İran'da vaka sayıları yeniden yükselişe geçti

Sağlık Bakanı Ahvaz’da “şiddetli bir salgın” görüldüğünü ve Tahran’daki vakaların arttığını teyit etti

Sinemaların yeniden faaliyete geçtiği ilk gün (dün) içeri girmek için bekleyen İranlılar (Tesnim)
Sinemaların yeniden faaliyete geçtiği ilk gün (dün) içeri girmek için bekleyen İranlılar (Tesnim)
TT

İran'da vaka sayıları yeniden yükselişe geçti

Sinemaların yeniden faaliyete geçtiği ilk gün (dün) içeri girmek için bekleyen İranlılar (Tesnim)
Sinemaların yeniden faaliyete geçtiği ilk gün (dün) içeri girmek için bekleyen İranlılar (Tesnim)

İran Sağlık Bakanlığı, dün itibariyle yeni tip koronavirüsten (Kovid-19) ölenlerin sayısının 10 bini geçtiğini belirtti. Yetkililer tarafından yapılan açıklamada vaka sayısında ve Tahran hastanelerine başvuran hasta sayısında artış gözlemlendiği duyuruldu. Diğer taraftan Sağlık Bakanı Said Nemeki, Ahvaz eyaletinin “şiddetli bir salgına” tanık olduğunu belirtti.
İki haftadır yükselen ölüm ve vaka sayıları dün de artış göstermeye devam etti. Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Sima Sadat Lari yaptığı açıklamada son 24 saat içerisinde 2 bin 595 yeni vaka tespit edildiğini, toplam vaka sayısının 215 bin 96 kişiye ulaştığını belirtti. Lari, yeni vakalardan bin 305’inin hastanelerde tedavilerine başlandığını duyurdu.
Sima Sadat Lari açıklamasında, “Ne yazık ki, 134 kişi hayatını kaybetti ve toplam vaka sayısı 10 bin 130’a ulaştı” ifadelerini kullanarak 2 bin 899 vakanın durumunun kritik olduğunu ifade etti.
İki gün önce BBC’de yayınlanan bir haberde , bazı uzmanlar İran’da resmi verilerin gerçek vaka sayısını yansıtmayabileceği ve gerçek ölü sayısının resmi verilerin 5 katı olduğu yönünde tahminde bulunduğu belirtildi. Geçen ay, İran Parlamentosu Araştırma Merkezi’nde yapılan bir araştırmada ise gerçek ölü sayısının resmi rakamların iki katı olduğu yönünde tahminde bulunulmuştu.
Sağlık Bakanlığı koronavirüs (Kovid-19) taşıyan kişileri tespit etmek için yaklaşık 1 milyon 540 bin test yapıldığını duyurdu. Resmi rakamlara göre iyileşen hasta sayısı, 175 bin 130 kişiye ulaştı.
Tahran ve Fars eyaletlerinde tedavi görmek için hastaneye başvuran vaka sayısında bir artış gözlenirken, Sağlık Bakanlığı Sözcüsü hastaneye en fazla başvuru yapılan eyaletlerin Ahvaz, Kürdistan, Hürmüzgan, Buşehr ve Kirmanşah olduğunu belirtti.
Bakanlık üst üste ikinci gün de bölgelerin salgının yayılma oranına göre sınıflandırılmasını askıya aldı. Geçtiğimiz nisan ayında kısıtlamaların hafifletilmesi ve ekonomik faaliyetlerin yeniden başlamasıyla birlikte hükümet, bölgeleri kırmızı, yeşil (sarı) ve beyaz olmak üzere vaka durumlarına göre sınıflandırmaya başlamıştı.
Sağlık Bakanı Said Nemeki, bakanlığın Ahvaz eyaletinde koronavirüs (Kovid-19) salgınının “nispeten şiddetli” bir yüzüyle karşı karşıya olduğunu ancak salgının birkaç gün içinde zirve noktasına ulaşmasını bekliyoruz değerlendirmesinde bulundu.
Nemeki gazetecilere yaptığı açıklamada, “Huzistan’daki (Ahvaz) yoğun bakım ünitelerinde yatan hastaların ihtiyaçlarını gidermek için saat başı kontrol ediyoruz” dedi.

