İran’da molla rejimine ve kötü ekonomik koşullara karşı protestolar

Berlin’deki İranlılar rejim muhalifleri hakkında verilen idam kararlarını protesto ettiler (Reuters)

İran polisi dün ülkenin güneyindeki Huzistan eyaletinde ekonomideki daralma nedeniyle çıkan gösterileri ‘kararlılıkla’ dağıttığını bildirdi.
ABD Başkanı Donald Trump’ın 2018’de nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ve Tahran’a yeniden yaptırım uygulamaya başlamasından bu yana İran ekonomisi büyük ölçüde geriledi. Ortadoğu ülkeleri arasında özellikle İran’ı en çok etkileyen koronavirüs pandemisi, ülkedeki ekonomik durumu daha da kötüleştirdi. Pandemi, İran’ın ihracatının düşmesine, enflasyonun artmasına ve yerel para biriminin büyük ölçüde gerilemesine neden oldu.
İran polisi, ülkenin batısındaki Huzistan eyaletine bağlı Behbehan kentinde toplanan kalabalığı ‘geleneklere karşı’ slogan attıkları gerekçesiyle dağıttığını belirtti. Görgü tanıkları, göstericilerin ‘mollaların gitmesi’ şeklinde sloganlar attığını ifade etti.
IRNA haber ajansının aktardığına göre, Behbehan Emniyet Müdürü Muhammed Azizi, gösterilere ilişkin açıklamasında, “Behbehan halkından bazı kişiler ekonomik durumu protesto etmek için toplandı” dedi.
Azizi, polisin ilk başlarda göstericilerle konuşmaya çalıştığını ancak bunu reddeden kalabalığın ‘geleneklere karşı’ sloganlar atmaya başladığını öne sürdü. İran’da ‘geleneklere karşı’ ifadesiyle genellikle rejim kastedilir. Azizi, vatandaşlardan, ‘şu anki hassas durumda insanları provoke etmeyi’ hedefleyen ‘rejim düşmanlarından etkilenmemelerini’ talep etti.
Azizi, güvenlik güçlerinin gösterileri ‘kararlılıkla’ dağıttığını, durumun sakinleştiğini, can kaybı olmadığını ve kamu ya da özel herhangi bir malda hasar oluşmadığını kaydetti. Azizi olaylarda gözaltına alınanların olup olmadığı hakkında bilgi vermezken, gösterilere katılanlar polisin kalabalığı dağıtmak için orantısız güç kullandığını belirttiler.
Reuters haber ajansı, sosyal medya hesaplarında İran içinden çekilen görüntüleri paylaştı. Söz konusu görüntülerde göstericilerin ‘korkma, korkma, biz birlikteyiz’ diye slogan attıkları görülüyor. Twitter üzerinden paylaşılan videolarda ise güvenlik güçlerinin bazı kentlerde yoğun güvenlik önlemleri aldıkları görülüyor.
Fransız haber ajansı (AFP), Behbehan kentindeki gösterilerde kaydedilen fotoğraf ve videoları servis etti. Videolarda onlarca vatandaşın kentin bir sokağında toplandıklarını görmek mümkün.
Huzistan eyaleti petrol üretilen bir bölge ancak halk yönetimin bölgeyi ihmal etmesinden şikayetçi. Irak’ın karşı tarafında yer alan eyalet, İran’da Sünni Arapların yaşadığı az sayıdaki bölgeden biri.

Üç kişi hakkında verilen idam kararı
Behbehan’daki gösteriler, İran’daki bir mahkemenin Kasım ayında petrol fiyatlarına zam yapılmasına tepki olarak meydana gelen kanlı protestolarla bağlantısı bulunduğu suçlamasıyla üç kişi hakkında idam kararını onaylamasının ardından geldi. Kasım protestoları öncesinde İranlı makamların gece yarısı aldığı petrol fiyatlarına zam yapılması kararı, yaptırımların ağırlığı altında ezilen ülke vatandaşlarının ekonomik durumunun daha da kötüleşmesine yol açtı.
Birleşmiş Milletler’den (BM) bir grup uzman, önceki gün Tahran’a idam kararlarını iptal etme çağrısında bulundu. 10 uzmanın ortak yayınladığı bildiride, idam kararları için ‘keyfi kararlar’ nitelemesi kullanıldı. Bildiride, “Bugün sosyal medyada bu idam cezalarını kınayan yüz binlerce İranlıya katılıyoruz” denildi.
2019’da birkaç ilde çıkan ve daha sonra ülke geneline yayılan protesto gösterileri şiddet eylemlerine sahne olurken, resmi makamlar eylemlere son vermek için internet de dahil birçok alanda yasaklama getirmişti.

DMO: Terör hücresini çökerttik
Öte yandan İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO), önceki gün yaptığı açıklamada, bir ‘terör hücresini’ çökerterek ‘bazı provokatörleri’ tutukladığını duyurdu. Açıklamada, Meşhed kentinde tutuklanan kişilerin ‘devrim karşıtı gruplarla bağlantılı’ oldukları belirtildi. DMO ayrıca, Tahran’ın terör örgütü olarak tanımladığı Halkın Mücahitleri Örgütü’ne bağlı bir hücreyi dağıttığını ve Şiraz’daki üyelerini tutukladığını bildirdi. Tutuklanan kişilerin ‘yıkıcı eylemler düzenlemeye hazırlandıkları’ belirtildi.