacağız. Müzakerelere ortak olmaları için önce Ürdün Nehri’nin bazı bölgesi üzerinde İsrail egemenliğinin kabulü, Kudüs’ün birleşik bir şehir olarak kalması, İsrail’e herhangi bir mültecinin geri dönmemesi, herhangi bir yerleşim biriminin tahliye edilmemesi, Yahuda ve Samarya’daki (Batı Şeria’daki) geniş alanlarda İsrail egemenliğinin kabulü de dahil zorlu 10 şartı uygulamak zorunda kalacaklar. İtiraf etmeleri gerekiyor ki biz, tüm bölgedeki güvenlik efendisiyiz. Tüm bunlarda uzlaşı sağlarlarsa (Trump’ın devlet olarak ifade ettiği) özel bir oluşuma sahip olurlar. ABD’li bir politikacıya göre şöyle diyenler de olacaktır; ‘Bu bir ülke olmayacak’” şeklinde yanıt verdi.
Netanyahu ayrıca, Ürdün Vadisi’nde yaşayan binlerce Filistinlinin, Filistin’deki yerleşim bölgelerinde kalacağını ve onlara İsrail egemenliğinin dayatılmayacağını söylerken, “Fakat buralar, İsrail’in güvenlik sorumluluğuna tabi olacaktır” dedi. Mavi- Beyaz İttifak’taki müttefiklerin ilhak kararı hususunda şüpheleri olduğu iddialarını da reddeden İsrail Başbakanı ayrıca, “Biz uygulayacağız, müttefiklerimiz de (Mavi-Beyaz İttifak) bu ilhaka destek verecek” dedi.
İran hakkındaki bir soruyu da yanıtlayan Binyamin Netanyahu, “Nükleer silahlanma projesi, kelimenin tam anlamıyla nükleer terörizmdir” ifadelerini kullandı. Netanyahu, “Nükleer terörizme karşı askeri güvenlik konusunda bu durum, İran’ın nükleer arşivine saldırı da dahil emredilen operasyonlar gibi güvenlik, siyasi ve istihbarat çalışmaları gerektiriyor” dedi. “İranlıların çok zor bir durumda olduklarına dair tahminler var. Eğer Trump, ikinci bir dönem için de seçilirse, iyileştirilmiş bir anlaşmaya gidecek ve İranlılar da şüphesiz onunla birlikte gidecekler. Bir başka nükleer anlaşma olasılığı hakkındaki düşünceleriniz nedir?” sorusuna da yanıt veren Netanyahu, “İranlıların nükleer silah tedarik etmesini engelliyoruz. ABD’nin konumunu takdir ediyorum, ancak İsrail kendi kendisini savunabilmelidir. ABD’nin dostluğu ve Trump’ın önemli adımlarını takdir ederek, İran’ın nükleer silah edinemeyeceği garantisi veriyorum. ABD Dışişleri Bakanı tarafından yayınlanan 12 nokta müzakere koşulu olarak takip edilirse bu durum, İsrail’i endişelendirmemelidir. İranlıların bunu kabul etmeye hazır olacaklarından şüpheliyim” açıklamasında bulundu.
 



İran, Husiler ve İsrail: Washington karşısındaki üçlü ittifak

ABD Başkanı Donald Trump (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump (AFP)
TT

İran, Husiler ve İsrail: Washington karşısındaki üçlü ittifak

ABD Başkanı Donald Trump (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump (AFP)

Hüda Rauf

İran ile ABD arasındaki müzakereler, her iki müzakereci ve arabulucu tarafın iyimser ve olumlu açıklamalarıyla ilerleyen üç turdan sonra durdu. Dördüncü turun ertelenmesi, ABD-İran arasında geçici veya kalıcı bir anlaşmaya varılma şansı konusunda soru işaretlerine yol açtı.

Donald Trump'ın göreve gelmesinden bu yana tüm göstergeler, hem İran hem de Amerikan tarafının bir anlaşma imzalamaya hazır ve niyetli olduğuna işaret etse de, şimdilik görüşmelerin üçüncü turda durmasının -ama bu geçici ve yakında dördüncü turla devam edecek gibi görünüyor- her bir tarafın istediği şeyin teknik ayrıntılarından ibaret olmayan başka nedenleri de vardı. Nitekim Washington'daki bazı taraflar İran'ın nükleer programının tamamen ortadan kaldırılmasından bahsederken, diğerleri ise sıfır zenginleştirmeden bahsediyor ve İran her ikisini de reddediyor.