İsfahan’da hastaneler doldu
İsfahan’da, Tıp Bilimleri Üniversitesi Sözcüsü eyalette koronavirüs (Kovid-19) ile mücadele etmek üzere tahsis edilmiş olan hastanelerde hasta yatakları dolduğu için daha fazla hasta kabul edilemeyeceğini söyledi. İran resmi haber ajansı IRNA’nın aktardığı habere göre sözcü konuya ilişkin “Vatandaşlar sağlık protokollerine riayet etmezse, yeni hastaneler eklememiz gerekecek” değerlendirmesinde bulundu.
Sağlık Bakanı Yardımcısı iki gün önce yaptığı bir açıklamada salgının İran’daki ilk merkez üssü olarak bilinen Kum ve Gilan eyaletlerinde vaka oranının yüzde 40’a ulaştığı bilgisini paylaştı. Yetkilinin söz konusu açıklaması, İran Sağlık Bakanlığı’na bağlı Epidemiyoloji Merkezi’nin yaklaşık 15 milyon İranlının enfekte olduğuna ilişkin yürüttüğü tahminler ile örtüşüyor. Buna dayanarak bağımsız uzmanlar ve doktorlar, Tahran nüfusunun yaklaşık yüzde 50’sinin salgından etkilenmesini ve ülke genelinde vaka sayısının 8 milyonu aşmasını bekliyor.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani yaptığı açıklamada herkesin maske kullanmaya ve tüm sağlık talimatlarını uygulamaya riayet etmesinin, koronavirüs (Kovid-19) ile mücadelenin bir sonraki aşamasında görmezden gelinemeyecek bir adım olacağını söyledi.
Bununla birlikte Ruhani koronavirüs (Kovid-19) ile mücadele konusunda üst düzey yetkililerle görüşürken, ülkesinin diğer ülkeler gibi “baskıcı yöntemlere” başvurmamasından övgüyle söz etti ve bu yöntemleri yeni aşamada kullanmak zorunda kalmayacaklarına dair umudunu dile getirdi. Ruhani, Koronavirüs ile Mücadele Ulusal Komitesi’ne bağlı Ekonomik ve Güvenlik Komitesi’nin maske takılması gereken alanlar konusunda bir uygulamalar taslağı sunduğuna dikkat çekti.
İran Devlet Televizyonu’na göre Tahran Valisi Enuşirevan Muhsini Bendpey, düğün salonlarının yeniden açılmasına karşı çıktı ancak salonların kapasitesinin yüzde 50 oranında davetli kabul edilmesi karşısında yetkililerin buna karşı çıkmayacağını söyledi.
Şubat ayının sonundan beri kapalı duran sinema salonları hükümetin koltukların yarısının kullanılması ve sosyal mesafe kuralına uyulmasını şart koşmasının ardından dün itibariyle kapılarını izleyicilere açtı.
 



İran ve İsrail: Büyük projelerin açmazı

İran'ın Gazze ve Lübnan'daki kolları ağır darbeler aldı (AFP)
İran'ın Gazze ve Lübnan'daki kolları ağır darbeler aldı (AFP)
TT

İran ve İsrail: Büyük projelerin açmazı

İran'ın Gazze ve Lübnan'daki kolları ağır darbeler aldı (AFP)
İran'ın Gazze ve Lübnan'daki kolları ağır darbeler aldı (AFP)

Refik Huri

İran'ın tarihi geriye dönük olarak düzeltmenin imkânsız bir iş olduğunu kabul etmesi kolay değil. Coğrafyayla oynaması ve Ürdün Kralı İkinci Abdullah'ın Arap ve Sünni ayından Şii Hilali koparmak olarak adlandırdığı projeyi gerçekleştirmek umuduyla, Hegel'in tarihin kurnazlığı olarak adlandırdığı şeye karşı koymaya devam etmesi bir yanılsamadır. Hiçbir orta güç, bölgesel projesine hizmet etmek için savaşlara, kaosa ve istikrarsızlığa İran kadar bel bağlamamıştır. Donald Trump'ın Beyaz Saray'a dönmesinden önce bile, Mollaların yönettiği İslam Cumhuriyeti kadar fırtınanın ortasında duran bir bölgesel güç daha yoktur.

İran, onlarca yıl içinde İslami direniş adı altında silahlı mezhepçi örgütler kurarak en tehlikeli siyasi, askeri, güvenlik ve ideolojik yatırımı yaptı. Ardından bu örgütleri kendisini korumaya, İsrail ve en başta ABD olmak üzere Tahran'ın bütün düşmanlarına karşı vekaleten savaşmaya teşvik etti. Direniş ekseni ve arenalar birliği stratejisi aracılığıyla İsrail ile yaşanan çatışmada kendisini askeri bir aktör olarak dayattı. ABD'ye karşı olan ve onu Batı Asya’dan çıkarmak isteyen, ama bir anlaşma şansı varsa Washington’dan yana oynayan bir oyuncu, Arap sahnesinde bölgesel bir siyasi aktör olarak empoze etti. Çin, Rusya ve Kuzey Kore ile Richard Fontaine ve Andrea Kendall Taylor'ın kargaşa ekseni adını verdiği bir tür örtülü ittifaka da ulaşmış durumda. Kargaşa ekseni, ABD öncülüğündeki uluslararası sisteme karşı duruş ve çok kutuplu sisteme çağrıdır. Çoğulcu bir sistemin yokluğunda, kargaşa ekseninin kaos yaratmak için bir sistem projesine ihtiyacı yoktur.

