Lübnan’da UNIFIL’in görev süresinin uzatılması ile gelişen gelişmeler

Fotoğraf (Getty Images)
Fotoğraf (Getty Images)
TT

Lübnan’da UNIFIL’in görev süresinin uzatılması ile gelişen gelişmeler

Fotoğraf (Getty Images)
Fotoğraf (Getty Images)

Lübnan'daki siyasi topluluk, ülkenin güneyinde faaliyet gösteren Birleşmiş Milletler Lübnan Görev Gücü’nün (UNIFIL) Ağustos ayı sonlarında bitecek olan görev süresinin, ABD ve İran arasındaki mevcut gerilimin yanı sıra İran’ın stratejik müttefiki Hizbullah'ın yükselişinin habercisi olan çevredeki uluslararası ve bölgesel gerginlikler çerçevesinde Birleşmiş Millet Güvelik Konseyi’nin (BMGK) 1701 sayılı kararı uyarınca uzatılmasını bekliyor.
UNIFIL'in görev süresinin uzatılması bu kez, Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) Lübnan’ın eski Başbakanı Refik Hariri’nin 14 Şubat 2005'te uğradığı suikast, eski Telekomünikasyon Bakanı Mervan Hamad ile eski Başbakan yardımcısı Michel Murr'a yönelik suilast girişimi ve Lübnan Komünist Partisi (LCP) eski Genel Sekreteri George Havi suikastı ile ilgili bu ayın 22'sinde açıklaması beklenen kararıyla aynı zamana denk geliyor.  Bu suçlar arasındaki temel bağlantı, bu suçları işlemekle suçlanan herkesin Hizbullah üyesi olması.
UNIFIL’in görev süresinin uzatılması aynı zamanda Lübnan Maronit Patriği Bechara Butros Rai’nin Lübnan'ın bölgedeki çatışmalardan etkilenmemesi ve egemen kararı üzerindeki hegemonyanın kaldırılması çağrılarıyla da aynı döneme denk gelirken bu çağrılar, uluslararası toplumun ve Vatikan'ın Lübnan'daki duruma gösterdiği ilgiyi ve onu kurtarmak için ortak çabalarda bulunmaları ihtiyacını yansıtıyor.
Maronit Patriği'nin bu çağrıları, ülkeyi kurtarmak için kartların yeniden karılmasına kapı açacak ortak bir çizgi çizecek şekilde içerideki etkili siyasi güçlerin desteğini alırken Şii İkilisi (Hizbullah-Emel Hareketi), Cumhurbaşkanı Mişel Avn ve Maronit Patriği ile herhangi bir temasta bulunmayan Hassan Diyab hükümetinde herhangi bir karşılık bulamadı.
UNIFIL’in görev süresinin uzatılması aynı zamanda Washington'ın 1701 sayılı kararını finanse etmekten kaçınmasıyla örtüşüyor. Finansman sorunu Lübnan ordusuna destek olan uluslararası güçlerin sayısının azalmasına neden olabilir.
Şarku’l Avsat’ın konuya ilişkin Batılı kaynaklardan edindiği bilgilere göre Washington, her UNIFIL'in  görev süresinin uzatılması talebinde, UNIFIL’in yetkisinin Hizbullah’ın ülkenin güneyindeki çıkarlarını engelleyecek şekilde Lübnan-Suriye sınırına doğru genişletilmesini istiyor.
Washington'ın daha önce BMGK’da UNIFIL’in görev süresinin uzatılması oylaması sırada veto etme hakkını kullanmadığına dikkat çeken aynı kaynaklar, UNIFIL’in yetkisinin Hizbullah ile çatışmaya girmekteb kaçınan uluslararası güçlere katılan Avrupa ülkelerinin talebi çerçevesinde oy kullanan üye ülkeler arasında yapılan istişarelerle sınırlı tutulduğunu belirttiler.
Washington'ın uluslararası güçlerin finansmanına katkısını durdurmasının bu kez görev süresinin uzatılmasını veto etme hakkını mı kullanıp kullanmayacağı ya da sadece İsrail'i yatıştırmak için değil de Hizbullah'a 1071 sayılı BMGK kararını ihlal ettiği gerekçesiyle azami baskı uygulayacak bir takım koşulları öngörüp görmediği sorgulanıyor.
Diplomatik kaynaklar, Washington’ın da değdi gibi, uluslararası güçler ile Lübnan ordusu arasındaki askeri ve güvenlik niteliği taşıyan ‘birlikte çalışma’ faaliyetleri sürerken Hizbullah'ın özel mülk olduğu gerekçesiyle UNIFIL'in görevini yapıp köylere ve kasabalara girmesinin engellenmesinin kabul edilemez olduğunu vurguladılar.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.