İran'da vaka sayıları yeniden yükselişe geçti

Sağlık Bakanı Ahvaz’da “şiddetli bir salgın” görüldüğünü ve Tahran’daki vakaların arttığını teyit etti

Sinemaların yeniden faaliyete geçtiği ilk gün (dün) içeri girmek için bekleyen İranlılar (Tesnim)
Sinemaların yeniden faaliyete geçtiği ilk gün (dün) içeri girmek için bekleyen İranlılar (Tesnim)
TT

İran'da vaka sayıları yeniden yükselişe geçti

Sinemaların yeniden faaliyete geçtiği ilk gün (dün) içeri girmek için bekleyen İranlılar (Tesnim)
Sinemaların yeniden faaliyete geçtiği ilk gün (dün) içeri girmek için bekleyen İranlılar (Tesnim)

İran Sağlık Bakanlığı, dün itibariyle yeni tip koronavirüsten (Kovid-19) ölenlerin sayısının 10 bini geçtiğini belirtti. Yetkililer tarafından yapılan açıklamada vaka sayısında ve Tahran hastanelerine başvuran hasta sayısında artış gözlemlendiği duyuruldu. Diğer taraftan Sağlık Bakanı Said Nemeki, Ahvaz eyaletinin “şiddetli bir salgına” tanık olduğunu belirtti.
İki haftadır yükselen ölüm ve vaka sayıları dün de artış göstermeye devam etti. Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Sima Sadat Lari yaptığı açıklamada son 24 saat içerisinde 2 bin 595 yeni vaka tespit edildiğini, toplam vaka sayısının 215 bin 96 kişiye ulaştığını belirtti. Lari, yeni vakalardan bin 305’inin hastanelerde tedavilerine başlandığını duyurdu.
Sima Sadat Lari açıklamasında, “Ne yazık ki, 134 kişi hayatını kaybetti ve toplam vaka sayısı 10 bin 130’a ulaştı” ifadelerini kullanarak 2 bin 899 vakanın durumunun kritik olduğunu ifade etti.
İki gün önce BBC’de yayınlanan bir haberde , bazı uzmanlar İran’da resmi verilerin gerçek vaka sayısını yansıtmayabileceği ve gerçek ölü sayısının resmi verilerin 5 katı olduğu yönünde tahminde bulunduğu belirtildi. Geçen ay, İran Parlamentosu Araştırma Merkezi’nde yapılan bir araştırmada ise gerçek ölü sayısının resmi rakamların iki katı olduğu yönünde tahminde bulunulmuştu.
Sağlık Bakanlığı koronavirüs (Kovid-19) taşıyan kişileri tespit etmek için yaklaşık 1 milyon 540 bin test yapıldığını duyurdu. Resmi rakamlara göre iyileşen hasta sayısı, 175 bin 130 kişiye ulaştı.
Tahran ve Fars eyaletlerinde tedavi görmek için hastaneye başvuran vaka sayısında bir artış gözlenirken, Sağlık Bakanlığı Sözcüsü hastaneye en fazla başvuru yapılan eyaletlerin Ahvaz, Kürdistan, Hürmüzgan, Buşehr ve Kirmanşah olduğunu belirtti.
Bakanlık üst üste ikinci gün de bölgelerin salgının yayılma oranına göre sınıflandırılmasını askıya aldı. Geçtiğimiz nisan ayında kısıtlamaların hafifletilmesi ve ekonomik faaliyetlerin yeniden başlamasıyla birlikte hükümet, bölgeleri kırmızı, yeşil (sarı) ve beyaz olmak üzere vaka durumlarına göre sınıflandırmaya başlamıştı.
Sağlık Bakanı Said Nemeki, bakanlığın Ahvaz eyaletinde koronavirüs (Kovid-19) salgınının “nispeten şiddetli” bir yüzüyle karşı karşıya olduğunu ancak salgının birkaç gün içinde zirve noktasına ulaşmasını bekliyoruz değerlendirmesinde bulundu.
Nemeki gazetecilere yaptığı açıklamada, “Huzistan’daki (Ahvaz) yoğun bakım ünitelerinde yatan hastaların ihtiyaçlarını gidermek için saat başı kontrol ediyoruz” dedi.

İsfahan’da hastaneler doldu
İsfahan’da, Tıp Bilimleri Üniversitesi Sözcüsü eyalette koronavirüs (Kovid-19) ile mücadele etmek üzere tahsis edilmiş olan hastanelerde hasta yatakları dolduğu için daha fazla hasta kabul edilemeyeceğini söyledi. İran resmi haber ajansı IRNA’nın aktardığı habere göre sözcü konuya ilişkin “Vatandaşlar sağlık protokollerine riayet etmezse, yeni hastaneler eklememiz gerekecek” değerlendirmesinde bulundu.
Sağlık Bakanı Yardımcısı iki gün önce yaptığı bir açıklamada salgının İran’daki ilk merkez üssü olarak bilinen Kum ve Gilan eyaletlerinde vaka oranının yüzde 40’a ulaştığı bilgisini paylaştı. Yetkilinin söz konusu açıklaması, İran Sağlık Bakanlığı’na bağlı Epidemiyoloji Merkezi’nin yaklaşık 15 milyon İranlının enfekte olduğuna ilişkin yürüttüğü tahminler ile örtüşüyor. Buna dayanarak bağımsız uzmanlar ve doktorlar, Tahran nüfusunun yaklaşık yüzde 50’sinin salgından etkilenmesini ve ülke genelinde vaka sayısının 8 milyonu aşmasını bekliyor.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani yaptığı açıklamada herkesin maske kullanmaya ve tüm sağlık talimatlarını uygulamaya riayet etmesinin, koronavirüs (Kovid-19) ile mücadelenin bir sonraki aşamasında görmezden gelinemeyecek bir adım olacağını söyledi.
Bununla birlikte Ruhani koronavirüs (Kovid-19) ile mücadele konusunda üst düzey yetkililerle görüşürken, ülkesinin diğer ülkeler gibi “baskıcı yöntemlere” başvurmamasından övgüyle söz etti ve bu yöntemleri yeni aşamada kullanmak zorunda kalmayacaklarına dair umudunu dile getirdi. Ruhani, Koronavirüs ile Mücadele Ulusal Komitesi’ne bağlı Ekonomik ve Güvenlik Komitesi’nin maske takılması gereken alanlar konusunda bir uygulamalar taslağı sunduğuna dikkat çekti.
İran Devlet Televizyonu’na göre Tahran Valisi Enuşirevan Muhsini Bendpey, düğün salonlarının yeniden açılmasına karşı çıktı ancak salonların kapasitesinin yüzde 50 oranında davetli kabul edilmesi karşısında yetkililerin buna karşı çıkmayacağını söyledi.
Şubat ayının sonundan beri kapalı duran sinema salonları hükümetin koltukların yarısının kullanılması ve sosyal mesafe kuralına uyulmasını şart koşmasının ardından dün itibariyle kapılarını izleyicilere açtı.
 



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe