Iraklı bir grup milletvekili Kazimi'yi desteklemek için geçici bir parlamento bloğu oluşturmayı planlıyor

Irak Parlamentosu (Şarku'l Avsat-Arşiv)
Irak Parlamentosu (Şarku'l Avsat-Arşiv)
TT

Iraklı bir grup milletvekili Kazimi'yi desteklemek için geçici bir parlamento bloğu oluşturmayı planlıyor

Irak Parlamentosu (Şarku'l Avsat-Arşiv)
Irak Parlamentosu (Şarku'l Avsat-Arşiv)

Irak’ta farklı partilerden bir grup milletvekili, Irak Başbakanı Mustafa el-Kazimi'nin planlarını ve yönelimlerini desteklemek amacıyla Meclis’te geçici bir blok oluşturmayı planlıyor. Şarku’l Avsat’a konuşan milletvekilleri, çeşitli bloklardan çok sayıda milletvekilinin Meclis’te ciddi bir geçici değişiklik yapılmasına dair güçlü bir isteğe sahip olduklarını ortaya koydular. Mezhep ya da etnik çizgiler üzerine kurulan ve bu bağlantıyı asla terk etmeyen bu bloklar, 2018 seçimleri sırasında geçici ittifaklar kurma çabalarına rağmen hem Şii, Sünni ve Kürt partileri içeren Reform İttifakı’nı hem de yine Şii, Sünni ve Kürtlerin yer aldığı İmar İttifakını oluşturdular.
Bu iki ittifak, Reform İttifakı’nda yer alan Mukteda es-Sadr liderliğindeki Sadr Hareketi'nin desteklediği Şii blok Sairun Koalisyonu’nun ve Bina İttifakı’nda yer alan Hadi el-Amiri liderliğindeki Şii blok Fetih Koalisyonu’nun iradesiyle gelen Adil Abdulmehdi hükümetini kurarak ilk denemede başarısız oldular.
Mehdi hükümeti 1 Ekim 2019'da başlayan büyük protestolardan sonra istifa etmek zorunda kalırken ülke, göreve ulus ötesi bir denkleme göre gelen ve resmi olarak herhangi bir bloğa bağlılığını açıklamayan Başbakan Mustafa el-Kazimi’nin hükümetini kurmasına kadar ciddi bir siyasi kriz yaşadı.
Irak’ın siyasi, güvenlik, ekonomik ve sağlık alanlarında yaşadığı krizler, İrade Hareketi Milletvekili Hüseyin Arab’ın söylediğine göre bu haberin kaleme alındığı ana kadar toplam 50 milletvekilini yeni bir blok oluşturmak için harekete geçirdi. Şarku’l Avsat’a konuşan Arab, “Farklı bloklardan gelen bu milletvekilleri, devleti ve hükümeti desteklemek istiyorlar. Bu da mevcut iki ittifakın karşısında Başbakan’ın arkasında duracakları anlamına geliyor. Bu destek, Meclis’in ve hükümetin çalışmalarının birlikte değerlendirilmesidir. Bu, doğru yönde verilen bir destektir. Sonuçta önceki hükümetler tarafından sürüncemeye bırakılan devlet işlerini değerlendirmeyi hedefliyor. Bugün krizlerle ve zorluklarla mücadele edebilecek bir ülkeye acil olarak ihtiyaç duyuluyor” şeklinde konuştu.
Arab, çok sayıda milletvekilinin katılmak istediği ve yavaş yavaş netleşmeye başlayan ittifakın,  önemli yasaların incelenmesi, mali ve ülkeyi sarsan sağlık kriziyle mücadele ve hem eski hükümet hem de önceki ittifaklar tarafından yapılan büyük hataların ele alınması konusunda hükümetin yanında yer almakta kararlı olduğunu vurguladı.
Söz konusu ittifakın öncelikle devletin çalışmalarını ilerletmek için gerçek reformlara doğru etkili bir oluşum olacağını uman Arab, bu oluşumun siyasi olup olmadığı konusunda ise şunları söyledi:
“Bu oluşum, siyasi değil, parlamenter bir bloktur. Çünkü herhangi bir siyasi ittifakın farklı eğilimleri olabilir ve biz bundan uzaklaşmak istiyoruz. Amacımız, çoğunlukla siyasi olan hataların ve olumsuzlukların üstesinden gelmek.”
Öte yandan Irak Meclisi’nin kadın üyelerinden Kanun Devleti Koalisyonu Milletvekili Aliye Nasif, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Farklı bloklardan gelen bir grup milletvekili tarafından oluşturulan Başbakan’a destek ittifakı, ülkenin yaşadığı zor koşulların üstesinden gelmeye yardımcı olmayı amaçlıyor. Söz konusu milletvekilleri, zorluklara göğüs gerebilecek bir ülke olma arzusuyla bir araya geldiler” dedi.
Adını vermediği bir siyasi partinin bu yeni parlamento bloğunu korkutma girişimlerinde bulunduğunu ve duyduğu endişeyi ifade eden Nasif,  bloğun tam olarak ortaya çıkması halinde pozitif etkileri olacağına inanıyor.
Ancak Nasif’in ifade ettiği çekincelerinin yersiz olduğunu düşünen Arab, “Bu bloğun oluşumuna yönelik çabalarımız hala devam ediyor ve çok sayıda milletvekilinin bu bloğu kurma konusunda istekli olduğu konusunda iyimseriz” dedi.
Öte yandan eski Başbakan Haydar İbadi'nin lideri olduğu Nasır Koalisyonu Milletvekili Riyad Temimi Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, “Başbakan’a destek bloğu oluşumu, doğru yönde atılmış bir adımdır. Bu bloğun herkesi temsil etmesini umuyoruz. Çünkü çok sayıda milletvekili, Başbakan’ın sorumluluk duygusundan yola çıkarak ülkenin yaşadığı ve herkesin çok iyi bildiği son derece zor koşullar çerçevesinde doğru adımlar atmak için gerçek bir vizyon geliştirmek amacıyla yola çıktı” diye konuştu.
Konuya ilişkin Şarku’l Avsat’a açıklamalarda bulunan Irak Ulusal Kongresi (IUK) Genel Başkanı Aras Habib Kerim ise şunları söyledi:
“Hükümetin mevcut krizle mücadelesini desteklemek, güvenli bir atmosfer sağlamak için bir ihtiyaç haline geldi. Kazimi çoğunluğun desteği ile başbakanlık görevine geldi. Bu da mevcut zor koşulların üstesinden gelmenin önemi konusunda bir farkındalık olduğu anlamına geliyor. Her düzeyde sağlam kararlar almaktan ve eylemlerde bulunmaktan başka seçeneğimiz olmadığı için bu desteğin sahaya yansıtılması gerekiyor.”



Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
TT

Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)

Denise Rahma Fahri

Son zamanlarda, Lübnan'daki yerel medya kuruluşları, İran Devrim Muhafızlarına yakın bir merkez olan Tahran'daki Savunma Çalışmaları Merkezi'nden sızdırıldığı bildirilen bir İran belgesi yayınladı. Belge Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Ulusal Muhafızlara” dönüşmeyi öneriyor ve buna hazır olduğunu ifade ediyor. Belgeye göre, Lübnan Ulusal Muhafızları, “Meçhul Asker Kurumu” bünyesinde bir direniş unsuru ve stratejik yedek kuvvet olarak yer alacak. Belgede belirtildiği üzere, bu “direnişin” sonu değil, silahların devletin elinde olduğu yeni bir dönemin başlangıcı. Hizbullah’a yakın bir kaynak, bu belgeden haberdar olmadığını, şu anda konuya ilişkin belirli bir vizyon bulunmadığını ve meselelerin silah ile ilgili diyaloğun kaderiyle bağlantılı olduğunu belirtse de, Hizbullah liderliği bu belgeyi resmi olarak yalanlamadı. Birçok kişi de belgeyi, Hizbullah'ın silahını korumayı, komutayı Devrim Muhafızları ile sınırlandıran, resmi ordusunun ise sembolik bir rol oynadığı İran modelini benimseyerek, varlığını meşrulaştırmayı amaçlayan öneri ve çözümler için nabız yoklaması olarak değerlendirdi.

frgty
İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor (AFP)

Diğer Seçenek Hareketi'nin lideri Alfred Madi, bu belge hakkında ilk konuşan kişi oldu. Madi, Cumhurbaşkanı Joseph Avnn, Hizbullah ve Emel Hareketi temsilcilerini içeren ve Lübnan ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışan komitelerin yanı sıra, Hizbullah’ın talep ettiği garantilerin İran'ın önerisinin ciddiyetini gösterdiğini açıkladı.

Sızdırılan metin

İmza bekleyen bir taslak bildiri olduğu düşünülen İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor. Hizbullah'ın “Ulusal Muhafız”a dönüşmeye hazır olmasını da, caydırıcılık denklemini Lübnan devleti bayrağı altında pekiştirme ve ulusal güçleri halkın ve anayasanın çıkarlarına hizmet edecek şekilde yeniden konumlandırma taahhüdü çerçevesinde değerlendiriyor.