Ancak İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi'nin İslam Cumhuriyeti'nin gücünün en önemli bileşeni olarak kabul ettiği direniş ekseninin nispeten düşük maliyeti, jeopolitik ve stratejik olarak maliyetli hale geldi. Zira öncelikle Hamas, İsrail'i sarsan Aksa Tufanı operasyonunun Filistin'i özgürleştirme dalgasının başlangıcı olacağını sandı. İkincisi, Hizbullah Güney Lübnan cephesi üzerinden Hamas'a destek savaşı başlatmaya karar verdi. Üçüncüsü, İran Suriye'de yayıldı. İlk önce Gazze’nin yapıları ve halkı bir imha savaşına maruz kaldı. Ardından Hizbullah ağır darbe aldı. Son olarak da Suriye'de Esed rejimi devrildi, böylece İran Suriye köprüsünü, Filistin kalesini, Arap derinliğini ve Lübnan arenasını kaybetti.

Esasında İran'ın bölgesel projesi, Velayet-i Fakih yönetimine giden yolda bir aşama olan Filistin'i kurtarma projesinden daha büyük ve her iki proje de şu anda çıkmaza girmiş durumda. Filistin'i kurtarma projesi sadece İsrail ve kıyamet silahlarına değil, ABD ve Avrupa duvarlarına tosladı ve Rusya ile Çin tarafından da kabul edilebilir bir proje değil. Ayrıca 22 Arap ülkesini temsil eden Arap Zirvesi, 2000'li yılların başındaki Beyrut Zirvesi'nden itibaren barışın stratejik bir tercih olduğunu teyit etti. İran'ın bölgesel projesi, ABD'yi askeri, güvenlik ve hatta ekonomik olarak Ortadoğu'dan çıkarmak gibi zorlu bir meydan okuma ile çatışıyor. Aynı zamanda kendi halkı, liderleri, ittifakları ve önemli stratejik konumu bulunan büyük ve güçlü bir Arap dünyasıyla da çatışıyor.

Filistin’i gerçekten kurtarmak isteği bir yana, kurtarma gücüne sahip olmayan Tahran, İsrail ile anlaşmazlık yoluyla da olsa iki devletli çözüm yoluna taş koymaya katkıda bulunuyor.  Binyamin Netanyahu hükümeti Filistin devletinin kurulmasını reddediyor ve Batı Şeria ile Gazze'yi ilhak etmeyi amaçlıyor. Mollalar rejimi, Batı Şeria ve Gazze'de kurulacak Filistin devleti projesini engellemede İsrail’in ağırlığına ek ağırlık katıyor. Nitekim İsrail, Filistin devletinin kurulmasının Filistin'de bir İran terör üssü kurma projesi olduğunu iddia etmeye başladı. Netanyahu’ya göre sorun, İran'ın Suriye'den çekilmesinden ve İsrail'in Suriye ordusundan kalan stratejik silahları imha eden hava saldırıları düzenlemesinden ve Tahran adına savaşan örgütlerin zayıflatılmasından sonra bile devam ediyor. Hiçbir şey onun bu tutumunu değiştirmiyor. Oysa Irak’ın nükleer reaktörünü yerle bir eden saldırıyı düzenleyen 69. Filo'ya komuta eden pilotun İngiliz dergisi The Economist’e verdiği röportajda da söylediği gibi İsrail için en büyük tehdit İran değil, Filistinlilerle geçinememek ve birlikte yaşayamamaktır. Çünkü İsrail'in karşı karşıya olduğu asıl zorluk, ‘askeri gücünü stratejik kazanımlara ve barışa dönüştürmektir’, aksi takdirde kan daha uzun yıllar akmaya devam edecektir.

Büyük açmaz ikilidir; İran'ın bölgesel projesi, kendi kapasitesinden, Batı ile çatışmasından ve İsrail ile vekiller üzerinden savaşmasından daha büyüktür. Keza İsrail'in bölgesel projesi, Tel Aviv'in ekonomik, askeri ve sosyal olarak taşıyabileceğinden daha büyüktür. Batı ve Doğu'nun İsrail'in aşırılığına ve Filistin devletinin kurulması fırsatının kaçırılmasına yönelik sabrını zorlamaktadır. General Şaron'un dediği gibi, Washington'un hizmetinde olan “yüzen bir uçak gemisi” konumundan çıkıp Amerikan korumasına ihtiyaç duyan İsrail'in yükünü ABD'nin ne kadar süre ve ne ölçüde taşıyacağı da bilinmemektedir. Buradaki ders, herkesin göreceği şekilde duvara asılı olan Amerikalı stratejik analist Anthony Cordesman'ın şu sözüdür: “Savaşlar riskleri ortadan kaldırmakla ilgili değil, riskleri yönetmekle ilgilidir.”

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.