Trump yönetiminin İran ile müzakerelerdeki temsilcisi Steve Witkoff, Tahran'ın uranyumu yüzde 3.67 oranında zenginleştirme hakkı olduğunu söylese de, ertesi gün İran'ın uranyum zenginleştirmemesi gerektiğini açıkladı. Ardından Dışişleri Bakanı Marco Rubio, İran'ın uranyum zenginleştiren tek nükleer olmayan ülke olmak istediğini söyledi.

Öte yandan İran'ın yüzde 3.67 oranında uranyum zenginleştirme imkânına sahip olması durumunda bu oranın barışçıl amaçlarla uyumlu olmadığı belirtiliyor. Zira birkaç hafta içinde yüzde 20, sonra yüzde 60 ve en sonunda da yüzde 90 zenginleştirme oranına ulaşabilir ki bu da silah üretmek için gereken oran.

Her iki taraftan gelen belirsiz açıklamalara rağmen İran ve Washington'un çok yakında bir anlaşmaya varma noktasında olduğu kesin. Ancak görüşmelerdeki duraklamanın bölgesel bir başka gelişmeyle bağlantılı olduğu anlaşılıyor. İran'da Recai Limanı’nda ağır kayıplara yol açan ve etkileri halen devam eden bir patlama meydana gelirken, Husilerin İsrail hedeflerine yönelik saldırısı gerçekleşti. Husilere ait bir insansız hava aracı İsrail'deki enerji merkezini çevreleyen köprünün yakınına düşerek geniş çaplı bir hasara yol açtı. İsrail güvenlik birimlerinin yaptığı değerlendirmelerde, Husilerin Ben Gurion Havalimanı'na yeni tip bir füze fırlattığı belirtiliyor. Saldırı üzerine İsrail, İran’ı hedef alma ve eleştirme bahanesi bulma fırsatını kaçırmayarak, Tahran’ı Husi saldırısının arkasında olmakla suçladı.

İran'ın yıllardır Husilere askeri, mali ve lojistik destek sağladığı biliniyor. Ancak İsrail, bu olayı İran'ı eleştirmek ve Washington ile yürüttüğü müzakereler kapsamında ona baskı yapmak için kullandı. Öte yandan İran da Husi saldırılarını, Washington'u Kızıldeniz'deki saldırıları durdurmaları için Husileri etkileme gücüne sahip olduğuna ikna etmek amacıyla kullanıyor ve bu, İran'ın bilinen meseleleri birbirine bağlama politikasıyla örtüşüyor.

Daha sonra üçüncü tur görüşmelerin ardından müzakereler durdu, ama dördüncü tur görüşmeler yakın. Trump da Husiler ile Kızıldeniz'de ABD gemilerine yönelik saldırıların durdurulması ve ABD’nin Yemen'deki Husilere yönelik saldırılarının durması konusunda anlaşmaya vardıklarını duyurdu.

Bilhassa saldırılardan zarar gören Mısır ve Suudi Arabistan gibi Kızıldeniz'e kıyısı olan bölge ülkeleri olduğu için, iki taraf arasındaki saldırıların durması, bölgede sükunetin sağlanması ve gerginliğin azalması için olumlu bir gösterge. Suudi Arabistan, Yemen'de gerginliğin azaltılması ve Yemen krizinin barışçıl bir şekilde çözülmesi amacıyla bu anlaşmaya mutlaka destek verecektir. Ancak anlaşma diğer yandan, Trump'ın övünebileceği herhangi bir başarı elde etmek isteyen Washington'a baskı yaparak, İran ve İsrail'in çıkarları doğrultusunda birbirlerini nasıl kullandıklarını da ortaya koydu.

Kaldı ki Washington ile Husiler arasındaki anlaşmaya ilişkin soru işaretleri de gündemde; anlaşma Trump'ın bölge ziyareti bitene kadar geçici mi olacak, yoksa devam mı edecek? Yemenli isyancılar sadece İsrail gemilerine saldırmaya devam ederse ne olacak? Bu durum İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının durmasına yol açacak mı? Tüm bunlar önümüzdeki ziyaretten sonra cevapları daha da netleşebilecek sorular.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre İran, İsrail ve Husiler, mevcut süreçte çıkarlarını korumak için Amerikan rolünü kullanmayı, ondan faydalanmayı başardılar. Ancak gelişmeler henüz şekillenme aşamasında ve bunların kısa sürede çökecek geçici düzenlemelerle mi yoksa daha uzun süre devam edecek düzenlemelerle mi sonuçlanacağı belirsiz.