İran’da son 24 saatte 144 kişi koronavirüsten öldü

Tahran'da koruyucu maske takan vatandaş (AFP)
Tahran'da koruyucu maske takan vatandaş (AFP)
TT

İran’da son 24 saatte 144 kişi koronavirüsten öldü

Tahran'da koruyucu maske takan vatandaş (AFP)
Tahran'da koruyucu maske takan vatandaş (AFP)

İran'da son 24 saatte yeni tip koronavirüs nedeniyle 144 kişinin daha hayatını kaybetmesi sonucu toplam ölü sayısının 10 bin 508'e yükseldiği belirtildi.
İran Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Sima Sadat Lari, bugün düzenlediği basın toplantısında son 24 saatte yeni tip korona virüs (Covid-19) nedeniyle ülke genelinde 144 kişinin daha hayatını kaybettiğini söyledi. Ülkede korona virüsten hayatını kaybedenlerin sayısının 10 bin 508'e yükseldiğini belirten Lari, vaka sayısının ise 2 bin 489 artarak 222 bin 669'a ulaştığını bildirdi.
Tedavi gören hastalardan 2 bin 946’sının durumunun ciddi olduğunu ifade eden Lari, şuana kadar ülke genelinde 183 bin 301 kişinin virüsü yenerek hastanelerden taburcu olduğunu kaydetti. Sözcü Lari, Huzistan, Batı Azerbaycan, Hürmüzgan, Kürdistan ve Kirmanşah eyaletlerinin kırmızı bölge olarak belirlendiğini söyledi.

Maske takma zorunluluğu getirilecek
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani Koronayla Ulusal Mücadele Kurulu toplantısında yaptığı açıklamada, "5 Temmuz'dan 21 Temmuz’a kadar tüm toplanma yerleri ve kırmızı bölgelerde maske takma zorunluğu getirilecek. Gerekirse bu uygulamanın süresi uzatılabilir" dedi.

İran'da her 33 saniyede bir kişi koronavirüse yakalanıyor
Öte yandan İran Sağlık Bakan Yardımcısı İreç Herirçi, her 33 saniyede bir İranlının korona virüse yakalandığını ve her 13 dakikada bir İranlının virüs nedeniyle hayatını kaybettiğini söyledi.
İran Sağlık Bakan Yardımcısı İreç Herirçi, video konferans yöntemiyle düzenlediği basın toplantısında konuştu. Maske ve sosyal mesafe önlemlerinin korona virüs ile mücadelede önemine işaret eden Herirçi, “Sosyal mesafe önlemleri yüzde 82, maske kullanımını yüzde 85 ve gözleri de koruyan siperlikler yüzde 78 oranınında korona virüsün bulaşımını azaltıyor” dedi.
Normalleşme süreciyle birlikte korona virüs vakalarının arttığına değinen Herirçi, sosyal medyada “ben maske kullanıyorum” etiketi ile kampanya başlattıklarını söyleyerek, “Herkesten bu kampanyaya katılmalarını istiyoruz. Özellikle 50 yaşın altındakiler korona virüs belirtileri göstermeseler dahi, birer taşıyıcı olarak yaşlılara bulaştırabiliyorlar. Herhangi bir belirti göstermeyen korona virüs taşıyıcısı 406 kişiye virüsü bulaştırabiliyor” dedi.
İran'da normalleşmeyle birlikte artan korona virüs nedeniyle her 33 saniyede bir İranlının Kovid-19'a yakalandığını belirten Herirçi, “Her 33 saniyede bir İranlı Kovid-19'a yakalanırken, virüs nedeniyle her 13 dakikada bir kişi hayatını kaybediyor” dedi.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe