Beyaz Saray'daki yoğun toplantılar ilhak kararını erteliyor

İsrail’de ilhak planına karşı çıkan göstericiler, Netanyahu ve Gantz maskesi taktı (AFP)

ABD'li yetkililer, Beyaz Saray'da gerçekleşen üç günlük yoğun görüşmelerin ardından yaptıkları açıklamada, ABD yönetiminin İsrail'in işgal altındaki Batı Şeria'daki yerleşimleri ilhak etme hamlesiyle ilgili henüz nihai bir karar almadığını söyledi. ABD Başkanı Donald Trump’ın yardımcıları, toplantıların bu konuda İsrail'e yeşil ışık yakıp yakmamak konusunda kesin bir karara varmadan sona erdiğini açıkladı.
Beyaz Saray; son birkaç gün içinde, ABD'nin Kudüs Büyükelçisi David Friedman, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Trump’ın Başdanışmanı Jared Kushner ve Trump'ın Uluslararası Müzakereler Özel Temsilcisi Avi Berkowitz’in katıldığı görüşmelere ev sahipliği yaptı.
Beyaz Saray kaynakları, tartışmaların İsrail’in atacağı adımlarının keyfiyeti ve kapsamını, ayrıca İsrail'in Batı Şeria'ya yönelik bu ilhakı uygularken gerçekleştireceği, ABD'nin de destekleyebileceği egemenlik türünü belirlemeye odaklandığına dikkat çekti. ABD’nin kurduğu ABD-İsrail Ortak Yerleşim Komisyonu, İsrail'in ilhak edebileceği alanı tanımlamak için birkaç aydır çalışıyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun bu hareketi güvence altına almak için Knesset'te yeterli oya sahip olduğu bir zamanda İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz aynı fikirde olmasa bile Başkan Trump'ın Netanyahu'nun adımlarını destekleyip desteklemeyeceğine de değinildi.
Üst düzey bir Beyaz Saray yetkilisi, Şarku’l Avsat’a yaptığı özel açıklamalarda, “Beyaz Saray'da Trump barış planı hakkında bu hafta düzenlenen toplantılar verimli geçti. ABD Büyükelçisi Friedman, daha fazla toplantı düzenlemek ve analiz yapmak için Özel Temsilci Avi Berkowitz ve harita çizimiyle ilgilenen komisyon üyesi Scott Leith ile birlikte İsrail'e dönecek. Trump’ın planının uygulanmasına ilişkin bir sonraki adımlara dair nihai bir karar hala yok” ifadelerinde bulundu.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Batı Şeria yerleşimlerini ilhak etme sürecini 1 Temmuz'da başlatma sözü vermişti. Ancak ABD'nin bu harekete yönelik hevesi, her kesimden itirazlar ve İsrail'in planı takip ettiği sırada doğabilecek riskler nedeniyle durgun görünüyor. Bu nedenle yönetimdeki yetkililer, daha az yerleşim biriminin ilhak edilmesi, İsrail'in Kudüs çevresindeki birkaç yerleşim yeri üzerinde egemenlik ilan etmeye başlayacağı sessiz ve aşamalı adımlar atılması önerisinde bulundu.
Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB), Arap Birliği (AL) ve ABD Kongresinden demokratların Temmuz ayı itibariyle Batı Şeria ve Ürdün Vadisi yerleşimlerini (Filistin topraklarının yaklaşık yüzde 30'u) İsrail egemenliğine ilhak etme planının korkunç sonuçlar doğuracağı uyarılarına rağmen, ABD Bakanı Pompeo, yönetimin İsrail'in Batı Şeria'nın bir bölümünü ilhak etme planına verdiği desteği doğruladı. Çarşamba günü bakanlığının düzenlediği basın toplantısında konuşan Pompeo, İsrail egemenliğini genişletme kararlarını İsraillilerin aldığını vurguladı. Aynı zamanda “Nihai hedefimize ulaşmak için bu süreci nasıl yönetebileceğimiz hakkında tüm bölge ülkeleriyle konuşuyoruz” ifadelerinde bulundu. Bölgedeki bazı ülkelerin Ocak ayında Başkan Trump’ın açıkladığı barış planını desteklediğine dikkat çeken Pompeo, “Filistin Otoritesi bu plana katılmayı reddettiği için üzgünüm. Önümüzdeki haftalarda gerçek bir ilerleme kaydetmeye başlayabileceğimizi umuyorum” dedi.
Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, tek taraflı ilhakın kabul edilemez olduğu görüşüyle Arap ve Körfez ülkelerinden, özellikle de Netanyahu bu adımı attığı taktirde 1994 yılında imzalanan İsrail-Ürdün barış antlaşmasını yeniden gözden geçirmekle tehdit eden Ürdün Kralı 2. Abdullah'ın güçlü muhalefeti konusundaki endişelerini dile getirmişti. Nitekim ABD yönetimi George Floyd olayı, koronavirüs salgını ve ekonomik yansımaları, seçimler gibi birçok iç meseleyle meşgul iken plana yönelik Arap ve uluslararası tepkiler hakkındaki endişe artıyor. Bu nedenle ABD yönetimi, ilhak sürecini sınırlı bir çerçevede yavaşlatmayı ve yasallaştırmayı amaçlıyor.
Konuyla ilgili bilgisi olan bir kaynak, Gantz'ın bu planı destekleme konusundaki isteksizliğinin sürdüğü sırada Washington'un İsrail hükümetinin herhangi bir önlem almadan önce fikir birliğine varmasını istediğini açıkça belirtti.
Trump yönetim yetkilileri, bu hafta tutumlarını ve Netanyahu'nun planının onaylanıp onaylanmayacağını açıklayacak. Trump'ın danışmanı Kellyanne Conway, Çarşamba akşamı Beyaz Saray’da gazetecilere yaptığı açıklamada, yönetimin bu adıma olan desteğini beyan etme niyetini doğruladı. Bu hususta zamanlamaya değinmeyen Conway, şu ifadelerde bulundu:
“Başkan Trump, İsrail'in Batı Şeria'nın bazı bölgelerini ilhak etme olasılığı üzerine sürmekte olan müzakerelere binaen, Ortadoğu bölgesine ilişkin önemli bir bildiriyi yakında açıklayacak. Bu konu üzerine birçok görüşme yapılıyor. Başkan Trump, önemli bir açıklamada bulunacak. Görüşmelere devam etmekten mutluluk duyuyoruz. İsrail egemenliğiyle ilgili bu görüşmeler, üç buçuk yıllık ABD-İsrail güçlü ilişkileri olmasaydı gerçekleştirilemezdi. Başkan Trump, bu süre boyunca İsrail'in en iyi dostuydu.”