عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA İran

İran’da vaka sayısı çeyrek milyonu aştı

Önceki gün Tahran merkezindeki bir metro durağında maske takan İranlı kadınlar (AP)
Önceki gün Tahran merkezindeki bir metro durağında maske takan İranlı kadınlar (AP)
TT
TT

İran’da vaka sayısı çeyrek milyonu aştı

Önceki gün Tahran merkezindeki bir metro durağında maske takan İranlı kadınlar (AP)
Önceki gün Tahran merkezindeki bir metro durağında maske takan İranlı kadınlar (AP)

İran, bir haftadan daha kısa bir süre içinde günlük vefat bilançosunda yeni bir rekor kaydetti. Salgından en çok etkilenen eyaletler listesindeki sayı 19’a yükselirken, İran hükümeti 10 gün süreyle sportif faaliyetlerin durdurulduğunu duyurdu. Yetkililer Kovid-19 salgınında yeni bir dalga meydana geldiğini kabul ettikten sonra Tahran’da arka arkaya iki gündür kısıtlamalar ilan ediliyor.
Sağlık Bakanı Said Nemeki, başkent Tahran’da herhangi bir karantina uygulamasına gidilmeden önce, “akıllı” sosyal mesafe, protokolleri denetleme ve maske kullanımına yönelik bir çalışmaya ihtiyaç olduğuna dikkati çekerek, koronavirüs salgınını kontrol altına almak için yeni çözüm yolları aranması çağrısında bulundu.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ‘Koronavirüsle Mücadele Ulusal Komitesi’nin üst düzey yetkilileriyle yaptığı toplantıda, İran’ın tüm bölgelerinde “akıllı” kısıtlamaların uygulanmasını emretti. Ruhani, “Salgının ilk dalgasını kontrol altına alabilme başarımızın en önemli sebebi, insanların uygulanan tedbirlere uyarak yetkililere yardımcı olmasıydı. Güvenlik Komitesi’nin, salgının yayılmasının en önemli sebeplerinden olan özellikle düğün ve cenaze merasimleri gibi çeşitli meclisler ve etkinliklerin kurulmasını önlemek için planlar yapması gerekiyor” dedi. Ruhani, “Muharrem ayında Hüseyniye Matemi meclisleri için doğru ve şeffaf talimatların hazırlanması” gerektiği çağrısında bulundu.
Öte yandan hükümete yakın medya kuruluşları, Tahran’da ikinci bir karantina dalgasının başladığına ve dün itibariyle tüm stadyumların kapatılıp sportif faaliyetlerin iptal edildiğini aktardı. Tahran Belediyesi tarafından yapılan açıklamada, koronavirüs salgınının ikinci dalgasında salgın seviyesini düşürmeye destek olunması amacıyla Tahran’daki tüm stadyumların ve spor salonlarının kapatılacağı bildirildi.
Tahran Belediye Başkanı Muhsin Haşimi (Refsencani), salgının yeni dalgasını kontrol altına alma girişimi bağlamında, yaz tatiline girerken Nevruz tatiline benzer bir şekilde, başkentteki resmi kurumların iki hafta süreyle kapatılması önerisinde bulundu.
Sağlık Bakanlığı sözcüsü Sima Sadat Lari, son 24 saat içinde 2 bin 79 kişinin koronavirüsten etkilendiğinin tespit edildiğini, bunlardan 995’inin tedavi edilmek üzere çeşitli hastanelere yatırıldığını, böylece İran genelindeki vaka sayısı toplamının çeyrek milyonu aştığını duyurdu.
Virüs sebebiyle dün 221 kişi hayatını kaybederken, İran Kovid-19 salgının ilk başladığı Şubat ayından bu yana en yüksek ölüm vakasını kaydetti. Bu hafta, günlük vefat sayılarında ikinci kez rekor kırıldı. Böylece ülke genelindeki vefat sayısı toplamı 12 bin 305 yükseldi. Sağlık Bakanlığı verilerine göre İran hastanelerinde 3 bin 224 kritik vaka bulunuyor.
Virüs salgındaki yüksek dalganın ardından İran’daki 19 eyalette de alarm durumuna geçildi. Sağlık Bakanlığı ülkenin batısında ve doğusundaki 9 eyaletin kırmızı renkte sınıflandırıldığını bildirirken, Tahran dahil olmak üzere 10 eyalette alarm durumuna geçildi.
Sağlık Bakanlığı sözcüsü Lari, İran halkına hitap ederken vakalardaki endişe verici artışı ifade etmek için, “Bulaş vakaları tüm dünyada artış gösteriyor. Dünya genelindeki enfekte vaka sayısı 12 milyona ulaştı. Bu durum, dünyanın tüm ülkelerinde virüs salgınının yukarı yönlü bir seyir takip ettiğini gösteriyor” dedi.
ISNA haber ajansı, Tahran’ı da içine alan Elburz Eyalet valisinin, “Hasta kuyrukları, hastanelerde yatacak yatak bekliyor” ifadelerini aktarırken, halihazırda hastanelerden taburcu edilen hasta sayısının “son derece düşük” olduğuna dikkati çekti.
Mazendaran Eyaleti Dalgıçlık ve Deniz Altı Kurtarma Kurumu Başkanı, konuyla ilgili olarak, koronavirüs salgınının İranlıların yaz tatillerini geçirmek için önemli destinasyonlarından olan kuzey eyaletinde, boğulma oranlarının geçen yıla kıyasla dikkat çekici bir biçimde azaldığını ifade etti.
İnternet sitelerinin İranlı yetkililerden naklettiğine göre, Mazendaran Eyaleti sahillerinde 950 cankurtaranın çalıştığı belirtiliyor.
Mazendaran Eyalet Valisi Hüseyin Zâdegân devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, yetkililerin salgını önlemek için plajlara kalabalık gruplar halinde girilmesine izin vermeyeceğini söyledi.
Mazendaran Eyaleti, koronavirüs salgının ilk iki ayında salgından en çok etkilenen dört eyaletin arasında yer alıyordu.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Reisi'nin yokluğunun ardından İran

Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)
Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)
TT
TT

Reisi'nin yokluğunun ardından İran

Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)
Reisi'nin ardından İran, iktidarın muhalefete "Allah ile savaştığı" temelinde bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırmaya yönelecek (AFP)

Velid Fares

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin, Dışişleri Bakanı ile birlikte helikopter kazasında hayatını kaybettiğini duyuran açıklamanın mürekkebi kurumadan, ölümünden kimin sorumlu olduğuna dair anlatılar başladı. Helikopterin zorunlu inişi gerçekten teknik nedenlerden mi kaynaklanıyordu, yoksa birisi motora sabotaj mı yapmıştı?

Haberlerin çoğu, teknik bir arızanın bir felakete dönüşen bu zorunlu inişe yol açtığı sonucuna varıyor. Ancak pek çok soru hâlâ soruluyor ve bunlar arasında şunlar da var; bu helikopter nasıl düştü, Cumhurbaşkanına eşlik eden iki helikopterden ikisi de neden zorunlu iniş alanına bakmadan yolculuklarına devam ettiler? Bazıları, kötü hava koşullarına rağmen kışın bile bu koridorun sürekli uçak ve helikopterler tarafından kullanıldığını söylüyorlar. Dolayısıyla ya bu olay benzersiz ya da olayların seyrini bu yöne iten yıkıcı bir el var.

Nihai raporların sonuçları ne olursa olsun, bu durum, İran rejimi içindeki kanatlar arasındaki güç tartışması çerçevesine giriyor. Bu kanatların ilki ölen Cumhurbaşkanı’nın devlet başkanı konumundayken başını çektiği kanattır. Kaynaklara göre Reisi, başkanlığını yaptığı devlet kurumlarının daha yetkili olması için çalışıyordu. Diğer kanat ise Dini Lider'in kanadı ve yüksek Humeyni otoritesi onun elinde. Yeni cumhurbaşkanlığı seçiminin tarihi yaklaşırken kanatlar arasındaki mücadele yoğunlaşmıştı ve Hamaney'in ölümüyle yerine geçecek yeni ismin bulunması için çalışmalar yapılıyordu. Bilgiler, Humeyni Otoritesinin başındaki ismin, yerine oğlu Mücteba Hamaney'i önerdiğini söylüyor. Ancak diğer kaynaklar, Reisi'nin Veliyyi Fakih’in halefi olmaya hazırlandığını, bunun da iki kanat arasında çatışmaya yol açtığını söylüyorlar.

Anlaşmazlık konularından biri de 2014'ten bu yana Batı'dan, özellikle de ABD'den aktarılan ve on milyarlarca dolar olduğu tahmin edilen paranın kontrolü. Bu büyük meblağlar doğal olarak hükümet, bürokrasi, güvenlik kurumları, bankalar ve sahayı kontrol eden milisler arasında büyük çatışmalara yol açıyor. Cumhurbaşkanlığı ve Genel Rehberlik makamları arasındaki çatışma, bir yandan rejimin gücünü güvence altına alan bu fonlar üzerindeki kontrolün niteliği, diğer yandan da rejimin dört Arap ülkesinde ve Filistin topraklarındaki Humeynici ve müttefik milislerle olan organik bağıyla ilgili derin farklılıkların bir sonucu olabilir.

Peki, Reisi’nin sahneden ayrılmasından sonra şimdi ne olacak?

En yakın ihtimal, kurumlardaki ve devletteki destekçilerinin zayıflatılması ve yerine Rehber’i çevreleyen dar çevrenin parçası olacak, yeni bir cumhurbaşkanının getirilmesidir. Böylece cumhurbaşkanlığı makamı yakın gelecekte Dini Lider’in halefi için hazırlanmış olacak. Bu durumda, İran'daki bu dramatik değişimlerin iç, bölgesel ve uluslararası arenadaki sonuçları nelerdir?