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızları'na tamamen dönüştürülmesi sürecinin” başlamasını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor. Belgeye göre Ulusal Muhafızlar, Lübnan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Silahlı Kuvvetler Başkomutanı komutasında ve Bakanlar Kurulu ile koordinasyon halinde, ulusal egemenlik çerçevesinde faaliyet gösteren egemen bir halk direniş oluşumudur.

Pratik adımlara gelince, belgede “bu yıl sonuna kadar, elit birlikler, silah depoları ve komuta kontrol merkezleri de dahil olmak üzere, kuzeyden güneye tüm silah ve muharebe kabiliyetlerinin kademeli olarak Lübnan Ulusal Muhafızları'na devredileceği” belirtiliyor. Belgede ayrıca, “daha önce direnişle bağlantılı olan ileri askeri üretim birimlerinin resmen Lübnan devletinin denetimine girdiği ve gizli teknik ve güvenlik raporlarını, en yüksek egemenlik koruması çerçevesinde, Cumhurbaşkanı aracılığıyla Bakanlar Kurulu'na sunduğu” da ifade ediliyor. Bu birimler arasında hassas mühimmat üretimi, savunma sistemleri, insansız hava araçları, füzeler ve uzun menzilli mermilerin geliştirilmesi yer alıyor.

sdfgth
Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Lübnan Ulusal Muhafızları”na dönüşmeyi öneren ve buna hazır olduğunu belirten bir belge yayınlandı (Reuters)

İran'ın önerisi, Lübnan Savunma Bakanlığı'nı, korunan teminatlar dahilinde ve gönüllülere doğrudan maaş ödenmeden, Ulusal Muhafızlar ile ilgili gizli altyapı ve operasyonel görevlerden sorumlu kuruluş olarak belirliyor. Yine öneriye göre Ulusal Muhafızlar, acil durumlarda hızlı karar alma ile ilgili taktiksel nedenlerle bağımsız bir operasyon odası ile birlikte Meçhul Asker Kurumu’na  bir direniş bileşeni ve stratejik yedek olarak dahil edilecek.

İran'ın önerisi, 10.452 kilometrekarelik Lübnan’ın sonudur

Independent Arabia, bu belgenin Farsçasını aradı ve hatta kendisini hazırladığı söylenen kurumun web sitesini taradı, ancak hiçbir şey bulamadı.

Aynı zamanda, Diğer Seçenek hareketinin lideri Alfred Madi, önerinin sadece medyada çıkan bir haberden ibaret olsa da masum olmadığını vurguluyor. Bu yönde bir dizi adımın atıldığını açıklıyor. Ona göre bu adımların en dikkat çekeni, Hizbullah, Emel Hareketi ve Cumhurbaşkanı Avn'dan oluşan ortak komitelerin ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışmak üzere medyadan uzakta, tamamen gizlice düzenlediği toplantılardır. Bu çalışma, Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi karşılığında talep ettiği garantilerle ilgili olarak son zamanlarda gün yüzüne çıkan taleplerle örtüşüyor. Madi, bu önerinin Cumhurbaşkanı'nın tasarrufunda olmasıyla ilgili sızdırılan belgenin içeriğine de ışık tutuyor. Tüm göstergelerin, Hizbullah'ın Cumhurbaşkanı Avn'a, başkan yardımcılığı ve ordu komutanı yardımcılığı görevlerini güvence olarak almadığı sürece hiçbir şey vermeyeceğini gösterdiğini belirtiyor. Bunun için anayasa değişikliği veya yeni bir kuruluş konferansı gerekiyor. Madi, daha fazla ayrıntı vermekten kaçınarak, “Perde arkasında bir şeyler planlanıyor ve ana hatları artık belli” diye ekliyor.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre belgeyle ilgili sızıntıların ciddiyetiyle ilgili olarak, İran'ın Hizbullah'ın askeri kanadını Ulusal Muhafızlar adı altında koruma türünden bir sızıntı, silahların teslim edilmesini ve sadece devletin elinde olmasını şart koşan Lübnanlı ve uluslararası talepleri atlatmaya veya etrafından dolanmaya yönelik akıllıca bir girişim sayılmıyor. Aksine, söz konusu öneri ile “çözüm bu” ve orduya ancak tek grup halinde entegre oluruz diyorlar.

Madi, bu öneri ile ilgili olarak şunu da ekliyor: “Hizbullah'ın silahları sorununu çözmeyecek, aksine ülkeyi yıkıma ve Hizbullah’ın Lübnan’ı işgalini meşrulaştırmaya götürecek, ki bu da siyasi bir sapkınlıktır”. Ayrıca “sadece zorlu çözümü uygulamaktan kaçınmak için Lübnan formülünün tamamını değiştirebilecek bir öneriyi kabul etmek mümkün değil. Hizbullah'ı da içeren bir Ulusal Muhafız Birliği kurmak, Sünniler, Hristiyanlar veya Dürziler için ve hatta Şiilerin yarısı için bile kabul edilemez. Böyle bir çözümü ancak mevcut siyasi otorite sürdürebilir. İran'ın önerisi, 10.452 kilometrekarelik bir ülke olarak Lübnan'ın sonu demektir” diye de vurguluyor.

Askeri kaynaklar

Askeri çevreler ise bu önerinin Lübnan'ı yıkıma götüreceğine ve federal bir sistemin dayatılmasına yol açacağına inanıyor. Zira bu durum, bir Hristiyan Ulusal Muhafız Birliği, bir Sünni Ulusal Muhafız Birliği ve bir Dürzi Ulusal Muhafız Birliği kurulması yönünde karşı talepleri tetikleyebilir. Askeri çevreler “böyle bir proje yaşayamaz ve amacı Lübnan'ı federal bir devlete dönüştürmek olmadığı sürece imkânsızdır. Bu öneri bir İran rüyasıdır ve gerçekleşmeyecektir” diyor. Bunu tanımlamak için halk arasında yaygın “Şeytan’ın cennete girmeyi hayal etmesi gibi” sözünü kullanan çevreler, ulusal ordunun yanı sıra tüm bu silah ve teçhizata sahip bir silahlı örgütün varlığını dahi şiddetle reddediyor. Böyle bir öneriyi sızdırmanın, Lübnan devletini ve ABD'yi alt etme çabalarını gizlediğine ve ancak Lübnan'ın merkezi siyasi otoriteye sahip bir devletten ademi merkeziyetçi bir devlete dönüşmesi durumunda başarılı olacağına inanıyorlar.

Aynı çevreler, İran ve Hizbullah'ın nabız yoklamak için belgeyi kasıtlı olarak sızdırmış olma ihtimalini de göz ardı etmiyor. Belgenin içeriğinin merkezi bir devlet içinde uygulanmasının, o devletin yıkılması anlamına geleceğine ve Lübnan'daki diğer mezhep ve dini grupları silahlanmaya iteceğine inanıyorlar. Dahası, “böyle bir karar, zaten hayal kırıklığı içinde yaşayan askeri personeli daha da hayal kırıklığına uğratacaktır” diyorlar. Ulusal Muhafızlar personelinin veya Ulusal Muhafızlar kılığındaki Hizbullah üyelerinin maaşlarını kim ödeyecek, eski cumhurbaşkanı Emile Lahud döneminde direnişin yararına ordudan kesilen fonlar yetmez mi diye soruyorlar. Böyle bir karar Lübnan Ordusu için felaket olur diye de ekliyorlar.

Hizbullah’a yakın kişiler; böyle bir öneri yok diyorlar.

Hizbullah'a yakın bir isim olan siyasi analist Faysal Abdussettar, böyle bir önerinin mevcut olmadığını ve bu konunun masada bile olmadığını vurguluyor. Abdussettar, “Lübnan daha önce 1960'ların sonlarında benzer bir deneyim yaşamıştı, ancak bu anlamda değil, daha ziyade 'ordu destekçileri' bayrağı altında bir oluşum söz konusuydu. O dönemde mesele, Filistinli örgütlerin ve güçlerin varlığının ardından birçok güney bölgesinde hakim olan durumla ilgiliydi” diyor. Bunun bugün yeniden gündeme gelmesine şaşırdığını ifade eden Abdussettar, herhangi birinin bu dönemi taklit etmek veya direnişin elindeki silahlar sorununa bir çözüm bulmaya çalışmak amacıyla bunu gündeme getirmiş olmasından şüphe duyuyor. Abdussettar’a göre bu öneri “ne ciddi ne de mevcut değil.” Şunu da ekliyor: “Herkesin bildiği yerleşik denklem, silahların teslim edilmesinin söz konusu olmadığıdır. Ulusal savunma stratejisi kapsamında bir tartışma yapılabilir, ancak bu konu derinlemesine bir diyalog gerektiriyor. Diyalog ise devletin başı olan Cumhurbaşkanı da dahil olmak üzere tüm Lübnanlı liderler için artık kaçınılmaz hale geldi.” Ancak Abdusettar, ABD Başkanı Özel Temsilcisi Tom Barrack'ın Lübnan'dan ayrılması ve ABD'nin Lübnan'ın yanıtına nasıl bir yanıt vereceğinin henüz bilinmemesi nedeniyle yakın gelecekte herhangi bir diyalog olasılığının uzak olduğunu “bu nedenle, bir sonraki adımların netleşmesi için daha fazla zamana ihtiyaç olduğunu” belirtiyor.