İran içinde, yoğun halk tepkisinden ve Tahran ile diğer şehirlerde gerçekleşen kutlamalardan, Reisi'nin ölümünün, muhalefetin bir bütün olarak rejimin varlığını reddetmesi, bir otorite boşluğu veya en azından otoritenin kanatları arasında bir çekişme olduğu temelinde otoriteye karşı yeniden protesto çağrısı yapması için yeni bir kapı açabilir. Bu elbette rejimi, uluslararası kamuoyunu sahayı kesin olarak kontrol ettiğine ikna etmek için büyük bir baskıda bulunmaya itecektir.

Bölgesel düzeyde bazı hükümetler, Tahran’daki yeni hükümet ve yönetim ile ilişkilere hazırlık olarak Hamaney'in otoritesini yeniden tanıdı. Bunların arasında devletlerin içişlerine karışmama anlaşması imzalayan ülkelerin yanı sıra, durumu izleyen ve yeni rejimin istikrarlı bir yönde gelişimini görene kadar harekete geçmeyecek Arap Körfez ülkeleri de var.

Uluslararası düzeyde, bazı Avrupa hükümetlerinin, İran liderliğine Avrupa, AB ve Tahran arasındaki mevcut anlaşmalara saygı duyulacağı konusunda güvence vermek amacıyla, Dini Lider’e sempatilerini ifade etmekte hızlı davrandıklarını gördük. Bu, İran'da en yüksek ve derin Avrupa çıkarlarına sahip olanlar için normaldir ve şu ana kadar rejimi değiştirmeye çalışan tüm İran muhalefetlerinden daha güçlüdür.

ABD'ye gelince, Dışişleri Bakanlığı, İran hükümetinin koşullarındaki değişikliğe rağmen kendisi ile diplomatik ilişkiler kurmadan, İran yönetimine sakin bir dille başsağlığı diledi. Çünkü yönetim Kongre'de her iki partiden de cumhurbaşkanı kim olursa olsun bu rejimle ilişki kurmak istemeyen bir çoğunluğun bulunduğunu çok iyi biliyor. Başkanlık seçimi kampanyası sırasında muhalefetin yönetime yönelik eleştirilerini yoğunlaştırdığı ve muhalefetin ABD yönetimini, terörist olarak gördüğü bir rejimi tanımaktan sorumlu tuttuğu biliniyor.

Dolayısıyla Biden yönetimi İran rejimini diplomatik olarak tanırken, popülist Cumhuriyetçi tabandan duyduğu korku nedeni ile kendisi ile ilişki kurmama ilkesini sürdürecek. Çünkü Cumhuriyetçiler önemli eyaletlerde çoğunluğu elde etmiş gibi görünüyor, bu da seçim sonuçlarını etkileyebilir.

Bunun gelecekteki en önemli sonuçları ne olacak?

İran rejiminin, önümüzdeki Kasım ayındaki ABD seçimleri öncesi Ortadoğu'da bir tür güç gösterisine hazırlık amacıyla kendi kurumlarını etrafında toplaması, onları koruması ve geliştirmeye çalışması mantıklı. Bu da demek oluyor ki, yaz başından kasım ortasına kadar Biden yönetiminin ya da diğerlerinin seçimler nedeniyle Ortadoğu'daki herhangi büyük hareketlenmeye karşılık veremeyeceği hassas bir dönem yaşanacak. Tahran bunu anladı ve eğer isterse aynı aşamayı bölgedeki bazı hedeflerini hayata geçirmek için de kullanmaya hazırlanıyor.

Reisi'den sonra İran, iktidarın Humeyni’nin deyimi ile "Allah ile savaşan" muhalefete bir darbe indirmesini sağlamak için Humeyni ideolojisini yoğunlaştırma yoluna gidecek. Ancak İsrail-İran çatışması çerçevesindeki yeni durum, bir yanda İsrail ve bölgesel müttefikleri, diğer yanda İran rejimi arasında tansiyonu yükseltmeyi, aynı zamanda rejim içinde yeni halk ayaklanmalarının başlamasını kolaylaştıracak bir iç bölünmenin yaşanmasını ümit eden İran muhalefetinin işine yarayabilir.

Fakat ABD'nin tutumu değişmediği sürece, mevcut aşamada bu rejimi değiştirmek zor olsa da seçim tarihi yaklaştıkça değişim fırsatları doğabilir. Her halükârda, Humeyni rejiminin temel direklerinden biri ve 1980'lerdeki binlerce idamın sorumlusu olan birinin yokluğu, İran'daki kurban aileleri için umut verici bir haber, rejime reform veya değişim yönünde baskı yapmak için motive edici bir faktördür.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.